กินข้าวอะไรได้คุณค่าทางอาหาร มารู้จัก สายพันธุ์ข้าวตลาดเฉพาะ “ข้าวโภชนาการสูง” คนกินดี คนปลูกรวย ขายกิโล.. หลักร้อยบาท

ข้าวโภชนาการสูง(High nutrious rice) คือ ข้าวที่มีคุณค่าทางอาหาร ในปริมาณสูงกว่าข้าวทั่วไป มีสารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย อาทิเช่น สารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยชะลอการเสื่อมของเซลล์ ลดความเสี่ยงการเกิดมะเร็งได้แก่ แอนโทไซยานิน(Anthocyanin) แกมมาโอไรซานอล(gamma oryzanol) วิตามินอี ในกลุ่มโทโคฟีรอล ฟลาโวนอยด์ ฟีโนลิก เป็นต้น ธาตุเหล็ก ธาตุสังกะสี และวิตามิน B1 B2 B3 โอเมก้า 3 6 9 และสาร ASGs (Acylated steryl glucosides) ช่วยการทำงานของอินซูลิน และควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เป็นต้น

ข้าวโภชนาการสูง ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มข้าวสีประเภท ข้าวกล้องที่มีสีแดง ม่วงเข้มและสีดำ สารที่มีคุณค่าทางอาหารจะพบที่บริเวณเยื่อหุ้มเมล็ดข้าว วันนี้ พามารู้จัก กับสายพันธุ์ข้าวตลาดเฉพาะที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ว่ามีสายพันธุ์อะไรกันบ้าง


ข้าวพันธุ์กข43 ถูกคัดเลือกจากการผสมข้ามพันธุ์ลูกผสมเดี่ยวระหว่างพันธุ์ข้าวเจ้าหอมสุพรรณบุรี(พันธุ์แม่) กับพันธุ์สุพรรณบุรี1 (พันธุ์พ่อ) ที่ศูนย์วิจัยข้าวสุพรรณบุรี มีการรับรองพันธุ์ คณะกรรมการพิจารณาพันธุ์ กรมการข้าว เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2552 แหล่งปลูกข้าวพันธุ์กข43 ในปัจจุบันจะพบแหล่งปลูกอยู่ที่จังหวัดชัยนาทและสุพรรณบุรีเป็นส่วนใหญ่

ข้าวขาวกอเดียว 35 ข้าวที่มีชื่อเสียงของจังหวัดพิจิตรคัดเลือกมาจากข้าวขาวกอเดียวที่อยู่ในงานอนุรักษ์พันธุกรรมข้าว มีคุณภาพการหุงต้มดี ปลายข้าวทำผลิตภัณฑ์เส้นได้ดีเป็นที่ต้องการของตลาดค้าข้าว ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก เก็บรวบรวมพันธุ์ในปี 2527 ที่บ้านเขาดิน ต.เขาเจ็ดลูก กิ่ง อ.ทับคล้อ จ.พิจิตร

ข้าวทับทิมชุมแพ เกิดจากการผสมพันธุ์ของสายพันธุ์ข้าวระหว่างข้าวเจ้าขาวดอกมะลิ ซึ่งเป็นสายพันธุ์กลายที่มีลักษณะ ต้นเตี้ย ต้านทานโรคไหม้ ไม่ไวต่อช่วงแสงเป็นแม่พันธุ์ กับข้าวเจ้าพันธุ์สังข์หยดพัทลุง ซึ่งเป็นข้าวเจ้าที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง ไวต่อช่วงแสง อายุหนัก ต้นสูง มาเป็นพ่อพันธุ์

ข้าวเจ้าพันธุ์มะลิโกเมนสุรินทร์ เกิดจากความร่วมมือระหว่างศูนย์วิจัยข้าวสุรินทร์ ศูนย์วิจัยข้าวสกลนคร สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว คณะเทคโนโลยีและคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เป็นข้าวเจ้าหอมที่ได้จากการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ข้าวเจ้าพันธุ์พื้นเมืองไวต่อช่วงแสง


