สตูล - อักษรอาหรับผสมงานศิลปะบนเครื่องปั้นดินเผาสตูล สร้างเอกลักษณ์เฉพาะที่โดดเด่น คนรักงานศิลปะสนใจอยากจะครอบครอง แถมยังสร้างยอดขายไปไกลถึงต่างแดน
วันนี้ (2 ก.พ.) กลุ่มสตูลดินเผา บ้านท่าหิน ตั้งอยู่เลขที่ 34 ม.6 ต.ควนขัน อ.เมือง จ.สตูล อีกหนึ่งแหล่งที่ได้มีการสืบสานวัฒนธรรมทางด้านการปั้นดินเผาจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่จังหวัดสตูล การปั้นดินเผาของทางกลุ่มสตูลดินเผามีความโดดเด่นในเรื่องการวาดลายที่เอาตัวอักษรอาหรับมาผสมผสานเข้ากับงานศิลปะ โดยมีแรงบันดาลใจมาจากพรม มัสยิด และพยัญชนะภาษาอาหรับ กลายเป็นเสน่ห์และเอกลักษณ์เฉพาะที่โดดเด่น ให้หลายคนที่รักงานศิลปะสนใจอยากจะครอบครอง
นายสรายุทธ์ ไชยกุล อายุ 38 ปี ประธานกลุ่มสตูลดินเผา เล่าว่า กลุ่มสตูลดินเผาทำมา 20 ปี ตั้งแต่รุ่นพ่อส่งต่อมาสู่รุ่นลูก ยังคงไว้ซึ่งความเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดสตูล คือการวาดลวดลาย ผสมผสานกับอักษรภาษาอาหรับลงไปในงานศิลปะ ผ่านในรูปแบบของภาชนะเครื่องปั้นดินเผา ที่ใช้ความประณีตทุกขั้นตอนการทำ และยังเป็นการนำทรัพยากรทางธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ในเรื่องของดินมาใช้
โดยส่วนมากจะปั้นดินเผาในรูปแบบของภาชนะโบราณ แจกันในรูปทรงต่างๆ และลวดลายที่ใช้เป็นพยัญชนะภาษาอาหรับผสมกับวัฒนธรรมในช่วงเทศกาลต่างๆ ที่จะเกิดภายในจังหวัด เช่น ช่วงฤดูกาลเล่นว่าว ทางกลุ่มก็จะวาดลวดลายของว่าวควายซึ่งเป็นว่าวประจำจังหวัดสตูลเข้ามาผสมผสานให้ลงตัว
นอกจากนี้ยังมีอีกหลายลวดลายไม่ว่าจะเป็นลายเส้น ลายใบไม้ต่างๆ ซึ่งในแต่ละใบจะมีลายที่แตกต่างกัน โดยแรงบันดาลใจที่ได้มาในการออกแบบลายก็จะเป็นลายจากมัสยิด ผ้าพรมที่ใช้ละหมาด อักษรหรือพยัญชนะในภาษาอาหรับ ทำให้ได้รับความสนใจในกลุ่มลูกค้าชาวมาเลเซีย นักออกแบบ นักดีไซน์ นักศิลปะ และนักจัดสวนต่างๆ มากมาย
สำหรับขั้นตอนการทำ ขั้นแรกคือการสำรวจหาแหล่งดิน ดินที่ใช้จะเป็นดินเหนียวจอมปลวกที่ ต.ย่านซื่อ อ.ควนโดน จ.สตูล จากนั้นก็นำดินมาหมักในบ่อหมักดินนาน 3 เดือน หลังจากนั้นตักดินที่หมักแล้วมาไว้ในถังปั้น ทิ้งไว้ครึ่งวันเพื่อกรองเอาหินหรือเศษไม้ต่างๆ ออก หลังจากนั้นนำดินมาตากแดด 2-3 วัน ก่อนนำเข้าเครื่องนวดดิน นวดประมาณ 2-3 รอบ และตัดมาเป็นก้อนๆ แล้วนำมานวดกับมืออีกครั้งให้ดินพร้อมที่จะปั้น
หลังจากนั้นมาถึงขั้นตอนการปั้น นำดินที่พร้อมจะปั้นมาวางบนเครื่องปั้นเป็นรูปแบบต่างๆ แล้วแต่จะจินตนาการหรือตามแบบที่เราต้องการ หลังจากนั้นทิ้งไว้ 1 สัปดาห์แล้วมาถึงขั้นตอนการกลึง ตกแต่งรูปทรง และลงสี ส่วนขั้นตอนสำคัญคือ การวาดลวดลาย ลายส่วนใหญ่จะเป็นลายพยัญชนะภาษาอาหรับ วาดลายเสร็จแล้วทิ้งไว้ 1 สัปดาห์ เพื่อให้ดินแห้งสนิท แล้วนำไปเผาประมาณ 8 ชม. ในอุณหภูมิ 1,050 องศาเซลเซียส เผาเสร็จทิ้งไว้ 1 วันและนำมาเคลือบเงา แล้วก็วางจำหน่ายได้เลย
ราคาของเครื่องปั้นดินเผาก็จะขึ้นอยู่กับลายและขนาด ถ้าเป็นลายเส้นขายในราคา 50 - 300 บาท และลายที่เป็นเอกลักษณ์ราคาจะอยู่ที่ 800 – 1,500 บาท และตอนนี้มีการขยายกิจการในการทำชุดแก้วกาแฟแบบเซรามิก เพื่อตอบสนองกลุ่มลูกค้ามากขึ้น โดยตอนนี้จะมีการวางขายตามงานสินค้าโอทอป และส่งขายต่างประเทศ คือประเทศมาเลเซียที่เกาะลังกาวี ผลตอบรับดีมาก
