กรมการข้าว ชูกลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม พัฒนาข้าวคุณภาพมาตรฐาน คว้า รางวัลสถาบันเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2565 สาขาศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชน ประเภท ข้าวหอมมะลิ
นายณัฏฐกิตติ์ ของทิพย์ อธิบดีกรมการข้าว เปิดเผยว่า ในปีนี้กรมการข้าวมีการจัดงานรณรงค์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตข้าวระดับประเทศ เนื่องในวันข้าวและชาวนาแห่งชาติ ประจำปี 2565 ทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค โดยการจัดงานในส่วนกลางนั้น ในปีนี้จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 4 – 6 มิถุนายน 2565 ณ พระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระสุริโยทัย บริเวณทุ่งมะขามหย่อง จ.พระนครศรีอยุธยา ภายใต้ชื่องาน “90 พรรษา ชาวนาวิถีใหม่ 9 ไกลด้วยพระบารมี” จึงเห็นความสำคัญในการที่จะนำกลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี ที่ได้รับรางวัลสถาบันเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2565 สาขาศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชน ประเภท ข้าวหอมมะลิ มาจัดแสดงมององค์ความรู้เกี่ยวกับข้าวหอมมะลิคุณภาพดีเพื่อให้เกษตรกรและประชาชนทั่วไปได้มีความรู้ความเข้าใจ สามารถนำไปต่อยอดในพื้นที่ของตนได้
สำหรับกลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี มีการพัฒนาและมีความเข้มแข็งขององค์กรอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน เป็นที่ยอมรับของสมาชิกและคนในชุมชน กรมการข้าวได้ส่งเสริมและสนับสนุนเกษตรกรกลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม ในเรื่องการบริหารองค์กร การพัฒนาองค์กร ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสมาชิก การผลิต การตลาด การสร้างเครือข่าย การประชาสัมพันธ์ และการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน เป็นศูนย์กลางการพัฒนาการผลิตและกระจายเมล็ดพันธุ์ข้าวของชุมชนและให้บริการความรู้ ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับเมล็ดพันธุ์ข้าว ปุ๋ยและสารเคมีต่างๆ แก่คนในชุมชน มีการผลิตข้าวตามมาตรฐานอินทรีย์และมาตรฐาน GAP ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโดยใช้มาตรฐานการผลิตเมล็ดพันธุ์จากกรมการข้าว เกษตรกรสมาชิก มีการรวมตัวเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว มีการประชาสัมพันธ์การจำหน่ายผ่านหน่วยงานต่างๆ เช่น สำนักงานพานิชย์จังหวัดอุบลราชธานี สำนักงานเกษตรอำเภอเดชอุดม ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุบลราชธานี
โดยเน้นการบริหารจัดการกลุ่มอย่างเป็นระบบและยั่งยืน มีการลดต้นทุนการผลิตข้าว โดยการใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดินหรือปุ๋ยสั่งตัด มีการเชื่อมโยงตลาด โดยการทำบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการซื้อขายผลผลิตข้าวอินทรีย์ จากโครงการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ ภายใต้โครงการเชื่อมโยงตลาดข้าวอินทรีย์และข้าว GAP ครบวงจร ซึ่งมีประมาณการผลผลิตที่จะทำการซื้อขาย ปี 2563 จำนวน 72 ตัน มีสมาชิกที่เป็นคนรุ่นใหม่มาช่วยในการดำเนินงานผ่านช่องทางการติดต่อประชาสัมพันธ์และการขายเมล็ดพันธุ์ข้าวทางออนไลน์ เช่น Facebook และ YouTube
นอกจากนี้กรมการข้าวยังได้เข้ามาส่งเสริมให้กลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโดยใช้มาตรฐานการผลิตเมล็ดพันธุ์จากกรมการข้าว มีการวางแผนก่อนการผลิต โดยการตรวจวิเคราะห์ดินก่อนทำนาและมีการจัดการธาตุอาหารด้วยปุ๋ยสั่งตัด เพื่อลดต้นทุนการใช้ปุ๋ยในนาข้าว มีการนำเครื่องจักรกลมาใช้ปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ข้าว จัดทำระบบควบคุมภายใน เพื่อควบคุมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวทุกขั้นตอนตรวจสอบและรับรองคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าวโดยศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุบลราชธานี และได้รับการรับรอง GAP (ข้าวคุณภาพดี) จากกรมการข้าว มีแหล่งกระจายพันธุ์ ได้แก่ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุบลราชธานี สมาชิกศูนย์ข้าวชุมชนในจังหวัดอุบลราชธานีและจังหวัดใกล้เคียงอีกด้วย
ด้านนายวาสนา อภัยโคตร ประธานกลุ่มนาแปลงใหญ่ตำบลบัวงาม อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี กล่าวว่า กลุ่มจัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2544 สมาชิกแรกเริ่ม 25 ราย ปัจจุบันมีสมาชิก 109 ราย มีพื้นที่ทั้งหมด 1,862 ไร่ ผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 โดยวิธีเกษตรผสมผสานตามแนวพระราชดำริของรัชกาลที่ 9 ตั้งแต่ปี 2539 ต่อมาเมื่อปี 2544 จัดตั้งเป็นศูนย์ข้าวชุมชนตำบลบัวงาม เพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดีในชุมชน โดยเน้นการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวปลอดสารพิษ ต่อมา ปี 2549 ได้รับการคัดเลือกเป็นศูนย์ข้าวชุมชนดีเด่นระดับประเทศ จากนั้นจึงได้จดทะเบียนวิสาหกิจชุมชนกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปี 2550 ได้ร่วมจัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 และจดทะเบียนเป็นกลุ่มผู้ผลิต เมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านบัวงาม เพื่อจำหน่ายให้แก่ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุบลราชธานี และปี 2560 ได้ขึ้นทะเบียนศูนย์ข้าวชุมชนกับกรมการข้าวตามระเบียบกรมการข้าวว่าด้วยศูนย์ข้าวชุมชน เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม 2560 รหัสทะเบียน 340715/0024
นอกจากนี้เกษตรกรมีการประกาศกฎเกณฑ์ กฎระเบียบ ข้อบังคับ และเงื่อนไขของศูนย์ข้าวชุมชนให้สมาชิกทราบ เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานและเป็นข้อตกลงร่วมกับคณะกรรมการและสมาชิกของศูนย์ข้าวชุมชน มีการกำหนดข้อบังคับร่วมกับคณะกรรมการและสมาชิกศูนย์ข้าวชุมชน จัดตั้งคณะกรรมการดำเนินงานทำหน้าที่บริหารงานกลุ่ม ประกอบด้วย กรรมการบริหารกลุ่มตรวจแปลงเมล็ดพันธุ์ข้าว ตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าว ทำความสะอาดเครื่องจักรกล การตลาด การประชาสัมพันธ์ การเงิน การบัญชี และผลิตภัณฑ์แปรรูป มีการกำหนดบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบของคณะทำงานอย่างชัดเจนและเป็นธรรม
