“กระทงใบลาน” เป็นกระทงทำจากใบลาน อีกหนึ่งทางเลือกของกระทงรักษ์โลกจากวัสดุธรรมชาติ ที่ได้รับความนิยมอันดับต้นๆ เพราะด้วยคุณสมบัติของใบลานที่เมื่อนำมาทำกระทง ได้กระทงที่สวยไม่แพ้จากวัสดุธรรมชาติชนิดอื่นๆ และที่สำคัญสามารถทำล่วงหน้าเก็บไว้ขายได้นานเป็นปี โดยไม่เสีย เหมือนกระทงใบตองสดที่ ทำไว้นานก็จะเหี่ยวเฉาไม่สวย และที่สำคัญ ขนส่งไกลๆ ได้ โดยไม่เกิดความเสียหาย เพราะจุดขายอีกอย่างหนึ่งของกระทงใบลาน คือ ความแข็งแรง ทนทาน ทำให้ขนส่งได้ไกลๆ ตอบโจทย์ พ่อค้า แม่ค้า ที่ต้องการกระทงสวยๆ ไปขายในวันสำคัญ อย่างวันลอยกระทง ในปี 2566
เพิ่มมูลค่าใบลาน กระทงทางเลือกเทศกาลลอยกระทง
วันนี้ พารู้จัก กระทงใบลาน ของ “ขนิษฐา อิ่มพันธ์” เจ้าของผลงานกระทงใบลาน ที่ใช้ชื่อหน้าเพจ “ขนิษฐา อิ่มพันธ์” ซึ่งเธอทำกระทงใบลานขายเป็นอาชีพเสริมจากงานประจำในตำแหน่งนักตรวจสอบบัญชี ที่สำนักงานตรวจสอบบัญชี สหกรณ์พิษณุโลก ทำมานานกว่า 8 ปี จุดเริ่มต้นมาจากเมื่อ 8 ปีก่อนหน้านี้ ต้องการช่วยแม่หารายได้ ก็เลยนำใบลานมาให้แม่ทำกระทงขาย โดยกระทงที่ได้ คุณขนิษฐา เธอจะนำไปขายในงานลอยกระทงใน จังหวัดสุโขทัย ซึ่งขายดีมากขายไม่กี่ชั่วโมงกระทงที่จัดมา 200-300 ใบก็หมดในพริบตา
ขนิษฐา อิ่มพันธ์ ผู้ผลิตและจำหน่ายกระทงที่ทำจากใบลาน จากจังหวัดพิษณุโลก เล่าว่า จุดเริ่มต้นของกระทงใบลาน มาจากงานประเพณีลอยกระทงสุโขทัย ชาวบ้านก็นำใบลานซึ่งเป็นวัสดุที่ในพื้นที่มาตากแห้งและนำมาพับเป็นกระทง ทดแทนกระทงจากใบตอง เพราะเก็บได้นาน จุดเด่นของกระทงใบลาน คือ สามารถนำมาย้อมสีได้เมื่อนำมาทำกระทงจะได้กระทงที่มีความสวยงาม ไม่แพ้วัสดุอื่นๆ นอกจากนี้ กระทงใบลานยังมีความแข็งแรง ทนทาน
เริ่มจากขายในงานลอยกระทงสุโขทัย
วันนี้ กระทงใบลานรู้จักไปทั่วประเทศ
สำหรับจุดเริ่มต้นมาทำกระทงใบลาน คุณขนิษฐา เล่าว่า การทำกระทงใบลานขายเริ่มขึ้น เมื่อประมาณ 8-9 ปีที่ผ่านมา และโดยเริ่มจากทำขายครั้งแรกในงานลอยกระทงจังหวัดสุโขทัย ที่เลือกที่นั่น เพราะเป็นสถานที่ลอยกระทงสำคัญที่มีนักท่องเที่ยวจำนวนมาก พอมาถึงวันนี้ กระทงใบลานได้รับความนิยมและถูกขายออกไปทั่วประเทศไม่แพ้กระทงจากวัสดุอื่นๆ ในแต่ละปี ชาวบ้านมีรายได้เสริมไม่ต่ำกว่า หลักพันไปจนถึงหลายพันบาท และบางครอบครัวมีรายได้หลักหมื่นบาท สร้างงานสร้างอาชีพให้กับชาวบ้านในหลายหมู่บ้าน ทั้งในจังหวัดสุโขทัยและพิษณุโลก
