ศูนย์ผ้าทอโบราณบ้านผาทั่ง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี เป็นที่รู้จักกันดีในกลุ่มของผู้นิยมผ้าทอพื้นบ้าน การันตรีด้วยผลงานผ้าทอ ที่ไปคว้ารางวัลมาแล้วในหลายเวที รวมถึง การเป็นสุดยอดโอทอประดับ 5 ดาว ผ้าทอราคาหลักหมื่น หลักแสน คุณหญิง คุณนายกระเป๋าหนัก ซื้อกันเป็นเรื่องปกติในอดีต แต่วันนี้ ไม่ใช่เพราะการไม่กล้าใช้เงิน ทำยอดขายผ้าทอหลักหมื่น หลักแสนหายวับ ทางศูนย์ฯ ตัดใจยอมหั่นราคาเพื่อให้สมาชิกได้มีรายได้
นางทองลี้ คณทา ประธานกลุ่ม ศูนย์ผ้าทอโบราณบ้านผาทั่ง เล่าว่า ศูนย์ผ้าทอโบราณบ้านผาทั่ง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี เปิดดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2527 เป็นการรวมกลุ่มของชาวบ้านในชุมชน บ้านผาทั่ง ที่ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธ์ หรือ เรียกตัวเองว่า ลาวเวียง หรือ ลาวครั่ง โดยยังคงสืบทอดเอกลักษณ์ วัฒนธรรมดั่งเดิมหลายอย่างเอาไว้อย่างเหนียวแน่น
รวมถึงการทอผ้า ที่ยังคงเอกลักษณ์ลวดลายโบราณ เช่น เพชรพญานาคล้อมเพชร ดาวล้อมเดือน ผ้าซิ่นตีนจก ลายเอื้ออาทร ฯลฯ และยังมีผ้าทอลายพระราชทาน ที่ทางศูนย์นำมาใช้เป็นลวดลายในการทำผ้าทอจำหน่ายด้วย เช่น ผ้าทอลายดอกรักราชกัญญา ซึ่งเป็นลายที่ทางศูนย์ฯ ได้ส่งเข้าประกวดในโครงการประกวดผ้าลายพระราชทาน จัดโดยกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย เมื่อปลายปีที่ผ่านมา ซึ่งได้รับรางวัลชมเชยอันดับ 1 จากการประกวดในครั้งนั้น
และด้วยชุมชนบ้านผาทั่ง ยังคงอนุรักษณ์วัฒนธรรมต่างๆ ไว้อย่างเหนียวแน่น โดยเฉพาะการแต่งกายในชุดพื้นเมืองโบราณ รวมถึงการสืบทอดประเพณีโบราณ เช่น การจัดงานวิวาห์ ซึ่ง คู่บ่าว คู่สาวจะต้องจัดเตรียมเครื่องใช้ต่างๆ เพื่อนำไปใช้ในพิธี เช่น เครื่องนอน เครื่องนุ่งห่ม ในสมัยโบราณ คู่สาวจะต้องเป็นผู้จัดเตรียมโดยลงมือทำด้วยตัวเอง ตั้งแต่การทอผ้า จนได้ออกมาเป็นเครื่องนอน และผ้าทอสำหรับใช้ในพิธีรับไหว้ ฯลฯ ซึ่งมีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่า ในอดีตการเลือกคู่ครอง คู่บ่าวจะแอบนำเอาผ้าทอที่คู่สาวทอ นำไปให้ พ่อแม่ ของตนเองดูว่า คู่สาวคนนี้ เหมาะสมกับรับมาเป็นคู่สาวไหม เพราะสาวๆ ทุกบ้านจะต้องทอผ้ากันทุกคน ถ้าผ้าทอฝีมือดี แสดงว่าคู่สาวคนนั้น เป็นคนละเอียดอ่อน มีความอดทน ถ้าได้มาเป็นคู่จะอยู่กันยืนยาว
