เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช มีพระชนมายุครบ 60 พรรษา ใน พ.ศ.2530 ประชาชนชาวไทยที่ต่างก็มีความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน ได้มีแนวความคิดที่จะสร้างสาธารณะแห่งใหม่ที่เป็นสวนสาธารณะระดับนคร เพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา 60 พรรษา
คณะผู้จัดสร้างมีแนวความคิดว่า การสร้างสวนสาธารณะนี้ ผู้ที่จะได้รับประโยชน์ต่อไปในภายหน้าก็คือประชาชนทั้งหลาย และประโยชน์เหล่านั้นก็จะเป็นเหมือนสายสัมพันธ์ที่ผูกพันระหว่างพระเจ้าแผ่นดินและประชาชนของพระองค์สืบต่อไป
นั่นคือที่มาของสวนสาธารณะที่มีชื่อว่า "สวนหลวง ร.9" ซึ่งผู้ที่มีส่วนผลักดันโครงการสร้างสวนหลวง ร.9 ขึ้นมานี้ก็คือท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค น.ต.กำธน สินธวานนท์ และผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครในขณะนั้นคือพลเรือเอก เทียม มกรานนท์ ต่อมา ดร.อาษา เมฆสววรค์ และพลตรีจำลอง ศรีเมือง ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครคนต่อไปก็รับช่วงต่อ
ในการก่อสร้างสวนสาธารณะ มีการเผยแพร่ข่าวสารให้ประชาชนได้ทราบ และได้มีการกระจายพื้นที่ 500 ไร่ ที่จะจัดทำสวนสาธารณะนั้นออกเป็น 800,000 ตารางเมตร และได้เชิญชวนประชาชนให้มาร่วมซื้อที่ดินในราคาตารางเมตรละ 500 บาท เพื่อเป็นการร่วมกันสร้างสวนแห่งนี้ขึ้น
นอกจากจะเป็นสวนสาธารณะที่ใหญ่ที่สุดของกรุงเทพฯ แล้ว สวนหลวง ร.9 ก็ยังเป็นสวนพฤกษศาสตร์ที่ใหญ่ที่สุดในกรุงเทพฯ อีกเช่นกัน หลายๆ คนคงจะรู้จักชื่อของสวนหลวง ร.9 ผ่านชื่องาน "พันธุ์ไม้งามอร่ามสวนหลวง" ซึ่งเป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นทุกปีติดต่อกันมาเป็นครั้งที่ 18 แล้ว
ในการจัดงานพันธุ์ไม้งามฯ นั้น ภายในสวนหลวง ร.9 จะเต็มไปด้วยไม้ดอก ไม้ประดับและสวนนานาชาติในรูปแบบต่างๆ อาทิ สวนอังกฤษ ฝรั่งเศส อเมริกา สเปน อิตาลี จีน และญี่ปุ่น นักท่องเที่ยวจึงนิยมไปเที่ยวพักผ่อน และมาหามุมถ่ายภาพสวยๆ กันเป็นจำนวนมาก
แต่แม้จะไม่ได้อยู่ในช่วงการจัดงาน ประชาชนก็นิยมไปพักผ่อนในสวนหลวง ร.9 มากเช่นกัน เพราะนอกจากการจัดสวนที่สวยงามแล้ว ก็ยังมีสิ่งอื่นๆ ที่น่าสนใจอีกมาก เช่น หอรัชมงคล ซึ่งเป็นหอแสดงพระราชประวัติ และพระจริยวัตรในด้านต่างๆ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รวมทั้งโครงการพระราชดำริต่างๆ ของพระองค์ ส่วนด้านหน้าของหอรัชมงคลก็คืออุทยานมหาราช ที่ตกแต่งอย่างสวยงามด้วยต้นราชพฤกษ์ สวนดอกไม้และสระน้ำพุ