ทั้งนี้ ใบลาน เป็นใบของต้นลาน ไม่ใช่ใบตาลอย่างที่หลายคนเข้าใจ ซึ่งจะพบมากในจังหวัดตาก เป็นต้นไม้ที่ขึ้นตามธรรมชาติ เป็นพืชยืนต้นที่มีอายุยืนเป็นร้อยปี เดิมใบลานที่ได้ชาวบ้านจะนำมาตากแห้ง และจะมีเกษตรกรที่ปลูกยาสูบ ก็จะมาซื้อเพื่อจะนำไปทำเป็นภาชนะสำหรับเพาะต้นกล้ายาสูบ แต่ด้วยปัจจุบัน มีพลาสติกที่สามารถใช้ได้สะดวก และทนกว่าภาชนะจากใบลานตามธรรมชาติ เกษตรกรที่ปลูกยาสูบ หันไปใช้ภาชนะพลาสติกในการเพาะต้นกล้าแทนภาชนะที่ทำจากใบลาน ที่ต้นทุนสูงกว่า ทำให้ชาวบ้านที่ทำใบลานส่งขายให้กับเกษตรกรปลูกยาสูบ ก็เลยต้องหันไปหาช่องทางขายอื่นๆ ส่วนหนึ่งก็นำใบลานที่ได้มาทำกระทงขายในวันลอยกระทงในครั้งนี้ด้วย จนมาถึงปัจจุบัน ใบลานที่ชาวบ้านขายก็ขายดิบขายดี สร้างรายได้ ไม่แพ้กับการทำภาชนะใบลานส่งขายให้กับเกษตกรปลูกยาสูบ
ทำไม กระทงใบลานถึงได้รับความนิยม
ด้วยคุณสมบัติของ ใบลานย้อมสีได้ ทำให้เมื่อนำมาทำกระทงจะได้กระทงที่สวยงาม ไม่แพ้วัสดุอื่นๆ และความคงทน และที่สำคัญ คือ ราคาค่อนข้างถูกมาก “ขนิษฐา” บอกว่า ราคากระทงใบลานที่เธอขาย มีราคาตั้งแต่ 12 บาท ไปจนถึง 400-500 บาทต่อใบ ขึ้นอยู่กับขนาด และรูปแบบ และด้วยเป็นงานทำมือทุกขั้นตอน การสั่งกระทงใบลาน ที่เป็นออกแบบมาเฉพาะต้องสั่งล่วงหน้า
ในส่วนของการนำใบลานมาทำกระทงนั้น ถ้าถามถึงความยากง่าย คุณขนิษฐา บอกว่า โดยส่วนตัวก็ไม่รู้ว่ากระทงจากวัสดุอื่นๆ ทำยากง่ายแค่ไหน แต่สำหรับกระทงใบลาน ชาวบ้านเค้าทำมานาน ก็เลยมีความถนัดไม่ได้มองว่า ยากเกินไป เช่นเดียวกับวัสดุอื่นๆ ถ้าคนทำถนัดก็ไม่ยากเช่นกัน ส่วนกระทงที่ใช้วัสดุใกล้เคียงกับใบลาน เช่น กระทงเปลือกข้าวโพด แต่ความแข็งแรงทนทาน กระทงใบลานจะมีความแข็งแรงกว่า
ความนิยมที่เพิ่มขึ้น ส่งให้กระทงใบลาน
ถูกนำขายผ่านช่องทางออนไลน์จำนวนมาก
ปัจจุบัน กระทงใบลานได้รับความนิยมในกลุ่มของพ่อค้า แม่ค้า ค่อนข้างมากไม่แพ้ กระทงจากเปลือกข้าวโพด เพราะด้วยความแข็งแรง และความสวยงาม ไม่แพ้วัสดุอื่นๆ ในขณะที่ราคาไม่แพง ทำให้มีคนหันมารับกระทงใบลานไปขายกันเยอะมาก จากเดิมในปีแรก มียอดออเดอร์กระทงในช่วงเทศกาลลอยกระทง เริ่มสั่งซื้อกันตั้งแต่ ก.ย. - ต.ค. - พ.ย. ไม่ต่ำกว่า 30,000 กระทง แต่ในช่วง 2 ปี มานี้ (2565-2566) ยอดขายกระทงใบลานของเราลดไปกว่า ครึ่งหนึ่ง
