จากความเชื่อของคนไทยที่เคยมีมา ‘งานบายศรี’ ต่าง ๆ คนที่จะทำได้คือต้องมี “องค์” เทพยดาคุ้มครองดูแลอยู่มีครูบาอาจารย์เท่านั้น เป็นของสูง ที่ใช่ว่าใครก็ทำได้!
แต่สำหรับผู้ชายคนนี้ “พี่แดง มาประกอบ” ศิษย์เก่าแม่โจ้รุ่น 51 สาขาส่งเสริมการเกษตร ปัจจุบันอายุ 57 ปี เขากลับมีแนวคิดเป็นอีกทางหนึ่งก็คือว่า การสร้างสรรค์ศิลปะ “งานบายศรี” ซึ่งเป็นการประดิษฐ์สาขาหนึ่งใน "งานใบตอง" ที่ต้องใช้ทั้งสมาธิและการมี "องค์ความรู้" ควบคู่ด้วย จึงจะสามารถรังสรรค์ผลงานให้ออกมาวิจิตรตระการตา เหมาะสมกับงานพิธีการต่าง ๆ ที่เน้นใช้ของสำหรับการสักการะเช่นนี้ได้
พี่แดง เล่าให้ฟังว่า กว่า 20 ปีแล้วที่ตนเองกับภรรยา "พี่วไลภรณ์ มาประกอบ" ได้ช่วยกันริเริ่มงานศิลปะสร้างสรรค์ที่ต่อยอดมาจาก "งานใบตอง" ด้วยมองเห็นโอกาสว่าเป็นงานที่ยังไม่ค่อยมีคนทำมากนัก และรูปแบบของงานบายศรีต่าง ๆ ที่มีการทำอยู่ก็เป็นแบบเดิม ไม่ค่อยมีการประยุกต์เปลี่ยนแปลงสู่รูปแบบใหม่ ๆ เพิ่มเติม แนวคิดเรื่องนี้เกิดขึ้นจากการได้เห็น "งานดอกไม้สด" ที่บ้านภรรยาซึ่งยึดทำอาชีพนี้มากันนานก่อนหน้าแล้ว ก็มาเพิ่มเรื่องการทำ "งานใบตอง" เพื่อเป็นทางเลือกให้กับลูกค้าด้วย
ซึ่งผลงานที่สร้างสรรค์ขึ้นมานั้น พี่แดงบอกว่าจะเน้นความแตกต่าง ที่ไม่เหมือนใครเลย โดยเริ่มต้นมาจากการเรียน(รู้)ด้วpตนเอง แบบวิธี "ครูพักลักจำ" ก่อน จากตัวอย่างชิ้นงานต่าง ๆ ที่ซื้อมาประกอบสำหรับการทำบายศรี ซึ่งมีขายในตลาดดอกไม้หรือตลาดค้าส่งใหญ่ ๆ จะเอามาดู แกะออกมาทีละชิ้น ๆ เพื่อเรียนรู้จากเขาว่าการทำ ทำอย่างไร เริ่มต้นมาจากตรงไหน และไปจบที่ตรงไหนอย่างไรบ้าง แต่ว่าดูเพื่อให้รู้แนวทางเท่านั้น เพราะเวลาที่ทำงานของตัวเองเป็นชิ้นงานจริงออกมาจะเป็นลักษณะ การประยุกต์ ที่ไม่ใช่ทำแบบของเขาเลย แต่เป็นการทำขึ้นมาใหม่แทนที่รูปแบบเดิม ๆ มากกว่า
สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างเกี่ยวกับงานศิลปะแขนงนี้ก็คือว่า เรื่องโครงสร้าง พี่แดงบอกว่าอย่างงาน "ขบวนแห่" ที่นอกจากความวิจิตรตระการตาแล้ว ต้องมีความยิ่งใหญ่อลังการด้วยซึ่งหมายถึง‘โครงสร้าง’ ที่แข็งแรงในระหว่างที่รถขบวนแห่เคลื่อนที่ไป เป็นเรื่องที่ค่อนข้างยากซึ่งหลายคนทำไม่ค่อยได้ จะต้องมีการวางแผนเพื่อออกแบบการทำโครงสร้างให้แข็งแรงที่สุด ซึ่งในการทำงานนั้นพอออกแบบเรื่องโครงสร้างว่าต้องทำอะไรอย่างไรบ้างแล้ว การวางแผนเรื่องการประกอบชิ้นงานต้องมีการเตรียมวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ ใบตอง ดอกไม้ ฯลฯ ของที่ใช้ทุกอย่างจะต้องพร้อมที่สุด และดูดีในสภาพที่ยังใหม่อยู่เสมอ เพื่อให้ผลงานที่ออกมาสร้างความพอใจมากที่สุดด้วย
กลุ่มลูกค้าและรูปแบบผลงานที่ทำส่งอยู่เรื่อย ๆ จะมีทั้ง งานแต่ง งานบายศรี งานกระทง และงานขบวนแห่ ในแต่ละงานก็จะมีองค์ประกอบที่ต้องใช้ "งานใบตอง" แยกเป็นรายละเอียดที่แตกต่างกันไป อย่างเช่น งานแต่ง ที่ต้องมี พานขันหมาก พานสินสอด เชิญขันหมาก ธูปเทียนแพร ภาชนะใส่ขนม ฯลฯ โดยราคาที่เซ็ตไว้จะมีทั้งแบบแยกเป็นแต่ละชิ้นงานที่ใช้ และแบบคิดราคารวมทั้งหมด เริ่มต้นที่ประมาณ 20,000 บาท/งาน ขึ้นอยู่กับวัสดุอุปกรณ์ที่ลูกค้าเลือกด้วยว่าระบุใช้เป็นอะไรแบบไหน