"ทอง ทอง ทอง" พูดถึง "ทองคำ" หลายคนทำตาโตเท่าไข่ห่าน มีใครบ้างไม่ชอบทอง เหตุเพราะทองคำจัดเป็นทรัพย์สินที่มีค่า ประเมินราคาเป็นเม็ดเงินได้จำนวนมาก
อันที่จริง "ทองคำ" เป็นแร่โลหะชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ จึงทำให้เกิดการสำรวจขุดค้นและค้นหาแหล่งแร่ทองคำตามแหล่งธรรมชาติต่างๆ เพื่อนำเอาแร่ทองคำเหล่านั้นมาแปรสภาพเป็นทองคำ ด้วยความที่ทองคำเหล่านี้มีประโยชน์นานับประการ สามารถใช้ เป็นหลักประกันทางการคลัง ใช้แทนเงินตรา ทำเครื่องประดับ และอีกสารพัดที่จะได้รับหากมีทองอยู่ในความครอบครอง
เมื่อทองคำมีค่าเช่นนี้ มีหรือที่จะไม่มีการออกสำรวจหาแร่ทองคำเกิดขึ้น เหมือนเช่นที่บริเวณบ้านเขาพนมพา หมู่ที่ 7 ต.หนองพระ อ.วังทรายพูน จ.พิจิตร มีภูเขาลูกหนึ่งชื่อว่า "เขาพนมพา" ลักษณะเป็นภูเขาลูกน้อย ตั้งตัวโดดอยู่บนพื้นราบ ภายนอกดูเหมือนเขาธรรมดาพอมีการออกสำรวจขุดหาแร่ทองคำ ปรากฏว่ามีแร่ทองคำฝังตัวอยู่จริง จึงทำให้เขาลูกพนมพาลูกนี้ กลายเป็นภูเขาที่มีค่ามีราคาและนำพาไปสู่การเป็น "เหมืองแร่ทองคำเขาพนมพา" ขึ้นมา ณ ปัจจุบันนี้
จากการค้นพบ สู่การเปิดเหมืองฯ
“เมื่อก่อนเขาพนมพาเป็นเพียงเขาธรรมดาๆ แต่หลังจากที่กรมทรัพยากรธรณีเข้ามาสำรวจหาสายแร่ทองคำและพบว่ามีแร่ทองคำอยู่จริงบนเขาลูกนี้ ทำให้ชาวบ้านที่รู้ข่าวว่ามีแร่ทองคำอยู่ที่เขา ต่างก็แอบเข้ามาลักลอบขุดดิน และหินลูกรัง เอาไปบด เอาไปร่อน ปรากฏว่ามีแร่ทองคำอยู่จริง สามารถเห็นด้วยตาเปล่าและมีขนาดก้อนใหญ่มาก จึงทำให้มีชาวบ้านแห่เข้ามาขุดดินไปร่อนแร่กันเป็นจำนวนมาก”
ประสิทธิ์ ถาวรศักดิ์ นายช่างโยธา 6 องค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตร ทำหน้าที่งานสิ่งแวดล้อมและประชาสัมพันธ์ เท้าความถึงความเป็นมาของ "เหมืองแร่ทองคำเขาพนมพา"
และจากการที่ชาวบ้านลักลอบขุดกันดินเป็นจำนวนมาก โดยไม่ได้มีการเข้ามาดูแลในช่วงแรก ทำให้เกิดปัญหาการทำลายป่าไม้ และหน้าดินเกิดถล่มลงมาทับชาวบ้านจนได้รับบาดเจ็บและถึงขั้นเสียชีวิต ทางองค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตรเห็นถึงปัญหาจึงเร่งทำการแก้ไข โดยทำการขอใบอนุญาตจากหน่วยงานกระทรวงอุตสาหกรรม ขอสัมปทานบัตรใบอนุญาตให้ประกอบกิจการเหมืองแร่ทองคำที่ถูกต้องตามกฎหมายขึ้น โดยในวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2545 ถือว่าเป็นวันที่เปิดกิจการ "เหมืองแร่เขาพนมพา" ขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยอนุญาตให้ชาวบ้านเข้ามาขุดหาแร่ทองคำได้อย่างอิสระเสรี แต่อยู่ภายใต้การดูแล ควบคุม และการอำนวยความสะดวกจากองค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตรให้กับผู้ที่มาขุดแร่ในเหมืองฯ แห่งนี้
"เราไม่ได้หวังผลกำไรจากการทำธุรกิจนี้ เพียงแต่ว่าเราเข้ามาเพื่อป้องกันการทำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและต้องการให้ประชาชนได้รับผลประโยชน์ร่วมกันอย่างเป็นธรรมและถูกกฎหมาย นี่คือวัตถุประสงค์หลักที่เราเข้ามาทำกิจกรรมเหมืองแร่ทองคำ" ประสิทธิ์ กล่าว