สาเหตุมาจาก 2 เหตุผล คือ โลกออนไลน์ ทำให้พ่อค้า แม่ค้า เค้าสามารถสั่งซื้อกระทงจากแหล่งผลิตไปขายเองได้ และก็มีคนหันมาขายกระทงใบลานทางช่องทางออนไลน์มากขึ้น คู่แข่งเยอะขึ้นมาก ที่สำคัญไปกว่านั้น คือ กลุ่มมิจฉาชีพทางออนไลน์ที่นำข้อมูลจากเพจ ขนิษฐา อิ่มพันธ์ ที่ขายกระทงใบลานมานานไปใช้ เพื่อเปิดเพจที่ใช้ชื่อเหมือนกัน ทำให้คนหลงเชื่อ และโอนเงินไปและไม่ได้รับกระทง ส่งผลกระทบโดยตรงอย่างมาก เพราะคนที่เคยสั่งซื้อ ก็ไม่กล้าสั่ง เพราะไม่แน่ใจว่า เป็นเพจจริงหรือ เพจปลอม เพราะเพจปลอมทำออกมาเหมือนทุกอย่าง เป็นสองเหตุผลที่ทำให้ยอดการขายกระทงของคุณขนิษฐาลดลงไปมาก
อาชีพเสริมจากงานประจำ สร้างรายได้ไม่แพ้อาชีพหลัก
ขนิษฐา บอกว่า ที่ผ่านมา ด้วยความที่ตนเองทำงานประจำ ทำให้ไม่มีเวลาที่จะไปตามส่องว่ามีใครแอบทำเพจปลอมชื่อเราในการขายกระทงใบลานขายบ้าง ซึ่งที่ผ่านมาก็รู้มาจากลูกค้าที่เคยเจอปัญหาการสั่งซื้อจากเพจปลอมที่เป็นชื่อเรา และเค้าไม่ได้รับสินค้าแจ้งเข้ามา ตอนนี้ ทำได้แค่เพียงว่า จะพยายามพูดคุยกับลูกค้า และแค่พยายามบอกลูกค้าว่าเราเป็นตัวจริง มีสินค้าจริง ส่งจริง และขายกระทงคุณภาพจริง
โดยกระทงใบลานจากร้านของเรามีเอกลักษณ์เฉพาะที่เราพยายาม ออกแบบขึ้นมาเอง ให้เป็นเอกลักษณ์ของเรา แต่การทำกระทงของเราก็ยังคงใช้แรงงานจากชาวบ้าน ที่ผลิตกระทงอยู่แล้ว ซึ่งเราก็จะเลือกชาวบ้านที่มีความถนัดในการทำกระทงในแบบที่กลุ่มชาวบ้านถนัด ซึ่งลูกค้าตอนนี้ ได้ลูกค้าประจำที่สั่งกันทุกปี ปัจจุบัน มียอดขายในช่วงเทศกาลกระทงประมาณ 15,000 ใบ
จุดเริ่มต้นที่มาของกระทงใบลาน เกิดขึ้นมาจากชาวบ้าน ที่ทำกระทงใบตองขาย และเจอปัญหาว่าทำเก็บไว้ไม่ได้ ก็เลยเปลี่ยนมาใช้ใบลาน ที่เป็นวัสดุที่หาได้ท้องถิ่น มาย้อมสี และทำออกมาในรูปแบบของกระทงกลีบบัว และกระทงใบลานยังได้ช่วยชาวบ้านที่เคยทำภาชนะใบลานส่งขายเกษตรกรเพาะต้นกล้ายาสูบที่หันไปใช้พลาสติกได้มีทางออก จากการส่งใบลานให้กับลูกค้ากลุ่มทำกระทงขายแทน
ติดต่อ โทร. 09-5659-0068
Facebook : ขนิษฐา อิ่มพันธ์
คลิก Like เพื่อมาเป็นแฟนเพจของหน้า "SMEsผู้จัดการ" รับข่าวสารในแวดวงธุรกิจเอสเอ็มอีที่สมบูรณ์แบบที่สุด
