สร้างสีสันหน้ากากผีตาโขนจุดประกายคอลเลคชั่นบาร์บี้

ผีตาโขน การละเล่นที่เป็นประเพณีของอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โดยมีขึ้นในช่วงงานบุญหลวงซึ่งเป็นงานบุญใหญ่ประจำปีของท้องถิ่นที่วัดโพนชัย ซึ่งเป็นความเชื่อของคนด่านซ้ายที่ว่าปีใดไม่จัดปีนั้นอาจเกิดภัยพิบัติได้ ผู้เล่นผีตาโขนจะต้องแต่งกายและสวมหน้ากากที่ตกแต่งเป็นเอกลักษณ์ ทำให้หน้ากากผีตาโขนเป็นที่ต้องการของใครหลายคน ล่าสุด จึงได้ผู้คิดทำหน้ากากผีตาโขนเป็นของที่ระลึก ออกจำหน่าย รวมถึง ผลงานของที่ระลึกหน้ากากผีตาโขนของนางอภิญญา กิตติพงษ์ เจ้าของร้านกวินทิพย์หัตถกรรม

อภิญญา เล่าว่า ได้เริ่มทำของที่ระลึกหน้ากากผีตาโขนมาได้ประมาณ 2 - 3ปี เกิดมาจากนักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติ ที่เดินทางมาเที่ยวชมประเพณีการแห่ผีตาโขน จะชื่นชอบและขอซื้อหน้ากากที่ชาวบ้านสวมใส่เล่นช่วงประเพณีกลับไปเป็นของที่ระลึกเพื่อประดับตกแต่งบ้าน และตามความเชื่อที่ว่าผีตาโขนเป็นสิ่งที่ดี ช่วยให้อุดมสมบูรณ์ ดังนั้นการมีหน้ากากผีตาโขนไว้ที่บ้านช่วยให้บ้านนั้นมีแต่ความอุดมสมบูรณ์ไปด้วย ทำให้หน้ากากผีตาโขนเป็นที่ต้องการของนักท่องเที่ยว เป็นที่มาของการทำหน้ากากผีตาโขนออกมาเป็นของที่ระลึกจำหน่าย

รูปแบบของที่ระลึกหน้ากากผีตาโขน จะแบ่งออกเป็น 2 ขนาดคือเท่าของจริง นำไปประดับตกแต่งบ้านและร้าน ซึ่งสามารถสวมใส่ได้จริง และขนาดเล็กจำลองมาจากของจริง สำหรับผู้ที่ต้องการของที่ระลึกกลับไปเป็นของฝาก ซึ่งขนาดเล็กได้มีการออกแบบมาเพื่อให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น เป็นที่ใส่ปากกา ที่วางโทรศัพท์ แก้วน้ำ โคมไฟ แม็กเน็ตติดตู้เย็น พวงกุญแจ เป็นต้น นอกเหนือจากรูปแบบที่ตั้งโชว์ทั่วไป ซึ่งที่มาของผีตาโขนขนาดเล็กมาจากลูกค้าต้องการที่จะได้ชุดและหน้ากากผีตาโขนเพื่อไปสวมใส่ให้กับตุ๊กตาบาร์บี้ได้มาสั่งทำพิเศษ จึงเป็นตัวจุดประกายให้เราทำของที่ระลึกผีตาโขนขนาดเล็กตั้งแต่นั้นมา