เสี่ยงโชค เลี้ยงชีพ ร่อนแร่หาทอง
เมื่อทางองค์การบริการส่วนจังหวัดพิจิตรเปิดเหมืองแร่ทองคำเขาพนมพาขึ้นอย่างเป็นทางการ ในลักษณะเป็นเหมืองเปิด อนุญาตให้ชาวบ้านสามารถเข้ามาขุดหาแร่ทองคำได้ โดยถูกต้องตามกฎหมาย ทำการขุดดินจากบนเขามาโม่แล้วนำมาจำหน่ายให้กับชาวบ้านในลักษณะเป็นวัสดุแร่ใส่กระสอบขายให้กับชาบ้านในราคา ถุงละ 40 บาทเพื่อให้ชาวบ้านนำไปร่อนหาแร่ทองคำเพื่อเป็นรายได้เลี้ยงชีพอีกทางหนึ่ง
“ป้าส่ง” ผู้ทำอาชีพร่อนทองมานานกว่า 5 ปี บอกว่าปกติป้ามีอาชีพทำนา แต่พอหมดหน้านา ก็จะเข้ามาเสี่ยงโชคขุดหาแร่ทองคำเพื่อนำไปขายเป็นรายได้ในยามไม่ได้ทำนา
"อาชีพร่อนทองทำมานานแล้วกว่า 5 ปี แต่ทำที่เหมืองอื่น พอเหมืองพนมพาเปิดก็มาร่อนทองที่นี่แทน วันนี้มาร่อนทองตั้งแต่เช้าแล้ว ซื้อทั้งหมด 16 กระสอบ เพิ่งจะได้ทองประมาณ 3 กรัมหรือเปล่าก็ไม่รู้ เพราะถ้าได้ 3 กรัมก็เป็นรายได้ก็พออยู่ได้ วันละประมาณ 300-400 บาท แต่ว่าบางวันก็ขาดทุน" ป้าส่งบอกพร้อมๆ กับชูแร่ทองที่เอาตะกั่วหลอมจับเป็นก้อนไว้แล้วให้ดู
เมื่อเทียบกับการทำนาแล้ว ป้าส่งบอกว่าไม่รู้ว่ามันจะคุ้มหรือไม่คุ้มกว่ากัน รู้แต่ว่าเมื่อไม่ได้ทำนา ก็เข้ามาเสี่ยงโชคขุดทองร่อนแร่เอา เพราะว่ายังไงก็ดีกว่าไม่มีอาชีพอะไรเสริมเพื่อเลี้ยงปากท้อง
ณี ทองอ้น หรือ "พี่นี" เป็นอีกผู้หนึ่งที่มาร่อนทองที่นี่ตั้งแต่เปิดเหมือง 2 ปีกว่าแล้ว พี่นีบอกว่าเข้ามาร่อนแร่ก็เหมือนเป็นอาชีพเสริม หน้าแล้งก็ทำเหมือง หน้านาก็ทำนา ถ้าถามถึงรายได้ก็ไม่แน่นอน บางช่วง บางวันมันก็มีกำไรพออยู่ได้ บางช่วงถ้าแร่ไม่ติดก็ขาดทุน แต่ก็พอมีกำไรอยู่บ้าง พอเลี้ยงชีพ
“อย่างที่เป็นถุงๆ ถุงละ 40 บาท ถ้าเราซื้อ 100 ถุง ก็4,000 บาท ถ้าเรามาทำวันไหนติดดีก็ได้ 5,000 กว่าบาท – 6,000 บาท หักต้นทุนไป 4,000 หักค่าใช้จ่ายบ้างอาจจะเหลือ 1,000 กว่าบาท – 2,000 บาท ช่วงไหนที่ดี แต่ถ้าช่วงไหนไม่ติดก็ขาดทุน 1,000-2,000 บาทเหมือนกัน แล้วแต่โชค แต่ก็คิดว่าพอมีรายได้ ก็จะทำต่อไป เพราะทำนาเองก็เสี่ยงเดี๋ยวก็แล้ง เดี๋ยวก็ท่วม ก็ลงทุนเหมือนกันและก็เสี่ยงเหมือนมาขุดหาแร่นี่ละ" พี่นีบอกพร้อมกับนั่งร่อนแร่ต่อไป
เปิดเหมืองทองคำ เพื่อการท่องเที่ยว
จากระยะเวลา2 ปีที่ได้มีการเปิดเหมืองแร่ทองคำเขาพนมพาแห่งนี้ ภายใต้การดูแลและดำเนินกิจการเหมืองขององค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตร นับว่าประสบผลสำเร็จในขั้นหนึ่ง ชาวบ้านสามารถเข้ามาขุดหาแร่ทองคำได้อย่างอิสระเสรี ถูกต้องตามกฎหมาย และไม่มีปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับชาวบ้านเหมือนเมื่อก่อน ทางองค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตรจึงได้เล็งเห็นถึงศักยภาพของเหมืองทองคำแห่งนี้ โดยมุ่งหวังจะเปิดเหมืองทองคำแห่งนี้ ให้ประชาชนทั่วไปหรือนักท่องเที่ยวที่สนใจเรื่องการทำเหมืองแร่ทองคำได้เข้ามาเที่ยวชมถึงในตัวเหมืองกันได้อย่างใกล้ชิด
