“ต้นโทะ” ไม้ป่ามากประโยชน์ใช้สอยและสรรพคุณทางยา ปลูกประดับอาคารสถานที่ก็แจ่มแจ๋ว

คอลัมน์ : ดูรูปสวยแถมด้วยเกร็ดความรู้ / โดย... สกนธ์ รัตนโกศล

.

“โทะ” หรือ “ต้นโทะ”
.
มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ ว่า พรวดกินลูก (ปราจีนบุรี), ซวด (จันทบุรี), ง้าย ชวด พรวด (ตราด), พรวดใหญ่(ชลบุรี), พรวดผี (ระยอง), โท๊ะ (สงขลา), กาทุ (ชุมพร), ทุ โทะ (ภาคใต้), กามูติง กามูติงกายู มูติง(มลายู) และ ปุ้ย (เขมร)

มีชื่อสามัญว่า Downy myrtle, Hill gooseberry, Rose myrtle, Downy rose myrtle, Hill guava, Isenbery bush, Ceylon hill cherry ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Rhodomyrtus tomentosa (Aiton) Hassk. และชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Cynomyrtus tomentosa (Aiton) Scriv., Myrtus canescens Lour., Myrtus tomentosa Aiton, Rhodomyrtus tomentosa var. tomentosa)

โทะ จัดอยู่ในวงศ์ชมพู่ (MYRTACEAE) มีเขตการกระจายพันธุ์กว้าง พบได้ตั้งแต่อินเดีย ศรีลังกา พม่า จีน ภูมิภาคอินโดจีน รวมทั้งมาเลเซีย ไปจนถึงฟิลิปปินส์ และในหมู่เกาะโมลุกกะและเซลีเบส

ส่วนในประเทศไทยพบทางภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และทางภาคใต้ โดยมักขึ้นตามบริเวณดินทราย ตามป่าโปร่ง ตายชายฝั่งทะเล ป่าชายหาด ชายป่าพรุ และป่าดิบเขา ตั้งแต่ระดับต่ำไปจนถึงระดับความสูงประมาณ 1,300 เมตร แต่จะพบมากในระดับต่ำๆ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของต้นโทะ
.
ต้นโทะ เป็นไม้พุ่มเขียวชอุ่มทั้งปี ความสูงประมาณ 2-3 เมตร และสามารถเติบโตขยายพันธุ์เป็นพืชเชิงเดี่ยวได้
.
“ใบ” มีรูปไข่ปลายมน (elliptic-oval) ยาวประมาณ 5-8 เซนติเมตร กว้างประมาณ 1.5-4 เซนติเมตร หน้าใบเป็นมัน ส่วนหลังใบมีขนละเอียดปกคลุม โดยมีเส้นใบนูนสามเส้น
.
“ดอก” สีของดอกโทะเป็นสีชมพูกุหลาบ กลีบดอกชั้นเดียว มีสีชมพูอ่อนถึงแก่ในช่อเดียวกัน ขนาดดอกกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2-3 เซนติเมตร
.
“ผล” อ่อนมีสีเขียวแล้วจะค่อยๆ สุกกลายเป็นสีแดง จนสุกจัดกลายเป็นสีม่วงอมดำ มีขนาดกว้างประมาณ 1-2 เซนติเมตร ลักษณะคล้ายผลบลูเบอรี่ แต่จะค่อนข้างยาวกว่ามีเมล็ดมากกินได้

สรรพคุณทางยาของต้นโทะ
.
- ตำรายาไทยจะใช้ “ทั้งต้น” นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาบำรุงโลหิต
.
- “ผล” ใช้เป็นยารักษาโรคโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ ในมาเลเซียจะใช้เป็นยารักษาโรคบิด ท้องร่วง ท้องเสีย และปวดท้อง
.
- ในประเทศมาเลเซียจะใช้ “รากและใบ” เป็นยาต้มรักษาอาการท้องเสีย แก้อาการแสบยอดอกจากกรดไหลย้อน แก้ท้องร่วงและปวดท้อง และใช้หลังสตรีคลอดบุตร
.
- ในประเทศจีนจะใช้ “รากและใบ” เป็นยารักษาอาการกระเพาะอาหารอักเสบเฉียบพลันและเรื้อรัง ใช้เป็นยาแก้อาการอาหารไม่ย่อย และตับอักเสบ
.
- ในประเทศจีนและฮ่องกงจะใช้ “ราก” เป็นยารักษาเลือดออกจากมดลูกในหญิงหลังคลอด
.
- ที่ประเทศจีนและมาเลเซียจะใช้ “ราก” นำมาต้มกินเป็นยารักษาอาการปวดหลัง ปวดเอว ปวดข้อ และรักษาการติดเชื้อที่ผิวหนังหรือผิวหนังพุพอง
.
- “ใบ” ใช้ตำแปะฝี ยาต้มจากใบใช้ทำความสะอาดแผล เพื่อฆ่าเชื้อโรค
.
- ในอินโดนีเซียจะนำ “ใบ” มาตำให้ละเอียด ใช้เป็นยาพอกรักษาแผล
.

ประโยชน์ของต้นโทะ
.
“ผล” สุกมีรสหวาน ส่วนดิบมีรสฝาด ใช้รับประทานได้ บางแห่งใช้ทำไวน์ผลไม้ ทำแยมหรือเยลลี่ ผลไม้กวน และยังเป็นอาหารของนก
.
ส่วน “ยางเหนียว” จากเนื้อไม้สีดำใช้ทาฟันและคิ้วให้ดำ
.
อีกทั้งเนื้อไม้ของโทะค่อนข้างแข็ง ชาวบ้านนิยมใช้เป็นไม้ขัดแตะ ทำเป็นคอกสัตว์ขนาดเล็ก และใช้ทำฟืน ที่สำคัญต้นโทะสามารถนำมาใช้ปลูกเป็นไม้ประดับตกแต่งอาคารสถานที่สวยงามดีนะขอรับ