ศูนย์วิจัยธนาคารออมสิน เปิดเผยว่าอุตสาหกรรมการก่อสร้างคือหนึ่งอุตสาหกรรมหลักที่ผลักดันเศรษฐกิจในประเทศให้มีการขยายตัว โดยมูลค่าการลงทุนภาคการก่อสร้างในแต่ละปีนั้นคิดเป็นสัดส่วนของผลิตภัณฑ์มวลรวม หรือ GDP ของประเทศไทยไม่ต่ำกว่า 5% โดยในปี 2562 ซึ่งเป็นปีที่อุตสาหกรรมการก่อสร้างขยายตัวค่อนข้างดีเนื่องจากมีการลงทุนก่อสร้างทั้งในภาคส่วนของโครงการรัฐบาลและโครงการก่อสร้างในภาคของเอกชนโดยในปี 2562 ภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างทั่วประเทศมีมูลค่าสูงถึง 1.29 ล้านล้านบาท หรือมีอัตราการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมก่อสร้างจากปี 2561 เพิ่มขึ้น 2.3%
ขณะที่ในช่วงปี 2563-2564 ภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างยังมีอัตราการขยายตัวอย่างต่อเนื่องซึ่งเป็นผลมาจากการลงทุนของภาครัฐเป็นหลัก ในขณะที่การลงทุนของภาคเอกชนปรับตัวลดลงจากผลกระทบการแพร่ระบาดของโควิด-19 โดยในปี 2563 มูลค่าการลงทุนของภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างทั่วประเทศอยู่ที่ 1.31 ล้านล้านบาท ขยายตัวจากปีก่อนหน้า 1.1% ส่วนปี 2564 ภาพรวมอุตสาหกรรมการก่อสร้างมีอัตราการขยายตัวอยู่ที่ 3.8% คิดเป็นมูลค่าการลงทุนทั่วประเทศ 1.362 ล้านล้านบาท โดยในปี 2564 ปัจจัยที่ทำให้ภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างยังมีอัตราการขยายตัวสูงขึ้นเกิดจากการลงทุนโครงการโครงสร้างพื้นฐานของภาครัฐเป็นหลัก ทำให้ภาพรวมตลาดก่อสร้างในปี 2564 มีอัตราการขยายตัวที่สูงแม้จะอยู่ในท่ามกลางภาวะการแพร่ระบาดของไวรัส โควิด-19
อย่างไรก็ตาม ในปี 2565 ที่ผ่านมา แม้ว่าการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 เริ่มคลี่คลายลงส่งผลให้เศรษฐกิจทยอยฟื้นตัวกลับมาโดยเฉพาะในช่วงปลายปีทำให้ภาคธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ประกาศแผนลงทุนพัฒนาโครงการที่อยู่อาศัยเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะโครงการที่อยู่อาศัยแนวราบหรือโครงการบ้านจัดสรร ขณะเดียวกัน โครงการคอนโดมิเนียมเริ่มกลับมามีการลงทุนเพิ่มขึ้นแม้จำนวนการพัฒนาโครงการจะไม่มากเท่ากับโครงการแนวราบ แต่ทิศทางของการลงทุนโครงการคอนโดมิเนียมเริ่มกลับมาดีขึ้นทำให้สัดส่วนการก่อสร้างของภาคเอกชนมีการปรับตัวสูงขึ้น
โดยในปี 2565 ภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างมีมูลค่าการลงทุนทั่วประเทศอยู่ที่ 1.36 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนสูงถึง 7.7% ของ GDP ของประเทศ โดยการลงทุนในภาคอุตสาหกรรมก่อสร้างปรับตัวเพิ่มขึ้นในอัตราที่ลดลง 0.2% แบ่งเป็นการลงทุนจากภาครัฐมูลค่ากว่า 795,565 ล้านบาท คิดเป็น 58% และเป็นการลงทุนของภาคเอกชน 568,835 ล้านบาท คิดเป็น 42% ทั้งนี้ อัตราการขยายตัวที่ลดลงดังกล่าวของภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างในปี 2565 เป็นผลมาจากมูลค่าการก่อสร้างของภาครัฐปรับตัวลดลงจากช่วงเดียวกันของปีก่อนเนื่องจากงานก่อสร้างโครงการโครงสร้างพื้นฐานยังมีความล่าช้าไม่เป็นตามที่คาดการณ์ อีกทั้งความล่าช้าของการเบิกจ่ายงบประมาณในช่วงปี 2565 ได้ส่งผลให้ธุรกิจก่อสร้างเติบโตได้ไม่ดีเท่าที่ควร
