โศกนาฏกรรม TOP / สุนันท์ ศรีจันทรา

หุ้นบริษัท ไทยออยล์ จำกัด (มหาชน) หรือ TOP กำลังเซถลา ทรุดตัวลงต่อเนื่อง เพราะเจอมรสุมกระหน่ำหลายด้าน ทั้งราคาน้ำมันที่ปรับตัวลง กระทบต่อมูลค่าสต๊อกน้ำมัน ค่าการกลั่นน้ำมันที่ตกต่ำ และการก่อสร้างโครงการพลังงานสะอาดที่อาจมีปัญหาล่าช้า

ราคาหุ้น TOP ล่าสุดสร้างจุดต่ำสุดใหม่ในรอบ 12 เดือน โดยเมื่อวันศุกร์ 25 ตุลาคมที่ผ่านมาปิดที่ 44 บาท ลดลง 2 บาท มูลค่าซื้อขาย 1,111.91 ล้านบาท ซึ่งการถูกเทขายจนร่วงลงแรง เนื่องจากนักลงทุนคาดว่าผลประกอบการไตรมาสที่ 3 จะขาดทุนหนัก

TOP มีปัญหาใหญ่ ในโครงการ CFP พลังงานสะอาด หรือโครงการขยายโรงกลั่นน้ำมันที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูง ที่ศรีราชา มูลค่ากว่า 1 แสนล้านบาท เพราะผู้รับเหมาหลักที่เป็นผู้รับเหมาต่างชาติ ซึ่งเป็นกิจการร่วมค้าในนาม UJV ค้างจ่ายเงินผู้รับเหมาช่วงนานกว่า 6 เดือน สร้างความเดือดร้อนต่อแรงงานกว่า 3,000 ชีวิตที่ไม่ได้รับค่าจ้าง

ผู้ใช้แรงงานของบริษัทผู้รับเหมาช่วง ซึ่งเป็นบริษัทรับเหมาในประเทศประมาณ 30 ราย เคยรวมตัวชุมนุมประท้วงที่หน้าโรงกลั่นไทยออยล์ เรียกร้องขอความเห็นใจและให้ฝ่ายบริหาร TOP ช่วยเยียวยาหาทางช่วยเหลือ

แต่ TOP ไม่อาจให้ความช่วยเหลือผู้รับเหมาช่วงและผู้ใช้แรงงานได้มากนัก แถมยังถูกผู้รับเหมาหลัก หรือ UJV ออกหนังสือห้าม TOP เขายุ่งเกี่ยวกับผู้รับเหมาช่วง ซึ่งเป็นบริษัทรับเหมาของคนไทย และถูกบริษัทรับเหมาต่างชาติเบี้ยวเงินอีกด้วย

กิจการร่วมค้า UJV ประสบปัญหาสภาพคล่องทางการเงิน โดยเงินที่ TOP จ่ายให้ตามสัญญาก่อสร้าง UJV ไม่ยอมจ่ายให้ผู้รับเหมาช่วง

แม้ TOP จะเจรจาขอหักเงินค่างวดที่จะต้องจ่ายตามสัญญาก่อสร้าง เพื่อจ่ายตรงให้ผู้รับเหมาช่วง แต่ UJV ไม่ยินยอม ซึ่ง TOP ไม่สามารถทำอะไรได้ ต้องจ่ายเงินทั้งหมดให้ UJV

การจ้างผู้รับเหมาต่างชาติมาทำโครงการพลังงานสะอาด แต่ผู้รับเหมากลับเบี้ยวผู้รับเหมาช่วงคนไทย สร้างความเดือดร้อนไปทั่ว รวมถึงบริษัทรับเหมาที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ จนบริษัทรับเหมารายเล็กบางแห่งกำลังจะล้มละลาย ผู้ใช้แรงงานหลายพันชีวิตต้องตกระกำลำบาก เพราะทำงานแล้วไม่ได้รับเงินค่าจ้าง ทำให้ TOP ตกเป็นจำเลยสังคม

มีการตั้งคำถามว่า ทำไมเลือกบริษัทรับเหมาก่อสร้างต่างชาติเข้ามาทำโครงการหลังงานสะอาด ซึ่ง TOP ชี้แจงทันทีว่า สาเหตุที่ต้องจ้างบริษัทรับเหมาก่อสร้าง เพราะการก่อสร้างต้องใช้ผู้รับเหมาที่มีความเชี่ยวชาญโดยเฉพาะ มีประสบการณ์ ซึ่งบริษัทรับเหมาในประเทศไม่สามารถทำโครงการได้

และการประมูลเป็นไปตามกระบวนการอย่างโปร่งใส มีหลักเกณฑ์ที่มีมาตรฐาน มีการวิเคราะห์งบการเงิน อัตราส่วนทางการเงิน

แต่ TOP เสียหายจากการเลือก UJV เป็นผู้รับเหมา สะท้อนให้เห็นว่า ระบบการวิเคราะห์งบการเงินและอัตราส่วนทางการเงินของ TOP ผิดพลาด ล้มเหลว โดยเลือกบริษัทรับเหมาต่างชาติที่มีปัญหาสภาพคล่องทางการเงินเข้ามาจัดทำโครงการมูลค่านับแสนล้านบาท และสร้างความเดือดร้อนแสนสาหัสให้บริษัทรับเหมาและผู้ใช้แรงงานคนไทย

โครงการ CFP พลังงานสะอาดของ TOP ได้สร้างโศกนาฏกรรมครั้งใหญ่ให้ผู้ใช้แรงงานไทย และทำให้บริษัทรับเหมาในประเทศรายเล็กๆ ต้องล่มสลายปิดกิจการ ขณะหุ้นที่บริษัทรับเหมาที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์หลายแห่ง ตกรูด เพราะถูกเบี้ยวค่าก่อสร้างนับพันล้านบาท

หุ้น TOP ที่กำลังดิ่งเหว สร้างจุดต่ำสุดเป็นรายวัน ส่วนหนึ่งเกิดจากผลประกอบการที่คาดว่าจะทรุดหนัก

แต่อีกส่วนหนึ่งเกิดจากโครงการ CFP พลังงานสะอาด ซึ่งบริษัทรับเหมาต่างชาติ ที่ TOP เป็นผู้เลือกเข้ามารับเหมาโครงการ เบี้ยวหรือโกงเงินบริษัทรับเหมาของคนไทย จนผู้ใช้แรงงานในโครงการเดือดร้อนอย่างแสนสาหัส จนเตรียมทยอยถอนตัวจากโครงการ

โครงการขยายโรงกลั่นที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูงของ TOP นอกจากการสร้างโศกนาฏกรรมครั้งใหญ่ในวงการรับเหมาไทยแล้ว โครงการอาจล่าช้ากว่ากำหนด

และมีส่วนซ้ำเติมให้หุ้น TOP มีแนวโน้มสร้างจุดต่ำสุดใหม่ได้ต่อไป