“ท้ายเภายักษ์” แห่งเทือกเขาบรรทัด ต้นไม้ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ (มีคลิป)

 
โดย...เมธี เมืองแก้ว

“เทือกเขาบรรทัด” ขุนเขาอันสูงตระหง่าน และกว้างใหญ่ เชื่อมต่อระหว่าง 4 จังหวัดภาคใต้ตอนกลางกับตอนล่าง นั่นคือ พัทลุง ตรัง สตูล และสงขลา ถือเป็นแหล่งกำเนิดของต้นไม้น้อยใหญ่นานาพันธุ์ รวมทั้ง “ท้ายเภายักษ์” ซึ่งการขึ้นไปเที่ยวชมจะต้องใช้เส้นทางที่ลัดเลาะจากน้ำตกหนานสะตอสู่ “เขาเจ็ดยอด” หนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวชื่อดัง โดยต้องใช้เวลาเกือบ 2 ชั่วโมง ด้วยระยะทางประมาณ 5 กิโลเมตร กว่าที่จะถึงจุดหมาย และทำให้ทุกคนถึงกับตกตะลึงกับความใหญ่โตของต้นท้ายเภาที่มีขนาดมหึมาที่สุดบนเทือกเขาแห่งนี้
 

 
ปกติต้นท้ายเภาจะขึ้นอยู่ทั่วไปในป่าดงดิบของภาคใต้ แต่มักจะอยู่ในจุดที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่มากนัก ยกเว้นเฉพาะ “ท้ายเภายักษ์” ต้นนี้ ซึ่งไม่มีผู้ใดตอบได้ว่ามาขึ้นอยู่ตรงจุดนี้ได้อย่างไร เนื่องจากมีอายุยาวนานหลายร้อยปีแล้ว โดยมีเส้นรอบลำต้นถึง 24 เมตร และสูงจากพื้นดินกว่า 60 เมตร เฉพาะพูพอนก็มีความสูงกว่า 2 เมตร ซึ่งจากการสำรวจสภาพทั่วไปของท้ายเภายักษ์ พบว่ายังค่อนข้างสมบูรณ์ โดยเฉพาะฝั่งที่ต้นไม้หันหน้าทางทิศตะวันออก เพราะมีพูพอนแผ่ออกไปกว้างใหญ่ และสวยงามเป็นอย่างมาก

ขณะเดียวกัน ท้ายเภายักษ์ต้นนี้ ยังได้ถูกบันทึกไว้ในหนังสือ “รุกขมรดกของแผ่นดิน ใต้ร่มพระบารมี” ซึ่งจัดทำขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร เนื่องในโอกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา 65 พรรษา 28 กรกฎาคม 2560 โดยรวบรวมเอาต้นไม้ทรงคุณค่าจากสถานที่ต่างๆ ทุกภูมิภาค จำนวน 65 ต้น ซึ่งเท่ากับพระชนมพรรษาของพระองค์ท่าน มาจัดพิมพ์เพื่อเป็นความรู้ เป็นประโยชน์ต่อสาธารณชนทั่วไป โดยหนึ่งในต้นไม้เหล่านั้นก็คือ ต้นท้ายเภาจังหวัดตรัง
 

 
อย่างไรก็ตาม กว่าจะได้ 65 ต้นไม้ที่สำคัญของแผ่นดินดังกล่าว กระทรวงวัฒนธรรม ต้องร่วมกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศึกษาธิการ และสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัด ดำเนินการรวบรวมข้อมูลต้นไม้จากทั่วประเทศ ที่มีขนาดใหญ่ อายุ 100 ปีขึ้น มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ มีตำนาน หรือเรื่องเล่าประกอบ อยู่ในพื้นที่ที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรม หรือสถานที่สำคัญ มีความสอดคล้องกับระบบนิเวศพื้นฐาน รวมทั้งยังเป็นต้นไม้หายาก หรือใกล้สูญพันธุ์

จากนั้น จึงคัดเลือกให้เหลือ 65 ต้น ก่อนประกาศเป็นต้นไม้ที่สำคัญของแผ่นดิน และจัดทำเป็นหนังสือ ซึ่งมีช่างภาพจากทั่วประเทศ รวมทั้งศิลปินแห่งชาติ ถ่ายภาพประกอบ โดยได้ระบุถึงต้นท้ายเภาจังหวัดตรัง ว่า เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เป็นต้นไม้หายาก และเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ มีลำต้นชะลูด ตั้งตรง แตกกิ่งก้านรอบต้นเป็นชั้น เปลือกหยาบ มีพูพอน หรือรากมหัศจรรย์เป็นปีกค้ำยันสูงกว่า 2 เมตร จนได้รับการขนานนามว่า เป็นต้นไม้ยักษ์ใหญ่แห่งป่าดิบชื้นทางภาคใต้ ปัจจุบันอยู่ในความดูแลของหน่วยพิทักษ์ป่าโตนเต๊ะ
 

 
นอกจากนั้น “livingasean.com” เว็บไซด์ชื่อดังระดับอาเซียน ยังได้จัดอันดับ “10 REMARKABLE AND BEAUTIFUL BIG TREES IN THAILAND” หรือ 10 อันดับต้นไม้ที่ใหญ่ ที่โดดเด่น และสวยงามที่สุดของประเทศไทย โดยได้รับการสนับสนุนข้อมูลจาก “BIG Trees Project” กลุ่มอนุรักษ์ต้นไม้ใหญ่ประเทศไทย ซึ่งเป็นที่น่าดีใจว่า ต้นท้ายเภาจังหวัดตรัง ซึ่งอยู่ในแนวเขตคุ้มครองพื้นที่อนุรักษ์สัตว์ป่าที่ 8, 9 และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด ได้รับการคัดเลือกให้ติดอันดับในครั้งนี้ด้วย

โดยเว็บไซต์ดังกล่าว ได้กล่าวถึงต้นท้ายเภาจังหวัดตรัง ว่า - Tai Phao Tree in Trang - The Tai Phao tree, with its huge 20-meter circumference, is under the care of the Ton Te Forest Preservation Unit in the Banthat Mountain Wildlife Preserve, Palian District, Trang Province. To reach it, hike 2-3 hours up from the Ton Te Waterfall along the “Seven Peaks Trail.” Unfortunately the buttress roots on one side of it have been severely damaged by erosion.
 

 
ดังนั้น ด้วยขนาดที่ยิ่งใหญ่ของท้ายเภายักษ์ต้นนี้ จึงเป็นเสมือนกับการแสดงให้เห็นว่าป่าของเทือกเขาบรรทัดยังคงอุดมสมบูรณ์ และควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ตลอดไป ซึ่งทั้งหมดล้วนเป็นผลจากการพยายามดูแลรักษาเป็นอย่างดี โดยการนำของ นายธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช รวมทั้งเจ้าหน้าที่ทุกนายที่ทุ่มเทมาอย่างต่อเนื่อง