ชมสินค้าโอทอป ชอปของดีภาคเหนือ

ย้อนไปเมื่อหลายปีก่อน หากเอ่ยชื่อ โอทอป หลายคนอาจไม่คุ้นหูนัก เนื่องด้วยตอนนั้นชื่อนี้ยังไม่แพร่หลาย

ต่อมาในปีพ.ศ.2544 โครงการ "หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์" หรือโอทอปได้ถือกำเนิดขึ้นมา โดยเล็งเห็นว่าสินค้าหัตถกรรมที่ระลึกสามารถสร้างรายได้ให้กับชุมชนท้องถิ่นและทำให้ชาวบ้านผู้ผลิตมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และมีอาชีพเสริมที่ช่วยสร้างรายได้ให้อีกทางหนึ่ง นับแต่นั้นสินค้าพื้นบ้านจากทั่วประเทศต่างทยอยกันเดินสายออกสู่ตลาด สร้างรายได้ให้กับชุมชนผู้ผลิตมานักต่อนัก

ชาวบ้านเหล่านี้อาศัยช่วงเวลาที่ว่างจากงานประจำ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเกษตรกรหรือรับจ้างทั่วไป มารวมกลุ่มกันผลิตสินค้าที่ตนเองและชุมชนถนัด สร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำควบคู่กับการท่องเที่ยวของทางจังหวัด อย่างเช่นที่จังหวัดลำปางเมืองรถม้าและไก่ขาวแห่งนี้ ใครจะรู้ว่านอกจากจะนั่งรถม้าชมเมือง เที่ยวน้ำตกแจ้ซ้อง ไหว้พระธาตุลำปางหลวง ยลความมหัศจรรย์ของพระธาตุหัวกลับแล้ว ยังมีสินค้าโอทอปที่ขึ้นชื่ออีกหลายรายการ รอให้นักท่องเที่ยวอย่างเราๆท่านๆไปชมไปช็อป เลือกซื้อเป็นของฝากของที่ระลึกกลับไปให้คิดถึงแดนไกลแห่งนี้

เริ่มต้นจากบ้านหลุก ต.นาครัว อ.แม่ทะ แหล่งหัตถกรรมแกะสลักไม้ที่เลื่องชื่อของจังหวัดลำปาง เดิมชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรมเหมือนหมู่บ้านทั่วไปในอ.แม่ทะ แต่ได้มีการเปลี่ยนอาชีพมาแกะสลักไม้อย่างเป็นเรื่องเป็นราวตั้งแต่พ.ศ.2507 ผลิตภัณฑ์ที่แกะส่วนใหญ่จะทำมาจากไม้จามจุรี ไม้สัก โดยจะแกะเป็นรูปสัตว์ต่างๆ อาทิ สิงโต กระทิง ช้าง หมี นอกจากนี้ยังมีการนำเอาเถาวัลย์มาดัดเป็นรถชอปเปอร์เอาไว้ใส่ดอกไม้เก๋ไก๋ไปอีกแบบ

นอกจากจะมีไม้แกะสลักเลื่องชื่อแล้ว เป็นที่ทราบกันดีว่าเมืองรถม้าแห่งนี้ยังเป็นแหล่งผลิตเซรามิคที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศ ไม่เพียงแต่ขายให้กับพี่น้องชาวไทยเท่านั้น แต่ยังส่งออกขายยังต่างประเทศต่างในแถบอเมริกา ฝรั่งเศส อังกฤษ ฯลฯ โดยมีศูนย์ขายปลีกเซรามิคและสินค้าโอทอปที่ใหญ่ที่สุดของลำปางในเนื้อที่ 8 ไร่ ตั้งอยู่ในอ.เมือง จ.ลำปางได้จัดวางสินค้าและเปิดให้นักท่องเที่ยวเยี่ยมชมการผลิตอย่างใกล้ชิด ผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่เป็นพวกถ้วยโถโอชาม ลวดลายและสีสันสดใสสะดุดตา ในอนาคตอันใกล้นักท่องเที่ยวมีโอกาสที่จะได้แสดงฝีมือวาดลวดลายลงบนสินค้าด้วยตัวเอง โดยทางร้านจะนำไปเผาสำเร็จเพื่อเก็บไว้เป็นที่ระลึกและถือเป็นสินค้าที่มีชิ้นเดียวในโลกด้วย

สำหรับสินค้าน่าสนใจอีกแห่งหนึ่งในจังหวัดลำปางก็คือ การแปรรูปกะลามะพร้าวจากที่ดูเหมือนจะไร้ค่าและถูกมองข้าม โดยมีคุณประภาส รัตน์ประทีป เป็นผู้จุดประกายการนำกะลาที่มักจะถูกทิ้งให้ไร้ประโยชน์ มาทำเป็นกระดุมเสื้อออกขาย ในราคาเพียงเม็ดละ 2-3 บาท ก่อเกิดเป็นรายได้ให้กับตัวเขาเองและครอบครัว หลังจากนั้นจึงได้ระดมชาวบ้านเข้ารวมกลุ่มใช้ชื่อว่า กลุ่มร่มฉัตรหัตถกรรม ตั้งอยู่ที่ อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง ระดมสมองและสองมือต่อยอดผลิตภัณฑ์ให้ออกมาหลากหลายมากขึ้น อาทิ โคมไฟ เครื่องประดับตกแต่งบ้าน สร้อยคอ-สร้อยข้อมือสตรี รวมไปถึงเครื่องใช้ในครัวเรือนต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ช้อน-ส้อม ทัพพี แก้วไวน์ แก้วกาแฟ ฯลฯ