ประสิทธิ์ กล่าวว่า ทางองค์การบริการส่วนจังหวัดพิจิตรกำลังเร่งดำเนินการในเรื่องนี้อยู่ ได้ว่าจ้างให้คณะสถาปัตยกรรมจุฬามาออกแบบโครงสร้างต่างๆ ภายในเหมือง โดยจะมีการสร้างโรงประปาทำน้ำประปา เพื่อให้ประชาชนมีน้ำประปาสำหรับใช้ดื่มกิน และสาธารณูปโภคด้านอื่นๆ มีการสร้างทางถนนที่จะเชื่อต่อเข้ามายังเหมืองให้เป็นถนนลาดยางเป็นคอนกรีตให้หมดทุกเส้นเพื่อความสะดวกในการเดินทางเข้ามายังเหมืองฯของนักท่องเที่ยว และที่สำคัญที่สุดคือ ทำการสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์ ลักษณะเป็นอาคาร 3 ชั้น เพื่อใช้เป็นที่จัดแสดงนิทรรศการ ประวัติเหมืองแร่ทองคำเขาพนมพาหมู่ ที่ 7 จัดแสดงอุปกรณ์การทำเหมืองแร่ ตลอดจนเกร็ดความรู้ต่างๆ มากมายเกี่ยวกับเรื่องการทำเหมืองแร่ทองคำของเขาพนมพาแห่งนี้ ให้กับชนรุ่นหลังได้มาศึกษาหาความรู้ เพื่อเป็นข้อมูล
“เป็นความภาคภูมิใจของเราชาวจังหวัดพิจิตรที่มีเหมืองแร่ทองคำ ซึ่งมีไม่กี่ที่ในเมืองไทย และที่ทำให้เราภาคภูมิใจมากยิ่งขึ้นนั้น ก็คือที่เขาพนมพาเป็นเหมืองแร่ทองคำที่เปิดประชาชนโดยทั่วไปสามารถเข้ามาเยี่ยมชมได้ เพราะแร่ทองคำที่นี่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าได้”
ประสิทธิ์ อธิบายก่อนที่เล่าเพิ่มเติมว่า สำหรับโครงการที่จะเปิดเขาพนมพาเป็นแหล่งท่องเที่ยว ทางผู้เกี่ยวข้องก็เตรียมพร้อมในเรื่องการท่องเที่ยว โดยจะมีที่จอดรถบัสเพื่อเตรียมรับปริมาณนักท่องเที่ยว ให้นักท่องเที่ยวมาดูการล้างร่อนแร่ และสามารถมาล้างร่อนแร่ด้วยตนเอง ทองที่ได้ก็จะได้เป็นกรรมสิทธิ์ด้วย นอกจากนี้ก็ยังมีร้านค้าเพื่อใช้เป็นแหล่งศูนย์รวมของผลิตภัณฑ์โอทอปของจังหวัดพิจิตร ซึ่งจะเอามาอยู่รวมกัน เพื่อเป็นศูนย์รวมขายให้กับนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวชมในเหมือง
สำหรับโครงการทำ “เหมืองแร่ทองคำเขาพนมพา” เป็นแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดพิจิตร ก็คงต้องตามดูกันต่อไปว่า เหมืองทองที่นี่จะเป็นแหล่งทำเงินทำทองให้จังหวัด หรือจะเป็นเพียงแค่ดินแดนที่มีเฉพาะนักร่อนทองมาเสี่ยงโชคเท่านั้น
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
"เหมืองแร่ทองคำเขาพนมพา" ตั้งอยู่บริเวณบ้านเขาพนมพา หมู่ที่ 7 ตำบลหนองพระ อำเภอวังทรายพูน จังหวัดพิจิตร ลักษณะเป็นเหมืองเปิด โดยมีองค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตรเป็นผู้ที่ได้รับสัมปทานในการทำเหมือง ให้ประชาชนเข้ามาร่อนหาแร่ทองคำได้ โดยจะทำการนำแร่บนเขามาบดให้ละเอียดและบรรจุใส่ถุงกระสอบขายให้กับประชาชนในราคาถุงละ 40 บาท เพื่อนำไปร่อนหาแร่ทองคำ
สำหรับผู้ที่สนใจอยากจะไปเที่ยวชม “เหมืองแร่ทองคำเขาพนมพา” สามารถติดต่อไปได้ที่ องค์การบริการส่วนจังหวัดพิจิตร โทร. 0-5661-3463 ต่อ 111
