ยะลา - เริ่มแล้ว! “มโนราห์โรงครู” อัตลักษณ์แห่งพหุวัฒนธรรมที่แท้จริง แห่งเดียวเพียงปีละครั้ง ที่บ้านซาเมาะ ต.ท่าธง อ.รามัน จ.ยะลา ญาติพี่น้องผู้สืบเชื้อสายแห่ร่วมทำพิธีรำลึกถึงบรรพบุรุษ
ที่บ้านของ นายประสิทธิ์ เพชรเชิงเขา ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 4 บ้านซาเมาะ ต.ท่าธง อ.รามัน จ.ยะลา กลายเป็นสถานที่นัดพบของเครือญาติ ลูกหลานเชื้อสาย “มโนราห์” อีกครั้ง เหมือนเช่นทุกปีที่ผ่านมา โดยมีทั้งผู้ที่นับถือศาสนาพุทธ และผู้ที่นับถือศาสนาอิสลาม ที่ต่างสืบเชื้อสายในวงศ์ของ “มโนราห์ มะโหย่ง” เดินทางมาพบกันตามวันเวลาที่ได้ถูกกำหนดขึ้น เพื่อร่วมกันทำพิธีรำลึกถึงบรรพบุรุษ “ครูหมอมโนราห์” ที่ล่วงลับไปแล้ว
นายประสิทธิ์ เพชรเชิงเขา ผู้ที่สืบเชื้อสายครูหมอมโนราห์ และบุคคลในครอบครัว จะพร้อมใจกันเปิดบ้านจัดอาหารรับเลี้ยงให้แก่เครือญาติที่เดินทางมาจากทั่วทุกสารทิศที่ทราบข่าว เพื่อร่วมกันประกอบพิธีตามความเชื่อว่าในทุกปี ลูกหลานเชื้อสายมโนราห์จะต้องมาร่วมกันประกอบพิธีระลึกถึงบรรพบุรุษมโนราห์ เพื่อขอขมา และร่วมทำบุญให้แก่ปู่ย่าตาทวดที่ล่วงลับไปแล้ว
โดยในปีนี้ ทางเครือญาติได้มีการกำหนดจัดทำพิธีมโนราห์โรงครู และมโนราห์สองภาษา ระหว่างวันที่ 13-16 สิงหาคม 2561 ซึ่งจะเริ่มทำพิธีตั้งแต่การกล่าวบอกเจ้าที่เจ้าทาง การนำเครื่องเซ่นไหว้ อาหารคาวหวาน เครื่องดื่ม ยกเว้นเนื้อหมู ถวายให้แก่เจ้าที่เจ้าทาง และปู่ย่าตาทวด วิญญาณบรรพบุรุษ ก่อนที่ในช่วงค่ำของวันที่ 13 สิงหาคม 2561 ซึ่งถือเป็นการเปิดโรงมโนราห์ ก็จะทำพิธีนำเครื่องมโนราห์ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องดนตรี ปี่ กลอง ฆ้อง ฉิ่ง โหม่ง กรับ และเครื่องแต่งกาย ชฎา เข้าสู่โรงมโนราห์ พร้อมกับกล่าวบทกลอนอัญเชิญบรรพบุรุษ บอกกล่าวให้รับทราบว่า ลูกหลานเชื้อสายมโนราห์ได้มารวมตัวกัน และทำพิธีให้แก่บรรพบุรุษดั่งเช่นทุกปีที่ผ่านมา
น.ส.กัสมีนา สะมะแอ อายุ 32 ปี ลูกหลานเชื้อสายมโนราห์ ซึ่งเป็นคนพื้นเพ อ.กะพ้อ จ.ปัตตานี และมีอาชีพค้าขาย เล่าให้ฟังว่า แรกเริ่มเดิมทีการเข้าร่วมพิธีมโนราห์โรงครูนั้น สืบเนื่องจากเมื่อตอนเป็นเด็กอายุประมาณ 5-6 ขวบ ตนเองป่วยไม่สบาย มีอาการตาแดง ปวดแสบปวดร้อน พ่อและแม่ได้พาไปรักษาที่โรงพยาบาล ซึ่งหมอก็ไม่สามารถที่จะวินิจฉัยโรคได้ว่าเป็นอะไร จากนั้นก็มีชาวบ้านคนหนึ่งบอกให้พ่อพาตนไปรักษากับหมอบ้านใน อ.สายบุรี จ.ปัตตานี พ่อจึงได้พาไป และหมอบ้านคนดังกล่าวก็บอกกับพ่อว่า ให้นำตนไปพบกับเชื้อสายวงศ์ตระกูลมโนราห์เพื่อจะช่วยรักษาให้หาย ซึ่งพ่อของตนเองก็รู้ดีอยู่แล้ว ว่าต้นตระกูลตั้งแต่รุ่นทวด มาจนถึงรุ่นปู่เป็นมโนราห์
