เรื่องเล่าชายขอบเมืองนคร โดย.. Krishanah Thiwatsirikul
...
เล่าสู่กันฟังเป็นภาคต่อ ตอน 2 หลังจากตอนแรกได้รับรู้ถึงความอัดอั้นของสรรพชีวิตในลุ่มน้ำเคยอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ ข้อเขียนตอนแรกเป็นเสมือนเป็นร่องระบายบอกเล่าความเดือดร้อนของคนเล็กคนน้อยชาวบ้านที่ไม่มีปากเสียง ระบายความอัดอั้นถูกปิดกั้นมานานของใครหลายๆคน ส่วนผู้เขียนมีผู้หวังดีเตือนว่าอย่าไปแตะเลยลุ่มน้ำปากพนังมีผลประโยชน์มหาศาล อย่าไปขวางเขาภัยจะมาถึงตัวเอา แถมยังถูกจับตาจากบางกลุ่มอีก จึงขอยืนยันไว้ในที่นี้ว่า ข้อมูลทั้งหมดที่เขียนเล่าสู่กันฟังไปนั้นเป็นข้อมูลจริง จากที่ลงพื้นที่ติดตามสถานการณ์มาเป็นเวลานานติดต่อกัน หากเกิดภัยประการใดกับผู้เขียนสุดแท้แต่ หากเป็นไปจากกรณีนี้ขอน้อมรับและในฐานะผู้เขียนขอรับผิดชอบทุกตัวอักษร และขอยืนยันอย่างสุจริตด้วยว่า มิได้มีเจตนาต่อต้านหรือขัดขวางโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนังฯ แต่ประการใด
....
จากข้อเขียนที่แล้วผมได้อรรถาธิบายถึงความล่มสลายในนิเวศน์ของลุ่มน้ำปากพนัง ในข้อเขียนนี้ขอยืนยันอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ เพื่อตอกย้ำว่า ลุ่มน้ำปากพนังล่มสลายแล้วจริงๆ อยู่ที่จะยอมรับมันหรือไม่เท่านั้น ข้อมูลที่ปรากฏได้รับความกรุณาจาก รศ.ดร.กฤษณะเดช เจริญสุธาสินี ผู้อำนวยการศูนย์ความเป็นเลิศนิเวศวิทยาพยากรณ์และการจัดการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ได้เปิดภาพชุดข้อมูลจากระบบ “คอเปอร์นิคัส” (Copernicus) โดยองค์การนาซ่า (NASA) ศูนย์ความเป็นเลิศนิเวศวิทยาพยากรณ์และการจัดการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ได้นำมาใช้ติดตามความเปลี่ยนแปลงทางภูมิศาสตร์และนิเวศน์ นี่คือแหล่งข้อมูลหลักฐานชิ้นสำคัญ อีกทั้งท่านยังได้แลกเปลี่ยนกับผมต่างเห็นไปในทิศทางเดียวกัน
....
จากเส้นสีเขียวอมฟ้าเข้มปรากฏบนภาพดาวเทียมตลอดแม่น้ำปากพนังยาวกว่า 100 กิโลเมตรจากปากอ่าวปากพนังย้อนไปจนถึงอำเภอเชียรใหญ่ อำเภอชะอวด ไปจนถึงต้นน้ำซึ่งเป็นแหล่งน้ำของทะเลน้อยจังหวัดพัทลุง สงขลา และลุ่มน้ำปากพนังนครศรีธรรมราช แปลจากสีสภาพนิเวศน์คือสูญเสียสภาพความเป็นแม่น้ำถูกรุกรานด้วยวัชพืชและความตื้นเขินที่อยู่ในระดับรุนแรงมาก จากประตูระบายน้ำอุทกวิภาชน์ประสิทธิ์ คือความตื้นเขินรุนแรงของลำน้ำไปจนจนถึงปากน้ำไม่แปลกเรือไม่สามารถใช้การได้ เหนือขึ้นไปตลอดกว่า 100 กิโลเมตร เต็มไปด้วยวัชพืช แม่น้ำปากพนังที่เคยสร้างชีวิต สร้างความมั่งคั่งรุ่งเรืองให้แก่หลายตระกูลกำลังค่อยๆ หมดลม หรือกำลังตายลงแล้ว ใช้คำนี้คงไม่ผิดกระมัง
....
ลำคลองสาขาก่อนไหลลงสู่แม่น้ำปากพนัง ในฝั่งน้ำจืด ในอำเภอปากพนัง อำเภอเชียรใหญ่ อำเภอชะอวดห่างมาหน่อยในอำเภอเฉลิมพระเกียรติ อำเภอพระพรหม อำเภอเมือง นครศรีธรรมราช ลำคลองย่อยแทบทุกแหล่งอยู่ในสภาพอย่างที่เห็นในภาพคือแทบไม่เห็นผืนน้ำ เสียงสะท้อนจากผู้เฒ่าผู้แก่ที่อาศัยอยู่บ้านเรือนริมน้ำเป็นประจักษ์พยาน คำพูดที่ผมได้ฟังมันสะท้อนอะไรได้มากทีเดียว “อีแกวก (อ่านควบกล้ำ) ตักน้ำรดผักกะยากลูกเห้อ ลำบากจ้าน แรกก่อนน้ำไหลดี พายเรือได้ ดักไซร ดักปลาได้ พอปิดตูน้ำในคลอง น้ำตายฉาด นี่ลูกหลานไปทำงานที่อื่นต้องส่งมาให้กินให้อยู่ เวทนาจ้านเด” นี่คือเสียงของแม่เฒ่าวัยเดือบ 100 ปีในตำบลชะเมา อำเภอปากพนัง
....