ข้าวพันธุ์ปิ่นเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์เป็นผู้นำในสร้างพันธุ์ “ข้าวหอมมะลิ+4” ที่สามารถต้านทานโรคขอบใบแห้ง โรคไหม้คอรวง เพลี้ยกระโดด และทนน้ำท่วมฉับพลันได้พร้อมๆกัน โดยใช้เวลาเพียง 4 ปี ได้นำเอายีนจำนวนมากกว่า 10 ตำแหน่ง มาในช่วงเวลาเดียวกันทีมนักปรับปรุงพันธุ์ข้าวแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ยังได้สร้างพันธุ์ข้าวหอมนาชลประทานที่รวมยีนกว่า 10 ตำแหน่งเดิมนี้มาไว้ในข้าวหอมปิ่นเกษตร+4 ที่มีผลผลิตสูงกว่า 1 ตันต่อไร่ และมีดัชนีน้ำตาล ต่ำกว่าข้าวบัสมาติที่มีชื่อเสียงในเรื่องดัชนีน้ำตาลต่ำของอินเดีย ข้าวหอมปิ่นเกษตร+4จะเป็นความหวังของชาวนาในเขตชลประทานที่ต้องการพันธุ์ข้าวที่มีเอกลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่นเป็นที่ต้องการของผู้บริโภค

ข้าวผกาอำปึล หรือ ปะกาอําปีล เป็นข้าวจ้าวพื้นถิ่นเมืองสุรินทร์ ผกาอำปึล แปลว่า “ข้าวดอกมะขาม" ซึ่งเป็นข้าวที่มีถิ่นกําเนิดแถบตะเข็บชายแดนไทยกัมพูชา เมื่อสุกแก่เปลือกของข้าวมีสีเหลืองอ่อน เหลืองเข้ม และสีดําคล้ำในเปลือกเดียวกัน เหมือนสีของดอกมะขามซึ่งเป็นที่มาของชื่อ ผกาอำปึล มีเมล็ดข้าวเรียวยาว เมื่อขัดขาวจะมีสีขาวเหมือนข้าวหอมมะลิ เมล็ดจะเล็กกว่า มีสีใสแววมันกว่า หากสีเป็นข้าวกล้องจะมีสีเขียวออกน้ำตาลอ่อนๆ รสชาตินุ่มเหนียว หนึบๆ จนเป็นที่มาของเอกลักษณ์เฉพาะของข้าวผกาอำปึลนี้

ข้าวพญาลืมแกงเป็นข้าวเหนียวไร่พันธุ์พื้นเมืองที่ชาวบ้านอำเภอน้ำหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์ ปลูกและเก็บไว้รับประทานสืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคนแต่ด้วยเพราะการดูแลรักษาที่ค่อนข้างยาก ต้องปลูกและเก็บเกี่ยวในช่วงระยะเวลาที่เหมาะสม ถ้าเก็บเกี่ยวไม่ทันจะทำให้ได้ผลผลิตน้อย ชาวบ้านจึงปลูกในปริมาณที่ไม่มาก เพียงพอแค่เก็บไว้บริโภคในครอบครัวเท่านั้น

ข้าวหอมดําสุโขทัย 2 มีลักษณะเด่น คือเป็นข้าวต้นเตี้ยไม่ไวต่อช่วงแสง ข้าวกล้องมีสีม่วงดํา ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ใหผลผลิตสูง ลําต้นแข็งแรง และไม่หักล้มง่าย“หอมดําสุโขทัย 2” มีลักษณะเด่น คือเป็นข้าวต้นเตี้ยไม่ไวต่อช่วงแสง ข้าวกล้องมีสีม่วงดํา ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ใหผลผลิตสูง ลําต้นแข็งแรง และไม่หักล้มง่าย


ข้าวหอมแดงสุโขทัย 1 มีลักษณะเด่นคือเป็นข้าวกล้องสีแดงที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงและให้ผลผลิตสูงลําต้นแข็งแรงไม่หักล้มง่ายได้ปรับปรุงและคัดเลือกพันธุ์โดยศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกในโครงการวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข้าวนาน้ำฝนภาคเหนือตอนล่าง

ข้าวพิษณุโลก 80 ได้จากการผสมสามทาง ระหว่างพันธุ์ข้าวสุพรรณบุรี 90 และ IR56 กับ กข27 เมื่อ พ.ศ. 2534 และ พ.ศ. 2535 ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก

ข้าวมะลินิลสุรินทร์ เป็นข้าวเจ้าหอมต่างสี ถือเป็นข้าวกล้องสีดำ มีเมล็ดเรียวยาว โดยมีคุณปะโยชน์ทางโภชนาการอยู่มากมาย มีปริมาณอไมโลสต่ำ อุณหภูมิแป้งสุกต่ำ คุณภาพข้าวสุกนุ่มและมีกลิ่นหอม ข้าวหอมมะลินิลสุรินทร์มีโปรตีนเป็น 2 เท่าของข้าวขาวดอกมะลิ 105 และยังประกอบไปด้วยสารอาหารมากมายอาทิเช่น ธาตุเหล็ก สังกะสี ทองแดง โพรแตสเซียม แคลเซียม และวิตามินบีหลายชนิด

