ศูนย์ข่าวอิศรา สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย
เมื่อแนวร่วมโจรกลุ่มก่อการร้าย ได้ประสบความล้มเหลว และมีสภาพความอ่อนแอลง ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ปัจจัยภายนอกจากประเทศกลุ่มรัฐอาหรับ ได้ผลักดันให้เกิดความเคลื่อนไหวขบวนการแบ่งแยกดินแดน ให้การต่อสู้เป็นไปอย่างมีเอกภาพ จึงเกิดการรวมตัวกันของ ขบวนการ BIPP, BRN Congress, GMP และ PULO โดยใช้ชื่อร่วมกันในปี 2532 ว่า “แนวร่วมเอกราชปัตตานี” หรือ “เบอร์ซาตู” (BERSATU) ซึ่งมีความหมายว่า “รวมกันเป็นหนึ่งเดียว”
“เบอร์ซาตู” ได้ริเริ่มรวบรวมแกนนำ ในการจัดตั้งองค์กรที่เป็นตัวแทนของชาวมลายูปัตตานี โดยเริ่มประชุม ร่างระเบียบข้อบังคับว่าด้วย “สมัชชาประชาชนมลายูปัตตานี” โดยในที่ประชุมได้ร่วมร่างระเบียบข้อบังคับขึ้น 5 หมวด 17 มาตรา เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2540
จนกระทั่งวันที่ 15 มิถุนายน 2540 จึงได้ก่อตั้ง “สมัชชาประชาชนมลายูปัตตานี” หรือ “สภาประชาชนปัตตานี” (MAJLIS PERMESYUARATAN RAKYAT MELAYU PATTANI) หรือเรียกสั้นๆ ว่า MPRMP ซึ่งในขณะนั้นมีฐานที่มั่นอยู่ในเมืองฮัมบูร์ก ประเทศเยอรมนี
โครงสร้างของสภาดังกล่าว ประกอบด้วย “สภาอุลามา” ทำหน้าที่วินิจฉัย กฎหมายอิสลาม ให้คำปรึกษาต่อประธาน และมี “สภาซูรอ” ทำหน้าที่พิจารณาข้อกฎหมายและระเบียบข้อบังคับ อนุมัติด้านการคลัง โดยทั้งสององค์กรไม่ปรากฏตัวบุคคลรับผิดชอบ
ส่วนการบริหารงานนั้น มีคณะกรรมการบริหาร ที่นำโดย ดร.มาฮาดี ดาโอ๊ะ หรือ ดร.วัน ฟาร์เด เจ๊ะมัน ในฐานะประธาน และ นายแวหามะ แวยูโซะ ในฐานะรองประธาน พร้อมผู้แทนพันธมิตรอีก 8 คน เพื่อเป็นภาคีในการประกาศวันดังกล่าวเป็น “วันชาติ มลายูปัตตานี”
วันดังกล่าวยึดถือกันว่า ตรงกับวันที่ 9 เดือนซอร์ฟาร์ ปีฮิจเราะห์ศักราช 1418 (ปีปฏิทินอิสลาม) ให้เป็น “วันชาติมลายู อิสลามปัตตานี” ของกลุ่มอ้างอิงตามวันประกาศการเข้ารีตนับถือศาสนาอิสลามอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ.2000 ของสุลต่านอิสมาแอล ชาห์ (พญาตูนคพา) ซึ่งเดิมเป็นชาวพุทธ ก่อนจะเข้ารีตเป็นมุสลิมอย่างสมบูรณ์ จึงนับได้ว่าสุลต่านอิสมาแอลเป็นปฐมกษัตริย์องค์แรกของปัตตานีที่เข้ารีตเป็นมุสลิม
ดังนั้นนับแต่ก่อตั้ง “สมัชชาประชาชนมลายูปัตตานี” ตั้งแต่ปี 2540 เป็นต้นมา จึงถือว่า วันนี้ (15 มิ.ย.) เป็นวันครบรอบ 9 ปีอย่างเป็นทางการของการประกาศ “วันชาติ มลายูปัตตานี”