สานฝันปั้น“หม้อห้อม” ภูมิปัญญาไทย สู่ยีนส์ตะวันออก

หม้อห้อม หรือ ม่อฮ่อม ตามภาษาถิ่นล้านนา มีความหมายถึงสีของเสื้อที่เป็นสีครามหรือสีน้ำเงิน ซึ่งเป็นสีที่ได้จากต้นห้อม อันเกิดจากภูมิปัญญาของชาวไทยที่สืบสานมาแต่ครั้งโบราณ โดยเฉพาะชาวไทยพวน บ้านทุ่งโฮ้ง จ.แพร่ ที่นำเอาลำต้นและใบของห้อมมามัดและหมักในหม้อตามกรรมวิธีโบราณ ทำให้ได้น้ำสีกรมท่า หรือสีน้ำเงิน จนเป็นที่นิยมเนื่องจากมีสีสันที่ได้จากธรรมชาติสวยงาม บวกกับฝ้ายที่มีคุณภาพซึ่งนำมาตัดเย็บเป็นเสื้อผ้า และกลายเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยพวน ที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดแพร่มายาวนาน

นายปราโมทย์ วิทยาสุข อธิบดีกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม เปิดเผยว่า กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ตระหนักถึงความสำคัญดังกล่าว จึงได้ดำเนินการพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ผ้าหม้อห้อม ภายใต้โครงการโอทอปมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อยกระดับให้ได้มาตรฐานสากล ผลิตภัณฑ์ผ้าหม้อห้อม นับว่าเป็นผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ และภูมิปัญญาท้องถิ่นของจังหวัดแพร่ เป็นผลิตภัณฑ์ที่สร้างรายได้หลัก สร้างงานแก่ชาวบ้านอย่างกว้างขวางมาช้านาน แต่ในปัจจุบันการต่อสู้ทางการค้าที่สูงขึ้น ผู้ประกอบการจึงจำเป็นต้องปรับตัวทุกด้านเพื่อให้สามารถแข่งขันได้

โดยกรมส่งเสริมอุตสาหกรรมจะทำหน้าที่คอยช่วยเหลือให้การสนับสนุน ส่งเสริมให้ผู้ผลิตมีการรวมกลุ่มในรูปแบบ CLUSTER โดยการสร้างเครือข่ายและทำการพัฒนาตั้งแต่ต้นน้ำไปจนถึงปลายน้ำ เริ่มจากการคัดสรรฝ้ายที่มีคุณภาพ การถักทอ ออกแบบลวดลาย รวมไปถึงกรรมวิธีการย้อมที่ได้คุณภาพ และการนำผ้าหม้อห้อมมาพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์ให้เป็นสินค้าตามแนวแฟชั่นนิยม ใส่ความเป็นโมเดิร์นสไตล์ และความเป็นสากลลงไป แต่ก็ยังคงอนุรักษ์ความเป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมไว้ไม่เปลี่ยนแปลง ซึ่งได้พัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย อาทิ เสื้อผ้าแฟชั่น

โดยนำนักออกแบบมืออาชีพ และนักศึกษาสาขาวิชาแฟชั่นดีไซน์ จำนวน 60 คน ทำการออกแบบเสื้อผ้าและเครื่องประกอบการแต่งกาย นอกจากนี้ยังมีการนำผ้าหม้อห้อมไปผสมผสานกับเครื่องหนัง งานเฟอร์นิเจอร์ และงานหัตถกรรม จนได้ผลงานที่มีความร่วมสมัยสอดคล้องกับวิถีชีวิตของคนในปัจจุบัน โดยผลงานเหล่านี้ถูกนำไปจัดแสดงในงาน OTOP CITY เมื่อปลายปีที่ผ่านมา มีผู้ให้ความสนใจเป็นจำนวนมาก กล่าวได้ว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างยิ่ง ทั้งนี้กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมมุ่งหวังที่จะยกระดับพัฒนาให้หม้อห้อมของไทยเป็นประหนึ่ง “ยีนส์ตะวันออก” ที่มีคุณภาพและมาตรฐานระดับสากล

ประภาพรรณ ศรีตรัย ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนหม้อห้อมทุ่งเจริญย้อมสีธรรมชาติ ต.ทุ่งโฮ้ง อ.เมื่อง จ.แพร่ หนึ่งในผู้ประกอบการที่เข้าร่วมโครงการกับกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม ว่า โครงการนี้ ถือเป็นการเปิดมุมมองใหม่ให้กับผ้าหม้อห้อม ทั้งกับตัวผู้ผลิตเองและประชาชนทั่วไป ซึ่งจากที่เคยผลิตแต่เดิมๆ มาวันนี้ผลิตภัณฑ์ในกลุ่มมีความหลากหลายมากยิ่งขึ้น เพราะเข้ามาช่วยต่อยอดและยกระดับผลิตภัณฑ์ โดยส่งวิทยากรมาสอนทำผลิตภัณฑ์รูปแบบต่างๆ ตั้งแต่ผ้าผืน ไปจนถึงของใช้ ของที่ระลึก อย่างเศษผ้าที่เหลือเราก็ได้แนวคิดจากกรมฯให้นำมาแปรรูปเป็นของที่ระลึกต่างๆได้อีก ทั้งยังช่วยสนับสนุนด้านการตลาด เช่นออกร้านที่งาน OTOP CITY ซึ่งจากยอดขายถือว่าประสบความสำเร็จเกินคาด ความสำเร็จเหล่านี้ ส่วนหนึ่งก็ด้วยเพราะเราคำนึงถึงคุณภาพเป็นสิ่งสำคัญ โดยจุดเด่นของกลุ่มเราเน้นการผลิตที่มาจากธรรมชาติ คือเราสามารถย้อมสีอ่อน สีแก่ และแปรรูปเป็นผลิตภัณ์ ซึ่งงานทุกชิ้นจะใช้การเย็บด้วยมือทั้งหมด

ประภาพรรณ กล่าวทิ้งท้ายว่า คาดหวังกับโครงการพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ผ้าหม้อห้อม ว่าจะสามารถช่วยยกระดับผลิตภัณฑ์ไปสู่สากลได้ และเป็น “ยีนส์ตะวันออก” ที่สร้างชื่อเสียงให้กับประเทศไทย รวมทั้งจะสืบสานและอนุรักษ์ความเป็นหม้อห้อม ให้ยังคงดำรงอยู่ต่อไป