ข้าวมะลิโกเมนสุรินทร์ เกิดจากความร่วมมือระหว่าง ศูนย์วิจัยข้าวสุรินทร์ ศูนย์วิจัยข้าวสกลนคร สํานักวิจัย และพัฒนาข้าว คณะเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เป็นข้าวเจ้าหอมต่างสี ได้จาก การคัดเลือกพันธุ์ข้าวเจ้าหอมต่างสีพันธุ์พื้นเมืองไวต่อแสง พันธุ์มะลิแดงเบอร์ 54 จากแปลงแสดงพันธุ์ข้าวพื้นเมือง ของศูนย์วิจัยข้าวสุรินทร์ ปี 2548

ข้าวสินเหล็กถือเป็นข้าวกล้องมีสีครีมมีกลิ่นหอม รูปร่างเมล็ดเรียวยาว ไม่ไวต่อช่วงแสง ปลูกได้ตลอดทั้งปี เป็นที่ต้องการในตลาดข้าวโภชนาการ ถือเป็นข้าวที่ถูกพัฒนาขึ้น โดยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ข้าวสินเหล็กได้จากผสมข้ามพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอมนิล กับ ข้าวขาวดอกมะลิ 105 เป็นข้าวสีขาวที่มีกลิ่นหอม รูปร่างเมล็ดเรียวยาว ไม่ไวต่อช่วงแสง ปลูกได้ตลอดทั้งปี


ข้าวพันธุ์หอมกระดังงา เป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่มี การปลูกในจังหวัดนราธิวาส พื้นที่ปลูกส่วนใหญ่อยู่ที่อําเภอ ตากใบ จังหวัดนราธิวาส โดยข้าวพันธุ์นี้มีกลิ่นหอมคล้าย ดอกกระดังงาเป็นลักษณะเฉพาะ เมล็ดข้าวมีสีน้ําตาลเข้ม รูปร่างยาวรี ข้าวกล้องมีสีแดง เป็นพันธุ์ข้าวกล้องที่มีคุณค่า ทางโภชนาการสูงจึงเป็นที่นิยมของกลุ่มผู้บริโภคข้าว เพื่อสุขภาพ

ข้าวพันธุ์ กข79 ได้จากการผสมพันธุ์ระหว่าง PSL00034-373-1-3 ต้านทานต่อโรคไหม้เป็นพันธุ์แม่กับ PSBRc20 ต้านทานต่อโรคไหม้และเพลี้ยกระโดดสีน้ําตาลเป็นพันธุ์พ่อ คัดเลือกพันธุ์ ปลูกทดสอบผลผลิต ได้ข้าวเจ้าสายพันธุ์ CNT0718-26-1-1-1 โดยศูนย์วิจัยข้าวชัยนาทมีมติให้เป็น พันธุ์รับรองชื่อ กข79 (ชัยนาท 62) เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2562

ข้าวหอมกุหลาบแดง เป้นข้าวเจ้าจากการผสมสายพันธุ์ที่ดี ของศูนย์วิจัยข้าวแพร่ อุดมไปด้วยวิตามินนานาชนิด อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ" มีโปรตีน เส้นใยอาหาร แคลเซียม สังกะสี เหล็ก วิตามิน B1, B2, B6 และวิตามิน E เป็นสายพันธุ์ที่เป็นข้าวต้นเตี้ยไม่ไวต่อช่วงแสง และมีลักษณะต่างๆตามที่ต้องการ ต่อมาพ.ศ. 2542 สถาบันวิจัยข้าวเสนอขึ้นทะเบียนกับกรมวิชาการเกษตรเป็น พันธุ์ข้าวทั่วไป

ข้าวหอมชลสิทธิ์ เป็นลูกผสมของข้าวทนน้ำท่วมกับข้าวขาวดอกมะลิ 105 หอมชลสิทธิ์ถูกคัดเลือกให้มีคุณสมบัติการหุงต้มแบบข้าวขาวดอกมะลิ เมล็ดข้าวมีกลิ่นหอม สามารถปลูกได้ทั้งปี ข้าวหอมนิล เป็นข้าวเจ้าไม่ไวต่อแสง สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี เมล็ดพันธุ์ข้าวกล้องเรียวยาว สีม่วงเข้ม เมื่อหุงสุกจะเหนียวและมีกลิ่นหอมน่ารับประทาน มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ถูกพัฒนาสายพันธุ์โดยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ข้าวหอมมะลิแดง เป็นข้าวเจ้าไวต่อแสง ปลูกในฤดูนาปี จะออกดอกเฉพาะในเดือนที่มีความยาวของกลางวันสั้น เป็นข้าวที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงเข้ม และถือเป็นข้าวที่ได้รับการปรับปรุงพันธุ์และคัดเลือกสายพันธุ์บริสุทธิ์จากข้าวพันธุ์พื้นเมือง โดยศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว


