สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ หรือโอทอปของไทย เริ่มต้นจุดประกายจากโครงการหนึ่งหมู่บ้านหนึ่งผลิตภัณฑ์ หรือโอวอปของญี่ปุ่น โดยมีจังหวัดโออิตะ ถือได้ว่าเป็นแหล่งสินค้าโอวอปที่ดีที่สุดของญี่ปุ่นเป็นต้นแบบ และเมื่อไม่นานมานี้ นายทะดะชิ อันโดะ ผู้อำนวยการมูลนิธิ Oita International Exchange Center ได้เปิดโอกาสให้ซักถามถึงเรื่องราวโอวอปญี่ปุ่นและใฟ้ทัศนะเกี่ยวกับโอทอปไทย ดังนี้
โอวอปเริ่มต้นได้อย่างไร
โอวอป เกิดขึ้นเพราะเราต้องการพัฒนาสินค้าท้องถิ่นของเราให้มีคุณภาพและขายได้มากขึ้น โดยเราใช้ถึงเวลา 20 ปี ในการสร้างโครงการหนึ่งหมู่บ้านหนึ่งผลิตภัณฑ์ หรือโอวอปขึ้น ซึ่งเมื่อ 30 ปีที่แล้วเราขายสินค้าได้น้อย แต่พอทำโครงการนี้ขึ้นมา ก็สามารถขายได้เพิ่มขึ้นถึง 32 เปอร์เซ็นต์ เช่น เห็ดหอม ปัญหาคือไม่สามารถสู้ประเทศจีนได้ จึงปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง ใช้เวลานานมากในการที่จะลองสิ่งใหม่ๆ เพื่อที่จะให้ได้เห็ดหอมที่ดีที่สุดทัดเทียมกับจีน ที่ส่งออกผลิตภัณฑ์เห็ดหอมได้เยอะมาก
ทางญี่ปุ่นได้ช่วยเหลืออะไรบ้างในการสร้างโอทอปของไทย
โออิตะเป็นต้นแบบของโอทอปไทย เพราะโออิตะเป็นโอวอปที่เรียกได้ว่าดีที่สุดของญีปุ่น หลังจากที่เราพยายามมาเรื่อยๆ ก็มีคนที่มาร่วมทำเหมือนกันคือโอทอปของไทย โดยทางญี่ปุ่นช่วยออกไอเดียให้ว่าจะต้องทำยังไง เช่น ขั้นตอนต่างๆ เป็นอย่างนี้ หรือว่าจะต้องมีการทำเรื่องยังไงบ้าง จะบอกแค่วิธีการทำให้เห็นเป็นตัวอย่างเท่านั้น แต่ไม่ได้ร่วมในการทำโอทอปโดยตรง แค่ช่วยออกไอเดียให้ หลังจากนั้นท่านนายกฯ ทักษิณ ก็นำมาทำเอง
โอวอปกับโอทอปมีข้อแตกต่างกันอย่างไร
ญี่ปุ่นจะเน้นในเรื่องการพัฒนาคนมากกว่า เราสร้างคนซึ่งใช้เวลากว่า 20 ปี แต่ของไทยจะเน้นเรื่องสินค้า ซึ่ง 3 ปีที่ท่านนายกฯ ทักษิณ ทำมา ทำให้ตอนนี้สามารถข้ามโอวอปไปได้แล้ว ซึ่งตรงนี้เป็นความแตกต่างของญี่ปุ่นกับไทยก็คือ สินค้ากับตัวคน อีกสิ่งหนึ่งที่ไทยกับญี่ปุ่นต่างกันก็คือ สินค้าของญี่ปุ่น สมมติว่าออกมาอันหนึ่งเป็นอาหารแล้ว คนอื่นอยากจะมาแข่งกับเราก็แข่งได้ ถ้าคนที่คิดคนแรกทำไม่ดี เขาอาจจะไปทำอย่างอื่นแข่งไปเรื่อยๆ แต่ของไทยจะทำแบบตำบลไหน ตำบลนั้น สินค้านั้นอย่างเดียวไปเลย
แต่ถ้าเป็นในแง่ของผลิตภัณฑ์อาหาร ที่เห็นได้ชัดคือเรื่องของความปลอดภัยและความสดใหม่ ที่ไทยยังห่างญี่ปุ่นค่อนข้างมาก โดยญี่ปุ่นมีสโลแกนสำหรับผลิตภัณฑ์อาหารว่า สดใหม่ ปลอดภัย และวางใจได้
โอทอปไทยขณะนี้มีอะไรต้องปรับปรุงบ้างหรือไม่