อย่างไรก็ตาม การเปิดประเทศอย่างเต็มรูปแบบได้ส่งผลให้ภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างในส่วนของภาคเอกชนเริ่มมีการฟื้นตัวจากปี 2564 มากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะงานก่อสร้างที่อยู่อาศัยโรงงานอุตสาหกรรม คลังสินค้า โรงแรม เพื่อรองรับการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจและภาคการผลิต รวมถึงภาคการท่องเที่ยวของประเทศ
ศูนย์วิจัยธนาคารออมสินระบุว่า นับตั้งแต่ปี 2561 ที่ผ่านมา มูลค่าการก่อสร้างของภาครัฐมีการปรับตัวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยในปี 2561 ปรับตัวจากปี 2560 สูงขึ้น 3.1% ปี 2562 ปรับตัวสูงขึ้น 2.8% ปี 2563 ปรับตัวสูงขึ้น 4.1% ปี 2564 ปรับตัวสูงขึ้น 6.1% ทั้งนี้แม้ว่าในปี 2564 จะอยู่ในช่วงการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 แต่สถานการณ์การลงทุนก่อสร้างโครงการของภาครัฐยังมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง
ขณะที่ในปี 2565 เป็นปีแรกที่มูลค่าการลงทุนในภาคการก่อสร้างของภาครัฐมีการปรับตัวลดลงโดยมีมูลค่าการลงทุนอยู่ที่ 795,565 ล้านบาท ลดลงจากปี 2564 ซึ่งมีมูลค่าการลงทุนก่อสร้าง 802,180 ล้านบาทหรือปรับตัวลดลง -0.8% สำหรับงานลงทุนก่อสร้างโครงการของภาครัฐประกอบไปด้วย 3 ส่วนหลักคือ งานโครงการลงทุนก่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานซึ่งมีสัดส่วน 82% รองลงมาเป็นงานก่อสร้างโครงการอาคารของหน่วยงานรัฐ 16% และงานก่อสร้างโครงการที่พักอาศัยของข้าราชการ 2%
โดยสาเหตุของการลดลงของมูลค่าการลงทุนการก่อสร้างของภาครัฐในปี 2565 นั้นเป็นผลมาจากความล่าช้าจากโครงการเมกะโปรเจกต์ด้านคมนาคมที่ไม่สามารถก่อสร้างได้ตามแผน เช่น โครงการรถไฟฟ้าเชื่อมสนามบิน 3 สาย และโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้ม ส่งผลให้มูลค่าการก่อสร้างภาครัฐไม่เป็นไปตามที่คาดหมาย นอกจากนี้ ผู้รับเหมารายกลางและรายใหญ่ซึ่งส่วนใหญ่รับงานก่อสร้างทั่วไปของภาครัฐยังประสบปัญหาการขาดสภาพคล่องทางการเงิน และการขาดแคลนแรงงานส่งผลให้ไม่สามารถส่งมอบงานได้ตามระยะเวลาของสัญญา
สำหรับ การลงทุนในภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างของเอกชน นับตั้งแต่ช่วงปี 2561 เป็นต้นมามีการปรับตัวขึ้นลงตามสถานการณ์ตลาดอสังหาริมทรัพย์เป็นปัจจัยหลัก โดยในปี 2562 มูลค่าการก่อสร้างของภาคเอกชนปรับตัวสูงขึ้นจากปี 2561 ประมาณ 1.7% ปี 2563 สถานการณ์การก่อสร้างของภาคเอกชนมีการปรับตัวลดลง -0.28% ซึ่งเป็นผลมาจากการชะลอตัวของดีมานด์ที่อยู่อาศัยโดยเฉพาะกลุ่มที่อยู่อาศัยประเภทคอนโดมิเนียม และที่พักอาศัยโรงแรม โรงงาน และคลังสินค้า ซึ่งทั้งหมดนี้ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การแพร่ระบาด ของไวรัสโควิด-19