ข้าวพันธุ์อัลฮัมดูลิลละห์ หรือข้าวขาวสตูล เรียกสั้นๆว่า ข้าวอัลฮัม มาจากภาษายาวี อัลฮัม หมายถึง พระผู้เป็นเจ้า และลิลล๊ะ แปลว่า ขอบพระคุณ โดยนัยแล้วข้าวอัลฮัมจึงมีความหมายถึง พันธุ์ข้าวที่พระผู้เป็นเจ้าประทานผลผลิตตอบแทนความเหน็ดเหนื่อยของชาวนา เป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองของชาวมุสลิมทางภาคใต้ ปลูกในพื้นที่ตำบลเกตรี อำเภอเมือง จังหวัดสตูล

ข้าวพันธุ์ชะสอ62 พันธุ์ข้าวนาที่สูงพันธุ์พื้นเมืองของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู จากบ้านนามะอื้น หมู่ 12 ต.แม่อาย อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ โดยนายปรัชญา หล่าบรรเทา เจ้าพนักงานการเกษตร 6 สถานีทดลองข้าวไร่และธัญพืชเมืองหนาวสะเมิง สังกัดสถาบันวิจัยและพัฒนาข้าว กรมวิชาการเกษตร

ข้าวจ้าวพันธุ์หอมใบเตย คือ เป็นข้าวนาหน้าฝนพันธุ์ดีในเขต ภาคเหนือตอนล่าง ได้รับความนิยมอย่างมากในพื้นที่ จังหวัดนครสวรรค์ และจังหวัดอุทัยธานี โดยเกษตรกร ส่วนใหญ่เรียกชื่อข้าวพันธุ์นี้ว่า C85 มาตั้งแต่ก่อน ปี 2534 จนถึงปัจจุบัน ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาท เก็บรวบรวมพันธุ์ข้าว C85 จากแปลงเกษตรกร ใน ต.หนองยายดา อ.ทัพทัน จ.อุทัยธานี

ข้าวเล็บนก-ปัตตานี จากความสนพระราชหฤทัยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 จึงทรงพระกรุณาฯ ให้กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มอบหมายให้สถานีทดลองข้าวปัตตานี เก็บรวบรวมสายพันธุ์ ข้าวพื้นเมือง ต่าง ๆ ของภาคใต้พบว่า มีสายพันธุ์ข้าวมากกว่า 307 สายพันธุ์ โดยมาจาก 107 อําเภอและ 14 จังหวัด และได้มีการทดลองปลูกคัดเลือกจนได้สายพันธุ์ข้าวบริสุทธิ์ โดยมีรหัสประจําสายพันธุ์ข้าวนี้ ว่า PTNG 84210 เป็นสายพันธุ์พื้นเมืองดั้งเดิมจากตําบลชะรัด อําเภอกงหรา จังหวัดพัทลุง แล้วให้ชื่อสายพันธุ์นี้ว่า “ข้าวเล็บนก-ปัตตานี”


นอกจากนี้ ยังมี ข้าวเหลืองใหญ่148 เป็นข้าวเจ้าที่ได้รับการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์จากข้าวพื้นเมือง โดยศูนย์วิจัยข้าวเชียงใหม่ สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว และข้าวไรซ์เบอรี่ เป็นข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง ปลูกได้ทั้งปี รูปร่างเมล็ดเรียวยาว ข้าวกล้องสีม่วงเข้ม ข้าวหุงสุกนุ่มเหนียว ซึ่งถือเป็นพันธุ์ข้าวที่ถูกพัฒนาโดยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ข้าวเจ้าพันธุ์ กข83 ได้จากการคัดเลือกในประชากรพันธุ์ผสมรวม (Composite population) ของข้าวที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีดําสายพันธุ์ผสมชั่วที่ 3 ของพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 สายพันธุ์กลาย สุรินทร์ 1 หอมสุโขทัย และข้าวเหนียวดําเป็นพันธุ์พ่อแม่ ปลูกคัดเลือก และทดสอบผลผลิตที่ศูนย์วิจัยข้าวหนองคาย

ข้อมูลที่มา : กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์