นอกจากนั้นก็ยังมีสวนพฤษศาสตร์ ซึ่งเป็นแหล่งค้นคว้า และรวบรวมวิจัยพืชพันธุ์ทุกชนิด และภายในสวนพฤกษศาสตร์ยังมีสวนนานาชาติของ 7 ประเทศ และยังมีหอพฤกษศาสตร์ ซึ่งประกอบด้วยห้องสมุดสำหรับค้นคว้าและแสดงตัวอย่างแห้งทั้งต้นไม้ป่า และต้นไม้ปลูก เพื่อให้บริการความรู้เกี่ยวกับพืชพรรณไม้แก่ผู้สนใจทั่วไปอีกด้วย
อีกจุดหนึ่งที่ประชาชนนิยมไปถ่ายรูปกันก็คือ พลับพลายอด ซึ่งเป็นการจำลองเอาพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์จากพระราชวังบางปะอินมาไว้ที่สวนหลวง ร.9 แห่งนี้ และสระน้ำใหญ่ที่ชื่อว่า ตระพังแก้วเก็บน้ำ ก็เป็นที่รับน้ำเพื่อบรรเทาอุทกอภัยในเขตกรุงเทพมหานคร ตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และยังเป็นที่สำหรับเล่นกีฬาทางน้ำ และอนุรักษ์สัตว์น้ำอีกด้วย
สถานที่อื่นๆ ภายในสวนหลวง ร.9 ก็เช่น สวนรมณีย์ เป็นสวนพักผ่อนที่ตกแต่งเลียนแบบธรรมชาติ มีลำธารน้ำ มีไม้ยืนต้น และสวนไม้ดอกไม้ประดับ รวมทั้งมีศาลาพุฒ-จันทร์ ซึ่งสร้างตามแบบสถาปัตยกรรมล้านนา และสนามราษฎร์ ก็คือสนามหญ้ากว้างขวาง เป็นสวนอเนกประสงค์ที่ใช้สำหรับการแสดงต่างๆ ตามเทศกาล ประกอบด้วย กระโจมแตร สังคีตศาลา นอกจากนั้นยังมีสวนน้ำ ซึ่งเป็นสวนลักษณะกึ่งป่า กึ่งบึงตื้นๆ เพื่อให้ชีวิตปลา นกน้ำ และพันธุ์ไม้หลากหลายชนิดตามชายน้ำ เพื่อให้สิ่งมีชีวิตมาอาศัยอยู่อย่างธรรมชาติ
สำหรับผู้ที่รักการออกกำลัง ที่นี่ก็มีศูนย์กีฬาสวนหลวง ร.9 อยู่ในบริเวณสนามราษฎร์ ท่ามกลางสวนพฤษศาสตร์ ประกอบด้วย สระว่ายน้ำ 25 เมตร และสระเด็ก สนามเทนนิส 3 คอร์ท สนามวอลเล่ย์บอล สนามบาสเก็ตบอล 2 สนาม สนามเปตอง สนามตะกร้อ มินิกอล์ฟ
พื้นที่ 500 ไร่ ของสวนหลวง ร.9 ทุกวันนี้ เป็นสถานที่ที่ประชาชนสามารถเข้ามาพักผ่อน และใช้ประโยชน์ได้เต็มที่ สมกับแนวคิดของการสร้างสวนสาธารณะแต่แรกเริ่ม ที่ตั้งใจจะให้ประโยชน์นั้นเป็นดังสายสัมพันธ์ระหว่างพระเจ้าอยู่หัวกับประชาชนของพระองค์
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
สวนหลวง ร.9 ตั้งอยู่ที่ ถนนสุขุมวิท 103 (อุดมสุข) แขวงหนองบอน เขตประเวศ กทม. 10260 เปิดบริการให้ชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 06.00-18.00 น. ค่าผ่านประตูคนละ 10 บาท หอรัชมงคล โทร. 0-2328-1385 ถึง 6 อาคารถกลพระเกียรติ โทร. 0-2328-1385 หอพฤษศาสตร์ โทร. 0-2328-1391, 0-2328-1394 สำหรับศูนย์กีฬาสวนหลวง ร.9 ให้บริการวันจันทร์ถึงศุกร์ เวลา 06.00-21.00น. และวันเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุด 07.00-20.00น.
มีรถประจำทางสาย 133, 145, 207, ปอ.13, ปอ.8, ปอ.7, 38, 83, 2, 25 ผ่าน