อย่างไรก็ตาม มูลค่าการลงทุนในภาคการก่อสร้างของภาคเอกชนเริ่มปรับตัวดีขึ้นในปลายปี 2564 ทำให้มูลค่าการก่อสร้างของภาคเอกชนในปี 2564 ปรับตัวสูงขึ้น 0.8% ขณะที่ในปี 2565 การลงทุนก่อสร้างของภาคเอกชนปรับตัวสูงขึ้น 1.6% ซึ่งเป็นผลมาจาก บริษัทผู้พัฒนาอสังหาริมทรัพย์เริ่มทยอยกลับมาเปิดตัวโครงการใหม่ โดยเฉพาะโครงการแนวสูงที่มีมูลค่าการลงทุนสูงได้เริ่มกลับมาเปิดตัวโครงการอีกครั้งเพื่อรองรับกำลังซื้อจากชาวต่างชาติที่คาดว่าจะกลับเข้ามาท่องเที่ยวหลังจากมีการเปิดประเทศอย่างเต็มรูปแบบ
นอกจากนี้ การก่อสร้างพื้นที่ค้าปลีกและการปรับปรุงโรงแรมของผู้ประกอบการทั้งในกรุงเทพฯ และหัวเมืองท่องเที่ยวหลักเริ่มทยอยมีการลงทุนอย่างเห็นได้ชัดโดยเฉพาะในธุรกิจโรงแรมซึ่งกลับมาปรับปรุงและก่อสร้างโครงการต่อเพื่อหวังจะรองรับการฟื้นตัวของภาคการท่องเที่ยวหลังการเปิดประเทศ ซึ่งสะท้อนได้จากจำนวนพื้นที่ที่ขออนุญาตก่อสร้างเพิ่มขึ้นตั้งแต่ไตรมาสหนึ่งปี 2565 รวมถึงการลงทุนก่อสร้างโรงงานในเขตเศรษฐกิจพิเศษ EEC ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นโดยเฉพาะจากกลุ่มธุรกิจยานยนต์สัญชาติจีนที่เข้ามาสร้างโรงงานรถยนต์ขนาดใหญ่ในพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษ
โดยในปี 2565 ที่ผ่านมามูลค่าการลงทุนก่อสร้างของภาคเอกชนสูงถึง 568,835 ล้านบาท ซึ่งแบ่งออกเป็นโครงการก่อสร้างที่อยู่อาศัยมูลค่ากว่า 297,315 ล้านบาท คิดเป็น 53% รองลงมาเป็นงานก่อสร้างในกลุ่มอุตสาหกรรมโรงงานคลังสินค้าและโรงแรมคิดเป็น 33% ส่วนที่เหลืออีก 15% เป็นการก่อสร้างในภาคอสังหาริมทรัพย์เชิงพาณิชย์
ศูนย์วิจัยธนาคารออมสินรายงานว่า จำนวนผู้ประกอบการธุรกิจก่อสร้างในปี 2565 พบว่ามีจำนวนผู้ประกอบการธุรกิจก่อสร้างทั่วประเทศ จำนวน 141,585 ราย ปรับตัวเพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้า 2.5% โดยส่วนใหญ่เป็นผู้ประกอบการขนาดเล็ก ส่วนที่เหลือเป็นธุรกิจที่ดำเนินกิจการในรูปแบบของนิติบุคคลกว่า 76.9% โดยกลุ่มธุรกิจก่อสร้างส่วนใหญ่จะตั้งอยู่ในพื้นที่ภาคกลางมากที่สุดโดยมีจำนวนกว่า 33,890 ราย หรือคิดเป็น 23.9% รองลงมาคือภาคตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งมีจำนวน 32,423 ราย คิดเป็น 22.9% รองลงมาคือภาคเหนือมีจำนวน 22,417 ราย คิดเป็น 15.8% ภาคใต้ 16,896 ราย คิดเป็น 11.9% ภาคตะวันออก 12,428 ราย คิดเป็น 8.8%
10 จังหวัดที่มีผู้ประกอบการธุรกิจก่อสร้างมากที่สุด
