การศึกษาไทยต้องปรับตัวให้ไว พร้อมรับมือโลกที่ไม่เหมือนเดิม: ศ.ดร.สื่อจิตต์ เพ็ชร์ประสาน

โลกปัจจุบันหมุนไปอย่างรวดเร็วด้วยแรงขับเคลื่อนของเทคโนโลยีและบริบททางสังคมที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ในห้วงเวลาที่ความไม่แน่นอนกลายเป็นความแน่นอน การศึกษาจึงต้องปรับตัวให้ก้าวทัน เพื่อเตรียมความพร้อมให้พลเมืองในอนาคตสามารถรับมือกับความท้าทายและคว้าโอกาสใหม่ ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

ทิศทางการศึกษาของไทยควรจะเป็นไปในทางใด เพื่อให้นักเรียนนักศึกษาพร้อมรับมือกับโลกยุคใหม่ที่เต็มไปด้วยความผันผวนนี้ 

ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์ เพ็ชร์ประสาน รองอธิการบดีฝ่ายวิชาการ และคณบดีบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิต ได้ให้มุมมองที่น่าสนใจเกี่ยวกับเทรนด์การศึกษาในวันนี้และวันข้างหน้า พร้อมชี้ให้เห็นถึงปัจจัยท้าทายสำคัญที่ภาคการศึกษาไทยจะต้องเผชิญ และแนวทางในการปรับตัวเพื่อสร้างบัณฑิตที่ตอบโจทย์โลกอนาคต โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการเรียนรู้ตลอดชีวิต และการพัฒนาทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 ซึ่งจะเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างความสำเร็จในชีวิตและการทำงานของนักศึกษา
บทสัมภาษณ์นี้จะพาไปสำรวจภาพรวมของ “ภัยคุกคาม 7 ประการ” ที่กำลังเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของเรา และเจาะลึกถึง “ทักษะแห่งอนาคต” ที่จำเป็นต้องมี เพื่อให้สามารถยืนหยัดและเติบโตได้ในยุคที่เทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในทุกมิติของชีวิต พร้อมกันนี้ยังเปิดเผยถึงแนวทางการปรับตัวของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิต ในการพัฒนาหลักสูตรระดับปริญญาโท-เอก เพื่อส่งเสริมนักศึกษาให้เป็นผู้เรียนรู้ที่พร้อมรับมือกับอนาคตที่อาจจะไม่เหมือนเดิม 


7 ภัยคุกคาม: ตัวฉุดรั้ง หรือหนทางสร้างโอกาสใหม่?

ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์ ได้สรุป “ภัยคุกคาม 7 ข้อ” ที่กำลังเข้ามามีบทบาทและส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ซึ่งเป็นสิ่งที่นักศึกษารุ่นใหม่จำเป็นต้องรู้และรีบปรับตัว ภัยคุกคามเหล่านี้แม้จะดูน่ากังวล แต่ก็เป็นเสมือนตัวเร่งให้เราต้องเปลี่ยนแปลงและมองเห็นโอกาสใหม่ ๆ ที่ซ่อนอยู่

ภัยคุกคามแรกและสำคัญที่สุดคือ AI (Artificial Intelligence) หรือ “ปัญญาประดิษฐ์” จะมีกลุ่มคนที่ใช้ AI ในการทำงาน กับกลุ่มคนที่ไม่ได้ใช้ บริษัทมากมายตอนนี้เริ่มปรับลดพนักงานลง และนำ AI เข้ามาใช้แทนกลุ่มคนทำงานบางกลุ่มบางอาชีพ ดังนั้น เราต้องปรับตัวให้ทันและเรียนรู้การใช้ AI เพราะ AI ไม่ได้เป็นเพียงเครื่องมือช่วยทุ่นแรง แต่ยังเป็นโอกาสในการเรียนรู้และทำงานได้อย่างรวดเร็ว

ภัยคุกคามที่สองคือ “คนกลางหายไป” แพลตฟอร์มออนไลน์ทำให้ผู้ผลิตสามารถขายสินค้าให้ผู้บริโภคได้โดยตรง ทำให้บริการและมาตรฐานต่าง ๆ เปลี่ยนไป อย่างไรก็ตาม นี่ก็เป็นโอกาสให้เกิดตลาดใหม่ ๆ และการลดต้นทุนด้านโลจิสติกส์

ภัยคุกคามที่สามคือ Climate Change หรือภาวะโลกรวน ซึ่งสะท้อนให้เห็นจากปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น PM 2.5 อากาศร้อนขึ้น ฝนตกผิดฤดู ล้วนเป็นผลกระทบที่ต้องเผชิญ หากศึกษาและเข้าใจถึงต้นเหตุอย่างเป็นระบบ เราอาจจะแก้ไขปัญหานี้ได้

ภัยคุกคามที่สี่คือ “ฐานประชากร” ประเทศไทยกำลังก้าวสู่สังคมผู้สูงวัย ทำให้เกิดอาชีพและบริการใหม่ ๆ ที่รองรับกลุ่มผู้สูงอายุ เช่น บริการด้านการแพทย์และการสาธารณสุข

ภัยคุกคามที่ห้าคือ ความขัดแย้งระหว่างประเทศ ซึ่งส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม ความปลอดภัยในชีวิตประจำวัน และความมั่นคงของประเทศ

ภัยคุกคามที่หกคือ Globalization หรือโลกาภิวัตน์ โลกไร้พรมแดนด้านการสื่อสาร ทำให้ข่าวสารและผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ แพร่กระจายไปทั่วโลกอย่างรวดเร็ว นี่เป็นโอกาสสำคัญด้านโลจิสติกส์และการสื่อสาร

และภัยคุกคามสุดท้ายคือ Digitalization จากผลวิจัยระบุว่า คนทุกวันนี้ใช้ชีวิตอยู่กับดิจิทัลเฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อวัน แสดงให้เห็นถึงบทบาทสำคัญของเทคโนโลยีดิจิทัล แม้จะทำให้ปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์น้อยลง แต่ก็เป็นโอกาสให้เกิดบริการดิจิทัลมากมาย หรือแม้แต่การทำธุรกรรมก็สามารถทำได้ผ่านสมาร์ทโฟน

“ภัยคุกคาม จริง ๆ ก็คือโอกาส อยู่ที่ว่าใครจะเห็นโอกาสแบบไหน ถ้าเห็นโอกาส ก็อาจจะเกิดอาชีพใหม่ ภัยคุกคามทำให้เราจำเป็นที่จะต้องเปลี่ยน อย่าใช้คำว่ายอมที่จะเปลี่ยนเลยนะครับ แต่ต้องบอกว่า 'จำเป็นต้องเปลี่ยน' ไม่อย่างนั้น ภัยคุกคามเหล่านี้ก็จะกลืนกินตัวตนของเราไปจนหมดสิ้น ถ้าเราไม่ใช้เทคโนโลยีเลย ก็จะกลายเป็นคนตกโลก คนที่ไม่ยอมรับการเปลี่ยนแปลงและไม่ปรับตัว ก็จะอยู่ไม่ได้หรืออยู่ได้ยาก ขณะที่หลักสูตรการศึกษาก็ต้องตอบสนองให้เรามีความพร้อมเพื่อรองรับกับภัยคุกคามต่าง ๆ สร้างงานสร้างอาชีพใหม่ นี่คือโจทย์สำคัญของหลักสูตรแห่งอนาคต หรือการศึกษาแห่งอนาคตครับ” ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์ กล่าวย้ำหนักแน่น


ทักษะแห่งอนาคต: เตรียมพร้อมสำหรับโลกที่ไม่เหมือนเดิม

ในยุคที่โลกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การมีทักษะที่เหมาะสม เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์ ได้แบ่ง“ทักษะแห่งอนาคต (Future Skills)” ออกเป็น 4 กลุ่มใหญ่ที่ทุกคนควรให้ความสำคัญ