จากจังหวัดลำปาง เดินทางมาอีกสักหน่อยจะเข้าสู่เขตจังหวัดลำพูน ที่แห่งนี้มากมายด้วยงานหัตถกรรมฝีมือชาวบ้าน อย่างผ้าทอลวดลายต่างๆ แหล่งผลิตผ้าทอที่ใหญ่แห่งหนึ่งของภาคเหนือเห็นจะเป็นที่บ้านหนองเงือกและบ้านดอนหลวง ต.แม่แรง อ.ป่าซาง จ.ลำพูน อันที่จริงชาวอำเภอป่าซางประกอบอาชีพหลักคือการทำสวนลำไย ทำนาและทำไร่ทั่วไปอย่างกระเทียม หอมแดง ส่วนอาชีพรองอย่างการทอผ้า ตัดเย็บเสื้อผ้า ที่นับวันจะสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำมากกว่าอาชีพหลักที่นับวันผลผลิตจะราคาตกลงไปทุกวัน

อาชีพทอผ้าหรือที่คนเมืองเรียกกันติดปากว่า "การตำหูก" คือวิถีชีวิตของชาวป่าซางที่ส่วนใหญ่จะมีเชื้อชาวยอง ที่มีอาชีพดั้งเดิมคือการปลูกฝ้าย แม้ปัจจุบันพวกเขาจะไม่ได้ปลูกฝ้ายเอง แต่การตำหูกนั้นได้ฝังรากลึกลงในวิถีชีวิตของพวกเขาเสียแล้ว ไม่ว่าคนหนุ่ม-สาว ไม่จำกัดว่าจะเป็นเพศหญิงหรือชาย ก็สามารถทอผ้าเป็นแทบทุกคน การทอผ้าจากกี่ขนาดใหญ่ที่ต้องใช้ช่างทอที่ชำนาญช่วยกันทอถึง 2 คนจากบ้านหนองเงือกนั้น ถือว่าได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวมากที่สุด ผลจากการทอผ้าที่ใช้กี่ขนาดใหญ่จะทำให้ได้หน้ากว้างของผ้าถึง 2 เมตร

ากจังหวัดลำพูน เดินทางอีกนิดก็จะเข้าสู่เขตจังหวัดเชียงใหม่ เมืองท่องเที่ยวในฝันของใครหลายคน ที่จะว่าไปแล้วจังหวัดเชียงใหม่ถือได้ว่ามีแหล่งท่องเที่ยวและของฝากที่ฮิตติดตลาดอยู่แล้ว แต่ที่ขึ้นชื่ออีกประเภทหนึ่งเห็นจะเป็นเครื่องเงินต่างๆที่มีรูปแบบและลวดลายที่สวยงาม ย่านร้านขายเครื่องเงินที่ขึ้นชื่อก็ได้แก่ย่านวัวลาย ใกล้ๆกับวัดหมื่นสาร ถ.วัวลาย อ.เมือง จ.เชียงใหม่

ตามตำนานกล่าวว่าในสมัยพระเจ้ากาวิละ พ.ศ.2342 ได้อพยพผู้คนมาจากเมืองเชียงรุ้ง สิบสองปันนา (ตอนเหนือของประเทศจีน) แล้วตั้งชุมชนชื่อ "บ้านงัวลายหมื่นสาร"(คนเมืองจะออกเสียง วัว เป็น งัว) ชาวบ้านที่อพยพมานั้นนอกจากจะนำข้าวของยังชีพที่จำเป็นติดตัวมาแล้ว ยังได้นำวิชาการแกะสลักเครื่องเงินติดตัวมาด้วย ทำให้ในปัจจุบันย่านนี้เป็นแหล่งซื้อหาเครื่องเงินที่มีชื่อเสียงของจังหวัดเชียงใหม่ ลวดลายของเครื่องเงินที่นี่นอกจากจะทำเลียนแบบลายโบราณแล้ว ยังมีลายและรูปแบบที่คิดขึ้นมาใหม่ให้ทันยุคทันสมัยมากขึ้น อาทิ กำไล สร้อยคอ-ข้อมือ แหวน ต่างหูรูปต่างๆ และในละแวกนี้ยังได้มีการรวมกลุ่มกันผลิตเครื่องเงินและแผ่นโลหะ ใช้ชื่อว่ากลุ่มเชียงใหม่ศิลป์ ได้รับรางวัลโอทอปในระดับ 5 ดาวถึง 2 ปีซ้อนในด้านเครื่องเงินและแผ่นโลหะ โดยใช้วิชาความรู้ที่ได้สืบทอดมาจากปู่ย่าตายาย

สำหรับหน้าหนาวนี้หากใครมีโอกาสได้เดินทางขึ้นไปสัมผัสความหนาวเย็นของภาคเหนือแล้ว อย่าลืมแวะไปยลสินค้าโอทอปของจังหวัดต่างๆดังที่กล่าวมา ไม่ซื้อไม่หาไม่ว่าอะไร ขอแค่ไปเยี่ยมเยียนชาวบ้านก็ดีใจแล้วจ้า

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *