ถ้าพูดถึง “น้ำตกโตนอ่าวยน” แหล่งท่องเที่ยวชุมชน เชื่อว่าก่อนหน้านี้มีคนอีกจำนวนมากที่ไม่รู้จัก แม้แต่คนภูเก็ตเองก็มีจำนวนไม่น้อยที่ไม่รู้จักน้ำตกแห่งนี้ ขณะที่ในกลุ่มของนักท่องเที่ยวต่างชาติมีจำนวนมากที่รู้จักน้ำตก
วันนี้จะพามารู้จักกับ “น้ำตกโตนอ่าวยน” แหล่งท่องเที่ยวในชุมชนบ้านอ่าวยน ต.วิชิต จ.ภูเก็ต ซึ่งเป็นน้ำตกเล็กๆ ซุกอยู่ในผืนป่าที่เงียบสงบ มีความร่มรื่นสวยงาม มีธารน้ำและแอ่งน้ำที่สามารถลงเล่นน้ำได้โดยเฉพาะช่วงหน้าฝน แต่ถ้าเป็นหน้าแล้งน้ำตกแห่งนี้จะมีน้ำน้อย ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่คนไทย รวมทั้งคนภูเก็ตไม่นิยมที่จะเดินทางไปท่องเที่ยว
น้ำตกโตนอ่าวยน ตั้งอยู่ในพื้นที่หมู่ 8 บ้านอ่าวยน ต.วิชิต อ.เมือง จ.ภูเก็ต อยู่ห่างจากจุดชมวิวเขาขาด ไปทางทิศตะวันออกประมาณ 3.6 กิโลเมตร และตั้งอยู่ใกล้ๆ กับแหลมพันวา และหาดอ่าวยน โดยอยู่ห่างจากหาดอ่าวยน ประมาณ 1 กิโลเมตร สามารถเดินหรือขับรถไปถึงบริเวณทางขึ้นน้ำตกได้ทั้งรถยนต์และจักรยาน ซึ่งเส้นทางไปยังน้ำตกมีบ้านเรือนประชาชนไม่มากนัก มีบ้านเรือนตั้งอยู่ห่างๆ
น้ำตกโตนอ่าวยน มีทั้งหมด 5 ชั้นด้วยกัน ชั้นที่ 1 คือ วังต้นไทร เป็นแอ่งน้ำตกขนาดเล็ก ชั้นที่ 2 คือ “โตนอ่าวยน” เป็นชั้นไฮไลต์ ตัวน้ำตกมีความสูงไม่มาก ราว 2 เมตร ระหว่างทางเดินไปน้ำตกมีการสร้างฝายเป็นระยะๆ เพื่อกักเก็บน้ำ ซึ่งกลายเป็นจุดเล่นน้ำที่ชุ่มฉ่ำของนักท่องเที่ยวในช่วงหน้าฝน
โดยก่อนหน้านี้ ทางขึ้นน้ำตกไม่เหมือนกับปัจจุบัน เพราะจะมีเพียงเส้นทางเดินเล็กๆ เพื่อขึ้นไปเก็บผลอาสินของชาวบ้านในบริเวณนั้น แต่เมื่อประมาณปี 2557 ได้มีกลุ่มนักศึกษา และชาวบ้านได้เข้าไปทำโครงการพัฒนาทัศนียภาพของน้ำตกโตนอ่าวยน โดยการช่วยกันทำทางเดินขึ้นไปยังน้ำตกชั้นต่างๆ ทำให้เห็นว่าปัจจุบันทางเดินขึ้นไปบริเวณน้ำตกไม่ได้รกมากนัก สามารถเดินขึ้นไปได้ แต่ความคิดคนไทยอาจจะคิดได้ว่าเส้นทางดังกล่าวเปลี่ยวเกิน ไม่เหมาะที่จะเดินทางเข้าไปท่องเที่ยว ซึ่งแตกต่างกับความคิดของนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่มองว่าสถานที่แบบนี้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าค้นหา
แต่ถ้ามองในมุมของนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่ชื่นชอบแหล่งท่องเที่ยวแบบเงียบสงบจะเป็นที่ถูกออกถูกใจนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก ซึ่งจากการสอบถามผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 8 ต.วิชิต กล่าวว่า ปกติจะมีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่มาพักในพื้นที่เดินทางเข้าไปท่องเที่ยวตลอด ในแต่ละวันจะมีหลายคน โดยเฉพาะช่วงไฮซีซันพบว่ามีนักท่องเที่ยวเข้าไปเที่ยวจำนวนมาก ส่วนนักท่องเที่ยวคนไทยก็มี ซึ่งส่วนใหญ่จะมาเป็นครอบครัวและหมู่คณะ หลังจากเล่นน้ำที่หาดอ่าวยนแล้วจะเดินทางไปเล่นน้ำตกโตนอ่าวยนต่อ
เช่นเดียวกับเจ้าของบ้านซึ่งอยู่บริเวณปากทางเข้าน้ำตก กล่าวว่า ปกติจะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาบ่อย ส่วนใหญ่จะเข้ามาในช่วงเช้าๆ ส่วนคนไทยส่วนใหญ่ก็เป็นคนในพื้นที่ที่เดินทางเข้ามา ที่ผ่านมา ไม่เคยมีเหตุการณ์ทำร้ายนักท่องเที่ยวเกิดขึ้น ถ้าโดยส่วนตัวมองว่าเส้นทางที่จะไปน้ำตกไม่ได้เปลี่ยวมากนัก เพียงแต่เป็นพื้นที่ป่าไม้ที่เงียบสงบ
แต่อย่างไรก็ตาม แม้ว่าน้ำตกโตนอ่าวยน จะเป็นน้ำตกที่มีความสวยงาม และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ชาวต่างชาติชื่นชอบ แต่หลังจากเกิดเหตุการณ์ทำร้ายแหม่มชาวต่างชาติ น้ำตกแห่งนี้ก็กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่อยู่ในระดับเสี่ยงสูง ซึ่งหลังจากนี้ทางหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกำลังอยู่ระหว่างการพิจารณาว่าจะเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าไปเที่ยวต่อได้อีกหรือไม่