กลุ่มที่ 1: Hard Skill (ทักษะความรู้) การเรียนรู้ในห้องเรียนยังคงมีความจำเป็น เพื่อให้ได้ทักษะความรู้ที่เป็นมาตรฐาน ถามว่าเรียนรู้เองที่บ้านได้หรือเปล่า ก็ได้เช่นกัน แต่อยากให้เป็นการเรียนเสริมมากกว่า เพราะการเรียนที่บ้านอาจจะไม่ผ่านการสอบที่ได้มาตรฐาน และบริษัทต่าง ๆ ที่รับเข้าทำงานก็อาจจะไม่เชื่อถือเรา

กลุ่มที่ 2: Soft Skill (ทักษะระหว่างบุคคล) มีความสำคัญอย่างมาก โดยเฉพาะทักษะการสื่อสาร การพูด การสนทนา การติดต่อสื่อสาร การแก้ปัญหา และการสร้างทีมเวิร์ก
“มีผลวิจัยว่าทักษะไหนสำคัญที่สุดใน Soft Skill คำตอบก็คือ ทักษะการสื่อสาร เพราะในยุคใหม่ที่ทุกอย่างเร็วไปหมด ความสามารถในการสื่อสาร พูดและรับฟังได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงเป็นสิ่งสำคัญ”

กลุ่มที่ 3: 21st Century Skill (ทักษะในศตวรรษที่ 21) ประกอบด้วย 3 ส่วนย่อย ได้แก่

ทักษะชีวิตและอาชีพ: การดูแลและพัฒนาตัวเองเพื่อเข้าสู่อาชีพในฝัน หรือสร้างงานสร้างธุรกิจของตัวเอง

Learning & Interpersonal Skill: ทักษะในการเรียนรู้ ซึ่งกลายเป็นทักษะของชีวิตที่สอดคล้องกับแนวคิด LifelongLearning หรือการเรียนรู้ตลอดชีวิต การรู้ว่าตนเองรู้อะไร ไม่รู้อะไร และจะหาความรู้ได้จากที่ใด

ICT และ Digital Literacy: ความสามารถในการใช้ไอที ใช้ดิจิทัลคอนเทนต์ รู้ทันสื่อโซเชียลมีเดีย และมีความสามารถในการใช้โซเชียลมีเดียได้อย่างมีประสิทธิภาพ
กลุ่มที่ 4: Meta Skill เป็นทักษะที่จะช่วยให้สามารถปรับตัวและมีชีวิตรอดจากภัยคุกคามต่าง ๆ ได้ ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบย่อย

Creativity (ความคิดสร้างสรรค์): ความสามารถในการจัดการปัญหาต่าง ๆ ในชีวิต

Resilience (ความสามารถในการปรับตัว): การล้มแล้วลุก ล้มแล้วสู้ มองคำวิจารณ์เป็นพลังบวก และนำมาปรับปรุงงานทำให้ตนเองเก่งขึ้น

Self Awareness (รู้จักตัวเอง): การรู้ว่าตนเองรู้อะไรหรือไม่รู้อะไร และรู้จักตนเองในแง่มุมของความเป็นคน เช่น มีความโอบอ้อมอารีหรือไม่

ทักษะเหล่านี้คือสิ่งที่หลักสูตรการศึกษาควรมี เพื่อเตรียมความพร้อมให้ผู้เรียนสามารถรับมือกับอนาคตได้อย่างมั่นใจ


ม.รังสิต มุ่งสร้างนักศึกษาให้ “เป็นปลาไว” ในโลกยุคดิจิทัล

มหาวิทยาลัยรังสิตตระหนักถึงความสำคัญของการปรับตัวให้เข้ากับเทรนด์การศึกษาในยุคปัจจุบันและอนาคต จึงได้มีการปรับปรุงหลักสูตรอย่างต่อเนื่อง โดยมุ่งเน้นการนำเทคโนโลยีใหม่ๆ มาใช้ประกอบการเรียนการสอน
“ปัจจุบัน มีคำพูดว่าเราต้องเป็นปลาไว ต้องเคลื่อนที่ให้เร็ว ต้องนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้ มองหาโอกาสใหม่ ๆ ทางการตลาดม.รังสิตของเรามีการปรับปรุงหลักสูตรอยู่เสมอ โดยทุกหลักสูตรจะมีการนำเทคโนโลยีต่าง ๆ มาใช้ประกอบการเรียนการสอนให้ผู้เรียนสามารถรู้เทคโนโลยีใหม่ ปรับใช้ได้ทันที”