นางทองลี้ กล่าวว่า ปัจจุบันแม้ว่าคู่บ่าว คู่สาว ไม่มีเวลามานั่งทอผ้า หรือ เตรียมของใช้ต่างๆ เหมือนในอดีต แต่ประเพณีดังกล่าวสืบทอดกันอยู่มาถึงปัจจุบัน ด้วยเหตุนี้เอง ทางศูนย์ฯ และสมาชิกของศูนย์ฯ ซึ่งต้องการอนุรักษ์ประเพณีดังกล่าว โดยจัดทำชุดเครื่องนอนและผ้าไหว้สำหรับงานวิวาห์ ออกมาจำหน่ายให้กับ บ่าว สาว และ จากการทำชุดเครื่องนอนก่อนวิวาห์ สำหรับคู่บ่าว สาว ออกมาจำหน่ายในครั้งนี้ ทำให้ชุดเครื่องนอนก่อนวิวาห์ ได้รับรางวัลจากทางยูเนสโก้ ที่มอบให้เราเป็นที่ 1 ของโลก จากเรื่องเล่าตำนานวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธ์
สำหรับราคาชุดเครื่องนอน และ ผ้ารับไหว้สำหรับคู่บ่าว สาว มีหลายราคาแล้วแต่คุณภาพของงานผ้าทอ เริ่มตั้งแต่ 3,000 บาท 5,000 บาท ไปจนถึง ชุดละ 7.000 บาท 8.000 บาท ส่วนคนงบน้อยราคาหลักร้อย ทางศูนย์ฯ มีเช่นกัน หรือ ถ้าเป็นคู่บ่าว สาว กระเป๋าหนักหน่อย ราคาหลักหมื่น หลักแสน ก็มีเช่นกัน เพราะบางคนก็ต้องการของดี เพื่อเป็นหน้าเป็นตาให้กับคู่บ่าวสาว ในวันสำคัญด้วย
นางทองลี้ พูดถึง ในส่วนของสินค้าผ้าทอ ว่า ที่ผ่านมา ทางศูนย์ จะมีลูกค้า ประจำที่ต้องการผ้าทอเพื่อนำไปตัดชุด สวมใส่ออกงาน และ ใส่ทำงาน ที่แวะเวียนเข้ามาซื้อผ้าทอของเราที่บูทในงานแสดงสินค้า ที่ทางศูนย์ฯ จะไปออกร้าน ไม่ว่าจะเป็นงานโอทอป งานวันแม่ หรือ งานศูนย์ศิลปาชีพฯ หลังจากโควิด มีออกบูท เกือบทุกเดือน แต่ยอดขายไม่ได้เท่ากับก่อนโควิด หรือ ในอดีต ซึ่งจากการคุยกับลูกค้าประจำกัน บอกว่า ตอนนี้จะซื้อเยอะเหมือนในอดีตไม่ได้แล้ว เวลาจะใช้เงินอะไรก็ต้องวางแผน เพราะภาวะเศรษฐกิจไม่แน่นอน
สำหรับ ยอดขายของเราก็เลยลดลงไปกว่าในอดีต การปรับตัว ที่ทำได้ตอนนี้ คือ การลดราคา จากเดิม 3,500 บาท เหลือ 2,500 บาท หรือ จาก 5.000 บาท เหลือผืนละ 3,500 บาท หรือ 4,000 บาท ในอดีต เมื่อก่อนผ้าทอ ราคาหลักหมื่น หลักแสน ลูกค้าเราก็ซื้อกัน แบบไม่ต้องคิดมาก ขนาดต้องสั่งจองกันเลย แต่ตอนนี้ หลักแสนบาท แทบจะไม่ต้องพูดถึง หลักหมื่นก็ยังขายยาก แต่ก็มีลูกค้ากลุ่มนี้อยู่ แต่ไม่ได้สั่งถี่ หรือ สั่งบ่อยเหมือนในอดีต และที่ต้องปรับตัว ส่วนหนึ่ง คือ ต้องดูแลสมาชิกของเรากว่า 40 ชีวิต ที่ต้องกิน ต้องใช้ ตอนนี้ อาศัยการออกงานบ่อยขึ้น การหาสินค้าแบบใหม่ มีการปรับแบบ นำลายผ้าทอพระราชทาน ของพระองค์หญิงสิริวัณฯ มาปรับใช้ เพราะเป็นลายที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน เป็นต้น
ติดต่อ Facebook : ผ้าทอโบราณบ้านผาทั่ง
โทร. 08-9270-9683