สำหรับหน้ากากผีตาโขนที่เป็นของที่ระลึกฝีมือการทำจะละเอียดและปราณีตกว่า หน้ากากที่สวมเล่นที่ชาวบ้านทำในช่วงเทศกาล โดยวัสดุที่ใช้ทำหน้ากาก ประกอบไปด้วย ส่วนหัวของหน้ากากทำด้วยหวดนึ่งข้าวเหนียว ส่วนหน้าทำจากโคนก้านมะพร้าว ( ถ้าเป็นงานชิ้นเล็กโครงหน้าดัดแปลงมาใช้โครงไม้ไผ่แทน) สำหรับจมูกในสมัยก่อนจะมีขนาดเล็กคล้ายจมูกของคนธรรมดาทั่วไป แต่ในปัจจุบันมักทำให้มีลักษณะยาวแหลมคล้ายงวงช้าง โดยทำจากไม้นุ่น ซึ่งเป็นไม้เนื้ออ่อน ส่วนเขาทำจากปลีมะพร้าวแห้ง การตกแต่งลวดลายต่างๆ ในปัจจุบันนิยมใช้สีน้ำมัน ในสมัยก่อนยังไม่มีสีน้ำมัน จะใช้สีจากธรรมชาติ เช่น ขมิ้น ปูนขาว ขี้เถ้า ปูนแดง เขม่าไฟ

โดยลวดลายที่วาดบนหน้ากากจะใช้ลวดลายไทยทั้งหมด ซึ่งลวดลายในปัจจุบันจะมีการประยุกต์ทำให้แตกต่างจากในอดีตบ้างเพื่อให้เกิดความสวยงาม ซึ่งต้องใช้ช่างฝีมือจากวิทยาลัยเพาะช่างมาช่วยในการวาดลายด้วย ส่วนการวาดลวดลายงานชิ้นเล็กจะยากกว่าทำงานชิ้นใหญ่ เพราะต้องใช้ความละเอียดมากกว่า ซึ่งการทำงานชิ้นเล็กช่วยให้นักท่องเที่ยวได้ของที่ระลึกกลับบ้านไปในราคาที่สามารถซื้อกลับไปเป็นของฝากได้ ในขณะที่งานชิ้นใหญ่จะราคาสูง และซื้อกลับไปเป็นของที่ระลึกหรือของฝากได้ยากมาก

“การทำหน้ากากผีตาโขนเป็นงาศิลปะพื้นบ้าน ที่ถูกถ่ายทอดสู่ลูกหลานมาหลายรุ่น โดยมีรูปแบบที่หลากหลายตามจินตนาการของผู้ทำและตามอิทธิพลต่างๆที่ได้รับ แต่ก็ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของความเป็นผีตาโขนไว้ได้เป็นอย่างดี เช่นเดียวกับผีตาโขนของที่ระลึกที่ทางร้านทำจำหน่ายเราก็ยังคงเอกลักษณ์ของผีตาโขนไว้ให้ได้มากที่สุด เพราะเราต้องการจะเป็นส่วนหนึ่งในอนุรักษ์และเผยแพร่ประเพณีและวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของไทย เอาไว้เพื่ออวดนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเที่ยวเมืองไทย”

ปัจจุบันผีตาโขนเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก และถือว่าเป็นหนึ่งในจุดขายที่นักท่องเที่ยวจากทั่วโลกให้ความสนใจและเดินทางมาเที่ยวประเทศไทย และหน้ากากผีตาโขนเป็นของฝากจากประเทศไทย ที่นักท่องเที่ยวให้ความสนใจ โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวจากยุโรป สหรัฐอเมริกา และ ญี่ปุ่นจะชื่นชอบกันมาก ซึ่งประเทศญี่ปุ่นมีประเพณีคล้ายกับเราพอได้เห็นหน้ากากผีตาโขนจะชื่นชอบและซื้อกลับไปเป็นที่ระลึก และมีการสั่งไปจำหน่ายยังต่างประเทศด้วยแต่เราไม่สามารถรับออร์เดอร์จำนวนมากได้ เพราะเป็นงานฝีมือ

ขณะนี้แรงงานของเราสามารถทำได้เดือนละ 100 ชิ้น สำหรับหน้ากากใหญ่ และ 300 ชิ้นสำหรับหน้ากากเล็ก ซึ่งการขายจะมากในช่วงที่มีประเพณีซึ่งขายได้มากกว่า 50% อย่างไรก็ตามสินค้าสามารถขายได้ตลอดทั้งปี เพราะจะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยว และบางส่วนมีพ่อค้าจากกรุงเทพฯ รับไปจำหน่ายด้วย