และที่สำคัญมหาวิทยาลัยรังสิตเน้นการเรียนรู้กับ “ตัวจริง” และ “เรียลเซ็กเตอร์” เพื่อให้นักศึกษาได้สัมผัสกับประสบการณ์จริงและสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ได้ทันที นอกจากนี้ยังให้ความสำคัญกับการสอนทักษะแห่งอนาคตทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นHard Skill, Soft Skill, 21st Century SkillและMeta Skillพร้อมทั้งส่งเสริมให้นักศึกษาสามารถ “หาความรู้ใหม่ ๆ ได้ด้วยตัวเอง” ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการเรียนรู้ตลอดชีวิต

“เราจะสอนให้มีความพร้อมสำหรับเหตุการณ์ปกติ และเหตุการณ์ไม่ปกติเพื่อเตรียมพวกท่านให้รับมือกับอนาคตที่อาจจะไม่เหมือนเดิม มีสิ่งที่เราไม่รู้มากมาย ในสถานการณ์ที่คาดเดาไม่ได้ ถ้าท่านสามารถรู้ว่าท่านไม่รู้อะไรและท่านรู้อะไรได้ ท่านจะสามารถเตรียมความพร้อมในการรับมือแม้แต่กับสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้นได้ ดังคำกล่าวที่ว่า คนเก่งสามารถยิงเป้าที่คนอื่นยิงไม่ถูกได้ แต่อัจฉริยะจะสามารถยิงเป้าที่แม้แต่คนอื่นมองยังไม่เห็นเลยได้ครับ”

ในส่วนของAIซึ่งเป็นภัยคุกคามและโอกาสที่สำคัญยิ่ง มหาวิทยาลัยรังสิตมีแนวทางที่ชัดเจนในการส่งเสริมให้นักศึกษาใช้AIเป็น “อุปกรณ์ช่วยในการเรียนรู้”

“เราพร้อมให้นักศึกษาใช้AIได้ครับ แต่ใช้ในสโคปที่เป็นอุปกรณ์ช่วยในการเรียนรู้ ใช้AIหาคำตอบมาได้มั้ย ได้ครับ แต่จะเน้นย้ำในเรื่องของการเรียนรู้มหาวิทยาลัยสนับสนุนให้นักศึกษาใช้AIเพื่อเรียนรู้ อธิบายข้อมูล สรุปข้อมูล โดยไม่ปิดกั้นการใช้งาน นอกจากนี้ ในงานวิจัยระดับปริญญาโทและปริญญาเอก ยังอนุญาตให้ใช้AIในการทำวิจัยและเขียนบางส่วน โดยเน้นย้ำให้นักศึกษาแสดงให้ชัดเจนว่าส่วนใดเป็นผลงานของAIเพื่อรักษาหลักจริยธรรม”

และเพื่อรองรับการใช้งานAIอย่างเต็มประสิทธิภาพ ม.รังสิตได้จัดตั้ง “ศูนย์ความเป็นเลิศด้านปัญญาประดิษฐ์และการคำนวณชั้นสูง” เพื่อสนับสนุนเครื่องมือในการเรียนการสอน การวิจัย และการบริการด้านข้อมูลให้กับนักศึกษาอย่างมีประสิทธิภาพ


ม.รังสิตสร้างครอบครัวแห่งการเรียนรู้เติมเต็มความฝันสู่ความสำเร็จ

ม.รังสิตยึดนักศึกษาเป็นหัวใจหลักในการออกแบบหลักสูตรและกิจกรรมต่างๆโดยมีธงที่ตั้งไว้ตั้งแต่แรกคือ หนุนส่งความสำเร็จของนักศึกษา

