ตรัง - คุณป้าวัย 67 ปี ชาว ต.โคกสะบ้า อ.นาโยง จ.ตรัง พยายามสืบทอดภูมิปัญญาสาน “สาดคล้า” หรือเสื่อคล้า ที่กำลังจะกลายเป็นตำนานเพราะไร้คนสานต่อ ทั้งๆ ที่ยังขายดี และมีความต้องการอีกมากในปัจจุบัน
“สาดคล้า” หรือเสื่อคล้า ภูมิปัญญาท้องถิ่นภาคใต้ ซึ่งนำเอาทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์ และคุ้มค่าที่สุด แต่ปัจจุบันกำลังจะกลายเป็นตำนานเพราะไร้คนสานต่อ อย่างไรก็ตาม โชคดีที่นางจำเรียง หรือคุณป้าจำเรียง คล้ายเถาว์ อายุ 67 ปี อยู่บ้านเลขที่ 140/1 หมู่ที่ 6 ต.โคกสะบ้า อ.นาโยง จ.ตรัง ได้พยายามสืบทอดภูมิปัญญาชนิดนี้ มาตั้งแต่ตนเองยังอายุแค่ 17 ปี โดยเรียนรู้จากคุณพ่อ ประกอบกับสภาพแวดล้อมในหมู่บ้านก็เป็นหนองน้ำ และเป็นที่นา ทำให้มีต้นคล้าขึ้นอยู่จำนวนมาก
“ต้นคล้า” นับเป็นไม้ล้มลุกที่เจริญเติบโตขึ้นเป็นกอ และมีอายุหลายปี โดยมีเหง้าหรือหัวอยู่ใต้ดิน ส่วนลำต้นมีทั้งแบบตั้งตรง และแบบเอนไปตามกระแสน้ำ ลักษณะกลม เป็นสีเขียวเข้ม ออกเป็นข้อๆ และมีข้อปล้องยาว หากรวมทั้งก้านและใบ จะมีความสูงประมาณ 1-2 เมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกหน่อปลูกในที่ที่เป็นน้ำ หรือเป็นโคลน ตามริมคลอง ริมสระ หรือตามลำธาร
อย่างไรก็ตาม ขณะนี้คนเฒ่าคนแก่ในหมู่บ้านที่เคยสานเสื่อคล้า ได้ล้มหายตายจากกันไปหมดแล้ว เหลือเพียงแค่คุณป้าจำเรียงที่ยังคงสานต่อไปเรื่อยๆ เพราะยังเป็นที่ต้องการของตลาด นอกจากนั้น สาดคล้า หรือเสื่อคล้า ยังมีความผูกพันกับวิถีชีวิต และวัฒนธรรมท้องถิ่นอยู่อีกมาก เช่น การนำเสื่อคล้ามาปูในโรงมโนราห์ รวมทั้งการบูชาบรรพบุรุษ หรือการตั้งตายายของคนปักษ์ใต้ ก็ต้องนำเสื่อคล้ามาปูเช่นกัน โดยมีคุณสมบัติเด่นที่สามารถเก็บความเย็นไว้ได้ดี ผู้คนจึงนิยมนำเสื่อคล้ามาปูนอนกัน และบ้างก็เชื่อว่าจะทำให้บรรเทาอาการเจ็บป่วยได้
ทั้งนี้ การสานสาดคล้า หรือเสื่อคล้า ก็ไม่ได้ยุ่งยาก หรือลงทุนอะไรมากมาย นอกจากความชำนาญที่สั่งสมมา และความตั้งใจ ซึ่งจะเริ่มต้นจากการไปตัดต้นคล้ามาจากป่าพรุ โดยเลือกต้นที่แก่พอสมควร ซึ่งดูได้จากสีของต้นที่มีลักษณะเข้ม จากนั้นนำมาผ่าเป็น 4 ซี่ แล้วลอกเอาที่ใสสีขาวออกให้หมดด้วยมีดตอก หรือมีดพร้า ก่อนนำไปตากแดด 2-3 แดด หลังจากนั้นก็เริ่มนำมาสานเป็นผืนเสื่อ โดยลายที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือลายสอง ขณะที่ความยาว และความกว้างของเสื่อขึ้นอยู่กับความยาวของต้นคล้า
สำหรับราคาขายจะขึ้นอยู่กับขนาดของเสื่อแต่ละผืนเฉลี่ย 400-800 บาท แต่กว่าจะได้สักผืนต้องใช้เวลานาน 3-5 วันเลยทีเดียว รวมทั้งน่าเสียดายที่ตอนนี้ไม่มีหน่วยงานไหนเข้าไปส่งเสริมให้มีการเรียนรู้ หรือให้การสนับสนุนการสานเสื่อคล้าเลย อย่างไรก็ตาม ผู้ที่สนใจจะสั่งซื้อสาดคล้า หรือเสื่อคล้า สามารถติดต่อได้ที่หมายเลขโทรศัพท์ 088-753-7362