นอกจากนี้ทางกลุ่มยังเปิดเป็นศูนย์การเรียนรู้ สำหรับใครที่สนใจ หรืออยากศึกษาก็สามารถมาเที่ยวชมกันได้ หรือใครจะสั่งไว้เป็นของฝากจากจังหวัดสตูล ติดต่อได้ที่ 080 – 8903955 คุณสรายุทธ์ ไชยกุล ประธานกลุ่มสตูลดินเผา
ด้านนายสรายุทธ์ ไชยกุล ประธานกลุ่มสตูลดินเผา เล่าเพิ่มว่า ทางคุณพ่อมีความชอบในด้านนี้อยู่แล้ว พ่อเลยไปศึกษาและนำสิ่งที่ศึกษากลับมาใช้ในการปั้นดินเผา และได้สืบสานมาถึงลูก โดยตอนแรกเราก็ทำเป็นแค่งานอดิเรก และได้ทำเป็นของฝากเพื่อนๆ หรือคนรู้จัก จนได้เป็นที่รู้จักและได้ผลตอบรับดี ซึ่งเขาชอบในความเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ในลวดลายอาหรับ และยังเป็นการสื่อสารในเรื่องของศาสนาเข้ามาผสมกับงานศิลปะ
หลังจากนั้นได้มีหน่วยงานเข้ามามีส่วนร่วมในเรื่องของการตลาด การบรรจุภัณฑ์ วัตถุดิบต่างๆ และได้พัฒนางานมากขึ้น จึงได้มีโครงการสินค้าโอทอป เราก็ได้มีโอกาสนำสินค้าไปวางขายที่ กทม. บ้าง งานแสดงสินค้าที่เมืองทอง ได้ผลตอบรับดีเป็นอย่างดี ซึ่งรูปทรงของภาชนะที่ได้แรงบันดาลใจมาจากภาชนะโบราณ เช่น กระออม โอ่ง ไห ต่างๆ แล้วมาเขียนลายซึ่งเป็นลายอาหรับเอกลักษณ์ของเรา
นอกจากนั้นยังมีการต่อยอดในเรื่องของภาชนะเซรามิกที่สามารถใช้สอยอยู่บนโต๊ะอาหาร ซึ่งใช้ได้จริง เช่น แก้วกาแฟ ชุดกาแฟ จาน เพื่อเพิ่มยอดขายอีกช่องทางหนึ่ง และตอนนี้มียังศูนย์ศิลปะชีพเข้ามาติดตามผลงาน คือการให้คงความเป็นเอกลักษณ์และดั้งเดิมเอาไว้ พร้อมบวกกับเทคโนโลยีนำนวัตกรรมมาใส่ในงาน เช่น การอนุรักษ์และสร้างสรรค์ และทางศูนย์ได้เข้ามาช่วยในเหลือของรูปแบบ น้ำยาเคลือบ รวมไปถึงการบรรจุภัณฑ์ ซึ่งได้รับการตอบรับอย่างดีจากกลุ่มคนที่ชื่นชอบงานด้านศิลปะที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ
สำหรับศิลปะงานปั้นจะส่งต่อให้แก่เยาวชนรุ่นใหม่ ได้รู้ว่าสตูลยังมีเอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่งที่มีความโดดเด่น ที่ดึงดูดความเป็นสตูลออกมาให้โลกได้รับรู้ ถึงของดีของเด็ดของจังหวัดที่ผสมผสานวัฒนธรรมประเพณีผ่านงานปั้นดินเผา โดยคงความเป็นดั้งเดิมต่อไป
นายดุลทิตย์ มะเต๊ะ อายุ 18 ปี ช่างวาดลวดลายมือหนึ่งของกลุ่มสตูลดินเผา เล่าว่า เริ่มแรกก็ได้ทางกลุ่มฯ แนะนำมาให้เขียนและได้ฝึกมาเรื่อยๆ ซึ่งการวาดก็มีความยากสำหรับบางคน แต่ก็ฝึกมาเรื่อยๆ จนตอนนี้ถนัดมือมากขึ้น โดยลวดลายที่วาดไม่มีความหมาย เป็นแค่เพียงพยัญชนะ เช่น ก ข ค ง แต่นี้เป็นพยัญชนะในภาษาอาหรับ ไม่สามารถเขียนเป็นข้อความได้เพราะมีความละเอียดอ่อนทางด้านศาสนา
“โดยการวาดลายแต่ละครั้งก็มีการกำหนดลายมาแต่ก็จะเน้นลายอาหรับที่เป็นเอกลักษณ์ และการลงลายก็ตามจินตนาการของเราเอง งานที่ยากที่สุดก็จะเป็นงานเซรามิก ซึ่งใช้พู่กันในการเขียนลาย มันยากสำหรับผม แต่ในการเขียนลายก็เป็นการฝึกเรื่องของสมาธิให้มือนิ่งขึ้น และจนตอนนี้การเขียนลายกลายมาเป็นงานประจำไปแล้ว” นายดุลทิตย์ มะเต๊ะ กล่าว