มี 3 อย่างที่โอทอปไทยควรปรับปรุง คือ 1. เรื่องวัตถุดิบในการผลิตสินค้า ควรใช้วัตถุดิบที่ดีกว่านี้ 2. ผู้ผลิตต้องพยายามพัฒนาสินค้าให้ดีขึ้นเรื่อยๆ ไม่ใช่พอใจแค่ว่าได้เป็นสินค้าโอทอปของตำบลแล้วก็พอแค่นั้น ผู้ผลิตต้องพยายามพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้ดีขึ้นกว่าที่เป็นอยู่ไปเรื่อยๆ และ 3. เรื่องการบริการหลังการขาย ควรมีข้อมูลเกี่ยวกับผู้ผลิตและที่อยู่ หรือหมายเลขโทรศัพท์ที่สามารถติดต่อได้ ติดไว้ที่บรรจุภัณฑ์ เพื่อให้ผู้บริโภคสามารถติชมหรือติดต่อกับผู้ผลิตได้โดยตรง และควรประชาสัมพันธ์ให้ผู้บริโภครับรู้มากกว่านี้ ซึ่งคนไทยต้องปรับเปลี่ยนทัศคติใหม่ เพื่อพัฒนาไปในทางที่ดีขึ้น คือต้องพัฒนาบุคลากร บริการ และสินค้า ควบคู่กันไป
ตอนนี้ญี่ปุ่นตั้งเป้าหมายเกี่ยวกับโอวอปไว้อย่างไรบ้าง
ในเรื่องของการพัฒนาโอวอป เราจะไม่ได้สนใจในเรื่องตัวเลของส่งออก การทำสินค้าโอวอปจุดประสงค์หลักคือการทำให้ผู้บริโภคมีความสุข เพราะฉะนั้น การที่เราจะมานั่งคิดว่าผลิตภัณฑ์ที่ออกมาจะขายได้เท่าไหร่ ไม่ใช่จุดมุ่งหมายสูงสุด
ทั้งนี้ ขณะนี้เราอยากให้โครงการโอวอปก้าวออกไปสู่ทั่วโลก โดยช่องทางหนึ่งซึ่งสามารถผลักดันโอวอปออกไปยังต่างประเทศได้ ก็เพราะนายกฯ ทักษิณ ได้ไปเยี่ยมชมกิจการโอวอปโออิตะ และได้รับเอาแนวทางมาใช้ในการทำโอทอปของไทย และประสบความสำเร็จเป็นอย่างมากด้วย ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้โอวอป สามารถออกมาสู่สายตาชาวโลกได้รวดเร็วกว่าที่คิดเอาไว้
การที่เราสามารถก้าวไปข้างหน้าได้ ก็เนื่องจากเราพัฒนาปรับปรุงสิ่งที่มีอยู่เดิมให้มันรุดหน้าก้าวหน้าไปตามการเปลี่ยนแปลงของโลกได้เรื่อยๆ ในขณะที่เราพยายามก้าวออกสู่ภายนอก ภายในประเทศเองก็อาจจะมีบางส่วนบางพื้นที่ ซึ่งเขาก็ยังไม่สามารถพัฒนาปรับปรุงทรัพยากรของเขาให้ดียิ่งขึ้นได้ดีกว่าเดิม เพราะฉะนั้น ก็จะมีการพัฒนาปรับปรุงทรัพยากรภายในประเทศเหล่านี้ด้วย ถือได้ว่าเป็นโครงการซึ่งมีการทำงานทั้งในเรื่องของการพัฒนาภายในและภายนอก โลกเรามีการเปลี่ยนแปลงในทิศทางซึ่งในสมัยหนึ่งเราเน้นการเติบโตด้านวัตถุ ซึ่งก็มีการพัฒนาด้านอุตสาหกรรม ด้านวัตถุมาก แต่ปัจจุบันโลกเปลี่ยนไป กลายเป็นว่าเราต้องการพัฒนาด้านคุณภาพชีวิตมากขึ้น
.........................................................................................
หน่วยงานและโครงการที่เกี่ยวข้องในการสนับสนุนเอสเอ็มอี-โอทอป
กระทรวงอุตสาหกรรม
สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม
ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย
สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม
บรรษัทประกันสินเชื่ออุตสาหกรรมขนาดย่อม
กระทรวงพาณิชย์
กรมส่งเสริมการส่งออก
กระทรวงมหาดไทย
กรมพัฒนาชุมชน
กระทรวงการคลัง
ธนาคารออมสิน
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
ตลาดหลักทรัพย์ใหม่
คัดสรรสุดยอดสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์(โอทอป)