โดยจังหวัดที่มีผู้ประกอบการธุรกิจก่อสร้างมากที่สุด 10 อันดับในปี 2565 อันดับ 1 ได้แก่กรุงเทพมหานคร มีผู้ประกอบการธุรกิจก่อสร้าง 23,371 ราย อันดับ 2 จังหวัดนนทบุรี 6,849 ราย อันดับ 3 จังหวัดปทุมธานี 6,666 ราย อันดับ 4 จังหวัดชลบุรี 5,514 ราย อันดับ 5 จังหวัดสมุทรปราการ 5,053 ราย อันดับ 6 จังหวัดเชียงใหม่ 4,868 ราย อันดับ 7 จังหวัดขอนแก่น 3,455 ราย อันดับ 8 จังหวัดนครราชสีมา 3,382 ราย อันดับ 9 จังหวัดเชียงราย 3,158 ราย อันดับ 10 จังหวัดระยอง 2,853 ราย
สำหรับแนวโน้มธุรกิจก่อสร้างในปี 2566-2567 ศูนย์วิจัยธนาคารออมสิน คาดการณ์ว่ายังมีทิศทางขยายตัวที่ดี คาดว่าจะมีอัตราการขยายตัวอยู่ที่ 4.5-5.5% ต่อปี โดย มีปัจจัยบวกมาจากการก่อสร้างของภาครัฐที่ยังขยายตัวได้ดีไม่ว่าจะเป็นการลงทุนในโครงการเมกกะโปรเจกต์ด้านการคมนาคมที่คาดว่าจะมีการประมูลเกิดขึ้นในปี 2566 คิดเป็นมูลค่ากว่า 1.2 แสนล้านบาท ซึ่งสภาพัฒนาการสังคมและเศรษฐกิจคาดการณ์ว่าจะมีการเบิกจ่ายงบประมาณการลงทุนในโครงการเมกะโปรเจกต์ในปี 2566 เป็นเม็ดเงินกว่า 8.3 หมื่นล้านบาท นอกจากนี้ยังมีการลงทุนก่อสร้างในโครงการที่เกี่ยวเนื่องกับเขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออกที่มีแนวโน้มจะเร่งตัวมากขึ้นเป็นปัจจัยบวกสำคัญ
นอกจากภาคการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานของรัฐบาลแล้วการลงทุนก่อสร้างในภาคของเอกชนยังมีการขยายตัวที่ดีโดยเฉพาะในกลุ่มธุรกิจอสังหาริมทรัพย์กลุ่มที่อยู่อาศัยซึ่งมีการขยายตัวได้ดีจากการที่ผู้ประกอบการธุรกิจอสังหาฯ ประกาศแผนการพัฒนาโครงการใหม่ออกมาอย่างต่อเนื่องเพื่อรองรับความต้องการดีมานด์ที่อยู่อาศัยจากทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติที่ฟื้นตัวได้ดี โดยเฉพาะดีมานด์ ที่อยู่อาศัยจากชาวจีนที่นิยมเข้ามาซื้ออสังหาริมทรัพย์ในประเทศไทย
นอกจากนี้ การเปิดประเทศอย่างเต็มรูปแบบในช่วงปลายปี 2565 ทำให้ภาคธุรกิจท่องเที่ยวที่กลับมาฟื้นตัวอย่างเต็มที่ในปี 2566 นี้จะส่งผลให้การก่อสร้างภาคอสังหาริมทรัพย์เพื่อการพาณิชย์ในพื้นที่หัวเมืองท่องเที่ยวมีการขยายตัวสูงขึ้นซึ่งจะส่งผลให้เกิดโครงการก่อสร้างใหม่ๆ เพิ่มขึ้น
สำหรับปัจจัยสนับสนุนที่จะส่งผลให้ภาคธุรกิจก่อสร้างในปี 2566 นี้มีอัตราการขยายตัวอย่างต่อเนื่องมี 3 ปัจจัยหลัก คือ 1.การก่อสร้างภาครัฐ จะได้รับปัจจัยสนับสนุนจากโครงการที่จะก่อสร้างในอนาคตโดยภาครัฐมีแผนจะพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานใหม่ใหม่ เช่น โครงการอีอีซี การพัฒนาโครงการระบบขนส่งมวลชนได้แก่ ทางหลวง ทางด่วน ท่าเรือ สนามบินและโครงการโครงข่ายการขนส่งระบบรางเป็นจำนวนมากที่คาดว่าจะเริ่มประมูลในปี 2566-2567