“เมื่อเข้ามาเรียน ม.รังสิต แล้ว เราคือครอบครัวเดียวกัน เราจะสร้างเน็ตเวิร์กด้วยกัน จุดต่อจุดกันไปเรื่อย ๆ เราอาจจะเจอช่องทางของโอกาสใหม่ ๆ เต็มไปหมด ซึ่ง ม.รังสิต มีปณิธานว่า จะเติมเต็มความฝันของทุกท่านที่เข้ามาเรียนให้สำเร็จ ซึ่งเป็นนโยบายของท่านอธิการบดี ม.รังสิต”

ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์ ได้เน้นย้ำถึงคุณค่า3ประการที่นักศึกษาจะได้รับเมื่อเข้ามาเรียนที่ ม.รังสิต
1.ความรู้ที่อยากได้:ม.รังสิตมุ่งมั่นที่จะให้ความรู้ที่ทันสมัยและตอบโจทย์ความต้องการของผู้เรียน
2.คอนเน็กชั่น:การสร้างเครือข่ายจะนำไปสู่โอกาสใหม่ๆ ในอนาคต
3.ความเป็นครอบครัว:ม.รังสิตมุ่งสร้างบรรยากาศที่อบอุ่นและเป็นกันเอง เพื่อให้นักศึกษารู้สึกเหมือนเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัว
4.การเรียนรู้ตลอดชีวิต:มหาวิทยาลัยมีแพลตฟอร์มสำหรับให้นักศึกษาทบทวนความรู้และหาคอนเน็กชั่นต่าง ๆ แม้เรียนจบไปแล้ว

“อยากให้มั่นใจนะครับว่า ม.รังสิตพร้อมที่จะเป็นฟันเฟืองสำคัญในการสร้างบุคลากรที่มีคุณภาพ มีทักษะที่จำเป็น และพร้อมรับมือกับความท้าทายในโลกอนาคต เพื่อให้ทุกคนสามารถคว้าโอกาสและเติมเต็มความฝันของตนเองให้เป็นจริงได้ขอสัญญาว่าม.รังสิตจะทำให้ท่านไปสู่เป้าหมายของท่านได้ครับ”ศาสตราจารย์ ดร.สื่อจิตต์กล่าวย้ำด้วยน้ำเสียงเชื่อมั่น

ที่น่าสนใจกว่านั้นคือค่าใช้จ่ายด้านการศึกษา งบประมาณสำหรับการทำวิจัย รวมถึงสิทธิพิเศษด้านทุนการศึกษาซึ่งถือเป็นการช่วยแบ่งเบาภาระทางการเงินของผู้เรียนได้เป็นอย่างดีเพื่อตอบโจทย์การผลิตบุคลากรให้กับประเทศมหาวิทยาลัยรังสิตมีนโยบายให้ทุนเรียนดีแก่นักศึกษาหลักสูตรต่าง ๆ โดยผู้สนใจสามารถติดต่อขอรับทุนได้จากคณะที่ตนเรียนอยู่

นอกจากนั้นยังมีทุนส่วนลดต่าง ๆ ตามMOUเพื่อช่วยกันผลิตบุคลากรป้อนสู่หน่วยงานต่าง ๆ ของประเทศ อีกทั้งสามารถผ่อนชำระค่าเทอม ค่าหน่วยกิต ต่ำสุด0เปอร์เซ็นต์ได้ถึง4งวด ในทุกเทอมการศึกษา ไม่เพียงเท่านั้นยังมีแคมเปญสำหรับข้าราชการ ศิษย์เก่า และพนักงานรัฐวิสาหกิจ ซึ่งเราจะมอบสิทธิพิเศษต่าง ๆ ให้ เช่น ส่วนลด20เปอร์เซ็นต์สำหรับค่าหน่วยกิตและมอบทุนสนับสนุนงานวิจัยอีก 20,000 บาท

สำหรับผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิต อาคารรัตนคุณากร (ตึก11)ชั้น2ห้อง206
โทร.02-997-2200ต่อ4001-4005
Email.grad@rsu.ac.th
Facebook :บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิตhttps://www.facebook.com/grad.rsu
เว็บไซต์ : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิตhttps://grad.rsu.ac.th/