ซึ่งดั้งเดิมนั้น ปู่ของตนเองเป็นชาวไทยพุทธ แต่มาแต่งงานกับย่าที่เป็นมุสลิม ปู่จึงเข้าอิสลาม และพ่อเองก็รู้ว่าปู่เป็นเชื้อสายมโนราห์ จึงได้นำตนเองไปพบกับครูหมอมโนราห์เพื่อรักษา ซึ่งในขณะนั้นเท่าที่ตนเองจำความได้ ครูหมอมโนราห์ได้ทำการรักษาโดยทำเชือกด้ายคล้องคอให้ตนเอง จากนั้นก็พูดจาอะไรอยู่สักพักหนึ่ง ตนเองก็จำไม่ได้ แต่รู้ว่าหลังจากที่ได้เชือกด้ายคล้องคอแล้ว ยังไม่ทันที่จะกลับถึงบ้าน อาการป่วยของตนเองที่เป็นตาแดงก็หายเป็นปลิดทิ้ง หลังจากนั้นพ่อจึงได้พาตนมาร่วมพิธีมโนราห์โรงครูตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ซึ่งก็เป็นความเชื่อส่วนบุคคล แต่วงศ์ตระกูลของตนเอง ทั้งพ่อ แม่ พี่สาว และน้องชาย ก็จะเดินทางมาร่วมพิธีนี้ในทุกๆ ปี
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า จากการสอบถาม น.ส.กัสมีนา สะมะแอ ก็ทราบว่า ในการดำเนินชีวิตปกติแต่ละวันไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับมโนราห์ใดๆ เลย ไม่มีการร่ายรำ ไม่มีการขับร้อง ไม่ได้ไปร่วมการแสดงมโนราห์ แต่เมื่อถึงเวลาการทำพิธีระลึกถึงบรรพบุรุษในทุกปี ตนเองก็จะต้องมาเข้าร่วมพิธี และการร่ายรำ การแสดง การขับร้องบทกลอนก็จะออกมาเองโดยธรรมชาติ
ทั้งนี้ สำหรับมโนราห์โรงครู หรือมโนราห์สองภาษา ที่บ้านซาเมาะ ต.ท่าธง อ.รามัน จ.ยะลา แห่งนี้ นับเป็นวิถีวัฒนธรรม เป็นอัตลักษณ์แห่งการอยู่อาศัยร่วมกันแบบพหุวัฒนธรรมอย่างแท้จริง เพราะหาได้ยากยิ่งสำหรับผู้สืบเชื้อสายมโนราห์ แต่ต่างเพียงศาสนา จะมาร่วมทำพิธีทางความเชื่อต่อบรรพบุรุษ อีกทั้งเมื่อผู้สืบเชื้อสายได้มาพบกันแล้ว ก็มีความสัมพันธ์ปรองดองดุจเครือญาติ มีการพูดคุยซักถามถึงความเป็นอยู่ มีรอยยิ้ม มีเสียงหัวเราะ และมีการทำความรู้จักซึ่งกันและกันระหว่างผู้สืบเชื้อสายรุ่นลูกหลานกันต่อๆ ไป
สำหรับผู้ที่สนใจ และอยากชมความสัมพันธ์ทางศิลปวัฒนธรรมมโนราห์โรงครู หรือมโนราห์สองภาษา ที่บ้านซาเมาะ ต.ท่าธง อ.รามัน จ.ยะลา แห่งนี้ ก็สามารถจะเดินทางไปชมได้ระหว่างวันที่ 13-16 สิงหาคม 2561 ซึ่งในวันที่ 16 สิงหาคม ตั้งแต่ช่วงเช้าจะมีการทำพิธีใหญ่ อัญเชิญครูหมอมโนราห์ ซึ่งเป็นพิธีที่หาชมได้ยาก หากพลาดในครั้งนี้ก็จะต้องรอชมกันอีกครั้งในปีต่อไป