โดยแผนการลงทุนก่อสร้างในโครงการเมกะโปรเจกต์ของกระทรวงคมนาคมซึ่ง อยู่ระหว่างการออกแบบเตรียมยื่นประมูล และอยู่ระหว่างการเสนอที่ประชุมคณะรัฐมนตรีอนุมัติในปี 2566 นี้ ประกอบไปด้วย โครงการมอเตอร์เวย์ส่วนต่อขยายเชื่อมต่อสนามบินอู่ตะเภา วงเงิน 4,508 ล้านบาท โครงการมอเตอร์เวย์ต่อขยาย ดอนเมืองโทลล์เวย์ วงเงิน 28,700 ล้านบาท โครงการมอเตอร์เวย์นครปฐม-ชะอำ วงเงิน 79,006 ล้านบาท โครงการมอเตอร์เวย์ บางขุนเทียน-บางบัวทอง วงเงิน 56,035 ล้านบาท โครงการพัฒนาท่าอากาศยานดอนเมืองระยะที่ 3 วงเงิน 36,829 ล้านบาท โครงการพัฒนาท่าอากาศยานระนอง ต่อรันเวย์เป็น 2,400 เมตร วงเงิน 750 ล้านบาท โครงการพัฒนาท่าอากาศยานภูเก็ตระยะที่ 2 วงเงิน 6,211ล้านบาท โครงการท่าอากาศยานใหม่จังหวัดมุกดาหาร วงเงิน 41 ล้านบาท โครงการท่าอากาศยานใหม่จังหวัดบึงกาฬ วงเงิน 41 ล้านบาท
โครงการทางด่วนกระทู้-ป่าตอง วงเงิน 14,470 ล้านบาท โครงการทางด่วนเมืองใหม่-เกาะแก้ว-กระทู้ วงเงิน 30,896 ล้านบาท โครงการก่อสร้างสะพานเชื่อมเกาะลันตาจังหวัดกระบี่ วงเงิน 1,849 ล้านบาท โครงการก่อสร้างสะพานข้ามทะเลสาบสงขลา วงเงิน 4,829 ล้านบาท โครงการพัฒนาท่าเรือโดยสารสาธารณะในแม่น้ำเจ้าพระยา จำนวน 3 แห่ง วงเงิน 79 ล้านบาท
โครงการก่อสร้างรถไฟสีแดงตลิ่งชัน-ศาลายา วงเงิน 10,670 ล้านบาท โครงการรถไฟสีแดงตลิ่งชัน-ศิริราช วงเงิน 4,694 ล้านบาท โครงการรถไฟสีแดง รังสิต-มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์รังสิต วงเงิน 6,468 ล้านบาท โครงการรถไฟสายสีแดงบางซื่อ-พญาไท-หัวหมาก และบางซื่อ-หัวลำโพง วงเงิน 47,000 ล้านบาท
2.ปัจจัยการฟื้นตัวของภาคอสังหาริมทรัพย์ ตามกำลังซื้อที่อยู่อาศัยของผู้บริโภคที่เริ่มปรับตัวดีขึ้นตามการฟื้นตัวของเศรษฐกิจสะท้อนได้จากจำนวนการเปิดโครงการใหม่ทั้งโครงการที่อยู่อาศัยแนวราบและโครงการที่อยู่อาศัยแนวสูงของผู้ประกอบการอสังหาริมทรัพย์ 3.การฟื้นตัวของภาคการท่องเที่ยว ซึ่งจะส่งผลดีต่อการก่อสร้างภาคอสังหาริมทรัพย์เชิงพาณิชย์ทั้งพื้นที่ค้าปลีก ศูนย์การค้า โรงแรมในหัวเมืองท่องเที่ยวซึ่งคาดว่าจะมีการขยายตัวอย่างมาก
ขณะที่ปัจจัยท้าทายสำหรับธุรกิจก่อสร้างในปี 2566 หลักๆ ประกอบด้วย 4 ปัจจัย คือ 1.ปัญหาราคาน้ำมันและวัสดุก่อสร้างที่เพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะราคาปูนซีเมนต์และเหล็กที่เป็นวัสดุก่อสร้างหลักในการก่อสร้างมีราคาเพิ่มสูงขึ้นส่งผลกระทบต่อต้นทุนของผู้ประกอบการ 2.ภาวะการขาดแคลนแรงงานจากผลกระทบโควิด-19 อาจเป็นอุปสรรคให้โครงการก่อสร้างมีความล่าช้า ทั้งนี้ แรงงานก่อสร้่งต่างด้าว น่าจะยังไม่เดินทางกลับมาทำงานในประเทศไทยได้ในระดับเดียวกับช่วงก่อนเกิดการแพร่ระบาดโควิด-19 และแรงงานบางส่วนที่เดินทางไปต่างจังหวัดยังไม่กลับสู่ตลาดแรงงานในกรุงเทพฯ และปริมณฑล
3.ปัจจัยเรื่องการเลือกตั้งในปี 2566 อาจส่งผลให้การประมูลโครงการก่อสร้างของภาครัฐรวมถึงการเบิกจ่ายงบประมาณเกิดความล่าช้ากว่าที่กำหนด 4.ระดับเงินเฟ้อและหนี้ครัวเรือนที่เพิ่มสูงขึ้น อาจกระทบกำลังซื้อภายในประเทศ และเป็นอุปสรรคต่อการขยายตัวของภาคอสังหาริมทรัพย์ซึ่งจะส่งผลต่อภาคการก่อสร้างไปด้วย
