หาดทรายเกิดขึ้นอย่างไร...ใครรู้บ้าง?! / ธีรพงษ์ เดชแห้ว

 
ธีรพงษ์  เดชแห้ว  นักศึกษาวิศวกรรมโยธา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
 
หาดทรายที่เราเห็นอยู่ทุกวันนี้ เป็นทั้งสถานที่ท่องเที่ยว เป็นทั้งสถานที่ทำมาหากินของชาวบ้าน เป็นทั้งสถานที่อยู่อาศัยของสัตว์นานาชนิด และยังเป็นอีกหลายๆ อย่างที่เราอาจคาดไม่ถึง นั่นก็คือ เป็นปราการป้องกันคลื่นที่มีความแรงพัดเข้าสู่ฝั่ง และสร้างแผ่นดินให้กว้างใหญ่ไม่สิ้นสุด และเป็นอีกหลายๆ อย่างเท่าที่เราจะนึกถึง
 
แต่น้อยคนที่จะรู้ว่า หาดทรายที่เราใช้ประโยชน์อยู่ทุกวันนี้ “ก่อเกิดมาได้อย่างไร”
 
หลายคนอาจจะคิดไปว่า หาดทรายเกิดจากทรายในทะเล เพราะเกิดมาก็เห็นหาดทรายมีอยู่แล้ว แท้จริงแล้วธรรมชาติได้สรรสร้างหาดทรายมาตั้งแต่ก่อนกำเนิดสิ่งมีชีวิตใดๆ เสียอีก โดยกระบวนการก่อเกิดหาดทรายเริ่มจากแม่น้ำ ที่ซึ่งทรายถูกพัดพามาจากการผุกร่อนของหินบนภูเขา ผ่านการกัดกร่อนมาเรื่อยๆ จากหินก้อนใหญ่ๆ กลายเป็นทรายเม็ดเล็กๆ ที่ไหลออกสู่ทะเลทางปากแม่น้ำ (รูปที่ 2) แล้วถูกกระแสน้ำชายฝั่งพัดพาให้ไหลเลาะมาสะสมเป็นหาดทรายตามชายฝั่ง
 

 
ดังรูปแหลมตะลุมพุกข้างล่างนี้ (รูปที่ 3) เกิดจากการสะสมตัวของตะกอนทรายชายฝั่งโดยการพัดพาของกระแสน้ำชายฝั่ง (Longshore current) ก่อให้เกิดเป็นแหลมทราย และกลายเป็นแผนดินในที่สุด
 

 
ทรายอาจจะมาจากการกัดเซาะเนินทรายชายฝั่ง (Sand dune) หรือบางแห่งทรายมาจากการกัดเซาะหน้าผาโดยคลื่น ซึ่งจะกัดกร่อนหน้าผาจนกลายเป็นเศษหิน แล้วคลื่นและกระแสน้ำชายฝั่งจะพัดพาให้เศษหินเหล่านั้นกลิ้ง ขัดสี และแตกตัวจนกลายเป็นกรวด และเป็นทรายในที่สุด
 
ดังที่กล่าวมาข้างต้น จะเห็นว่าคลื่น และกระแสน้ำชายฝั่งมีความสำคัญมากในกระบวนการสร้างหาดทราย เรียกได้ว่า “ไร้คลื่นก็ไร้หาดทราย” เพราะกระแสน้ำชายฝั่งนั้นเกิดขึ้นจากคลื่นที่แตกเป็นฟองขาวซึ่งทำมุมกับแนวชายหาด กลายเป็นกระแสน้ำพุ่งเข้าสู่ชายหาด แล้วไหลลัดเลาะไปตามชายฝั่ง กระแสน้ำนี้ทำให้เกิดการเคลื่อนที่ของทรายชายหาด (Littoral drift) ใน 2 ลักษณะ (ดังรูปที่ 4)
 

 
จากรูปที่ 5 คลื่นที่ซัดขึ้นหาดพาเม็ดทรายกลิ้งไปมาบนหาดทรายแบบฟันปลา และคลื่นตะกรุยทรายท้องทะเลให้ฟุ้งแล้วกระแสน้ำพัดพาตะกอนทรายเหล่านี้ให้เคลื่อนที่ขนานไปตามกับแนวชายหาด ที่ใดเหมาะสมทรายเหล่านี้ก็จะตกสะสมกลายเป็นหาดทรายอย่างที่เราเห็นอยู่ทุกวันนี้
 
จากบทความข้างต้นจะเห็นได้ว่า หาดทรายมีความสำคัญต่อเราอย่างมาก และกว่าจะเกิดเป็นหาดทรายอย่างที่เราเห็นอยู่ทุกวันนี้ ต้องผ่านการสะสมตัวของทรายมาอย่างยาวนานนับร้อยนับพันปี 
 
ด้วยเหตุนี้ เราจึงต้องอนุรักษ์หาดทรายของเราเอาไว้ให้รุ่นลูกรุ่นหลานของเราได้เห็นแบบที่เราเห็นต่อไป..