อันตรายความล่มสลายในลุ่มน้ำปากพนัง มาควบคู่กับวาทกรรมการพัฒนา “น้ำจืด” – “น้ำเค็ม” ถูกตราให้กลายเป็นภัยตัวร้ายต้องมีการบริหารจัดการ การขาดน้ำจืดในลุ่มน้ำปากพนังคือเรื่องใหญ่ การรุกรานของน้ำเค็มคือภัยอันตราย การบริหารจัดการน้ำจึงเกิดขึ้นอย่างขนานใหญ่ 20 ปีผ่านมาผลสัมฤทธิ์มันคือสิ่งใด สิ่งที่งอกงามสะพรั่งคืองบประมาณนับแสนล้านที่ไหลลงมาที่นี่ การทำลายนิเวศน์ชุ่มน้ำ ความซับซ้อนของวงจรนิเวศน์น้ำจืด น้ำเค็ม น้ำกร่อย ถูกตราหน้าว่ามันคืออันตรายในการดำรงชีพเพื่อรักษาพื้นที่น้ำจืดเพื่อการเกษตร แต่แปลกที่นาข้าวกลับลดหายลงไปจากพื้นที่อย่างรวดเร็ว ข้าวสารต้องที่อร่อย อาหารที่อุดมสมบูรณ์ต้องซื้อหาจากฟาร์มของทุนยักษ์ใหญ่ทางการเกษตร ปลาหมอคางดำคือการสร้างมูลค่าเพิ่มให้ชาวบ้าน ชาวประมง คนเล็กคนน้อยเกษตรกรกลายเป็นผู้บริโภค ต้องหาเงินมาหล่อเลี้ยงชีวิตอยู่ในวงจรทุนนิยมสามานต์
....
สำคัญอีกประการ สิ่งที่แฝงอยู่ในหมู่บ้านคือลักษณะทางสังคมวิทยาชุมชนชนบท โครงสร้างทางสังคมล่มสลาย ค่อยๆ เข้าสู่สังคมชนบทที่เต็มไปด้วยผู้สูงวัย โครงสร้างครอบครัวเหลือแค่คนเฒ่าคนแก่ ลูกหลานวัยหนุ่มสาวต้องไปแสวงหาโอกาสคอยส่งเงินมาให้พ่อแม่ปู่ย่าตายยาย คนหนุ่ม หรือวัยรุ่นที่เหลืออยู่ส่วนใหญ่คือผู้ที่ตกขอบจากการศึกษาและวนเวียนอยู่บนเส้นทางยาเสพติดกลายเป็นภัยซ้ำซ้อนในหมู่บ้าน นี่เห็นได้ชัด การอพยพย้ายถิ่นฐานกำลังทวีความรุนแรงมากขึ้นตามลำดับ ตอกย้ำความล่มสลายอีกประการหนึ่ง
....
เมื่อหันไปดูการพัฒนาสารพัดโครงการภาครัฐราชการหลั่งไหลลงมาในพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง ลักษณะพิเศษของราชการไทยคือการอ้างถึง “งบประมาณ” การทำโครงการต้องใช้งบประมาณ เมื่อมีโครงการมีงบประมาณนี่คือความสมบูรณ์แบบของสมการประโยชน์โภชน์ผล โครงการคือการจัดซื้อจัดจ้างใช้จ่ายเงิน เสร็จปิดโครงการคือจ่ายเงินงวดสุดท้ายบรรลุผลเสร็จจบโครงการสำเร็จ ผลสัมฤทธิ์ที่เกิดขึ้นกับชาวบ้านคนเล็กคนน้อย ไม่มีอะไรเกิดขึ้นเลย ผู้ที่อยู่ในวงจรโครงการต่างหากคือผู้บรรลุประโยชน์โภชน์ผล ไม่นับรวมสิ่งที่เรียกว่า “คนงานผี” “บัญชีม้า”ต่างรู้กันดีนอกจากวาทกรรมการพัฒนาอันเลิศล้ำ สิ่งนี้เป็นเพียงคามร่วมมือส่วนหนึ่งในการเกาะกินอยู่ในลุ่มน้ำปากพนังมามากกว่า 2 ทศวรรษแล้ว และดำรงอยู่ต่อไป และตอกย้ำซ้ำๆบนความล่มสลายของลุ่มน้ำปากพนัง
อ่าน ความจริงคือ“ลุ่มน้ำปากพนังล่มสลาย” ตอนแรก ได้ที่ --> https://mgronline.com/south/detail/9680000107002