ซึ่งจะรวมถึงขนมมงคลที่ใช้ในงานให้ด้วย แต่ละปีก็จะมีฤกษ์หรือความนิยมในการจัดงานแต่งช่วง "เดือนคู่" เช่น เดือน 4, 6, 8, 10, 12 งานบายศรี จะนิยมใช้ในงานบุญ ช่วงเดือน 5 เช่น งานวัด/การสักการะพระประจำปี งานบุญครอบครู งานบวชนาค จะใช้บายศรีต้น มีแบบ 5, 7, 9 ชั้น และช่วงเดือน 7, 9 จะนิยมใช้บายศรีสำหรับงานบวงสรวง หรือยกศาลพระพรหม เป็นต้น ราคาขึ้นอยู่กับชนิดของบายศรีที่ใช้ บายศรีเทพ คู่ละ 2,000 บาท บายศรีพรหม คู่ละ 2,500 บาท บายศรีต้น 5, 7, 9 ชั้น เริ่มที่ 4,000-7,000 บาท/ต้น และยังมี "บูชาพญานาค" แบบ 3, 7, 9 เศียร ราคาเริ่มตั้งแต่ 6,000-15,000 บาท
สำหรับ งานกระทง และ งานขบวนแห่ จะเป็นลักษณะการทำงานตามงบของลูกค้า ซึ่งส่วนใหญ่เป็นหน่วยงานต่าง ๆ เป็นผู้มาว่าจ้างให้ทำส่งช่วงเทศกาล เช่น งานลอยกระทง ลูกค้าจะบอกเรื่องงบมาเลยว่ามีเท่าไร แต่สิ่งที่น่าสนใจนอกเหนือจากเรื่องของรายได้แล้ว ก็คือว่าการมีโอกาสได้พัฒนาฝีมือจากรูปแบบใหม่ ๆ ซึ่งบางครั้งลูกค้าจะมีการนำไปประกวดแข่งขันด้วย การช่วยคิดงานไอเดียสร้างสรรค์ใหม่ ๆ ก็ทำให้ได้พัฒนาตนเองไปด้วย รวมทั้งการทำ "งานขบวนแห่" ก็เช่นเดียวกันลูกค้าจะมีคอนเซ็ปต์ของการจัด งานในแต่ละปีที่กำหนดให้ด้วย อย่างเช่น งานเมืองสามอ่าว ก็จะมีหน้าที่ทำงานให้ออกมาตรงตามคอนเซ็ปต์ที่สุด มีการวางแผนเรื่องเตรียมชิ้นงานต่าง ๆ ให้พร้อมและการติดตั้งที่เน้นโครงสร้างต้องแข็งแรง อายุการใช้งานของ "งานใบตอง" และดอกไม้ประดับต่าง ๆ ก็ต้องมีวิธีการเพื่อคงความสดให้ได้นานที่สุดด้วย เหล่านี้เป็นต้น
พี่แดงบอกว่า ปกติแล้วการติดต่อว่าจ้าง "งาน" จะต้องจองล่วงหน้าก่อนสัก 1 เดือน เพื่อการเคลียร์คิวและเตรียมวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ ในการใช้งานให้พร้อมที่สุด ซึ่งวัสดุบางอย่าง เช่น ใบตอง มีปลูกไว้ใช้เองและส่วนนอกนั้นบางอย่างก็มีปลูกเองและมีซื้อใหม่เพิ่มตามลูกค้าระบุให้ด้วย ทั้งนี้ก่อนจะมี "โควิด" เกิดขึ้นมาถือว่าช่วงนั้นเป็นยุคทองของการรับทำ "งานแต่ง" เลยก็ว่าได้ เพราะจะมีการจองคิวเข้ามาอยู่ตลอด สูงสุดที่เคยรับทำต่อเดือนคือ 4 งาน แต่ว่าถึงตอนนี้แม้สถานการณ์เรื่องโรคฯ มีการปรับตัวในการรับมือที่ดีขึ้น อะไร ๆ เริ่มกลับมาสู่ภาวการณ์ทำมาหากินตามปกติ สำหรับตนเองแล้วคิดว่าการรับงานนี้ก็ยังคงดำเนินต่อไป หากแต่ว่าเป็นลักษณะของการทำ เท่าที่พอทำไหวพอ จะไม่หักโหมเกิน เพราะก็ยังมีงานเกษตร "สวนมะพร้าวน้ำหอม" ที่ทำอยู่เป็นหลักด้วย และยังแบ่งวันว่าง 1 วัน/สัปดาห์ เพื่อไปสอนวิชา "งานใบตอง" ให้กับเด็ก ๆ ชั้น ป.4-6 โรงเรียนป่าถล่ม อ.กุยบุรี จ.ประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งเป็นโรงเรียนใกล้บ้านเพื่อเป็นทางเลือกอาชีพสำหรับเด็ก ๆ ต่อไป
ความสำเร็จในการทำงานศิลปะสร้างสรรค์จาก "งานใบตอง" ที่ได้รับพี่แดงบอกว่า คือการสามารถถอดองค์ความรู้เพื่อถ่ายทอดเป็นผลงานออกมา และสอนคนอื่นได้ เป็นอาชีพเลี้ยงตัวที่ไม่มีวันปลดเกษียณ
สอบถามเพิ่มเติมโทร.096-186-5292
คลิก Like เพื่อมาเป็นแฟนเพจของหน้า “SMEsผู้จัดการ”รับข่าวสารในแวดวงธุรกิจเอสเอ็มอีที่สมบูรณ์แบบที่สุด
SMEs manager
