นครราชสีมา – การยกระดับคุณภาพการศึกษาไทยในศตวรรษที่ 21 ไม่สามารถเกิดขึ้นได้เพียงลำพังจากนโยบายส่วนกลาง แต่ต้องอาศัย “กลไกระดับพื้นที่” ที่มีบทบาทในการถ่ายทอดนโยบายสู่การปฏิบัติจริงอย่างมีประสิทธิภาพ หนึ่งในกลไกสำคัญนั้นคือ “ศึกษานิเทศก์”
ด้วยเหตุนี้ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) จึงร่วมกับสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา (สพป.) และมัธยมศึกษา (สพม.) ในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง 9 จังหวัด จัดอบรมเชิงปฏิบัติการสำหรับศึกษานิเทศก์ ภายใต้โครงการ “1 อำเภอ 1 โรงเรียนคุณภาพ” โดยมี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี เป็นหน่วยวิชาการหลัก เพื่อขับเคลื่อนกระบวนการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning ด้วยแนวทาง GPAS 5 Steps ให้เกิดผลลัพธ์อย่างเป็นรูปธรรมในระดับห้องเรียน
GPAS 5 Steps: กระบวนการคิดเพื่อสร้างผู้เรียนให้เป็น “นวัตกร”
ในการอบรมครั้งนี้ ดร.ศักดิ์สิน โรจนสราญรมย์ นักวิชาการด้านหลักสูตรและการเรียนรู้ ในฐานะวิทยากรผู้บรรยาย ได้เน้นย้ำว่า “การศึกษาไทยไม่ได้ล้าหลังเพราะไม่มีหลักสูตรที่ดี แต่เพราะเรายังสอนให้เด็กจำ มากกว่าคิด” พร้อมกล่าวเสริมว่า GPAS 5 Steps เป็นกลไกสำคัญที่ช่วยปลดล็อกระบบการเรียนรู้แบบเดิม และส่งเสริมให้ผู้เรียนพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ การสังเคราะห์ การเสริมสร้างค่านิยม และการลงมือปฏิบัติ จนนำไปสู่การสร้างนวัตกรรมด้วยตนเอง
ดร.ศักดิ์สิน ย้ำว่า ในศตวรรษที่ 21 เด็กไทยจำเป็นต้องมีมากกว่า “เนื้อหาในตำรา” แต่ต้องสามารถดึงศักยภาพที่สร้างความรู้ ที่ตนสร้างเอง เกิดเป็นความรู้ของตนเองออกมาใช้ได้จริงในโลกยุคใหม่ และบทบาทของครูจึงต้องเปลี่ยนจากผู้ถ่ายทอดความรู้ เป็นผู้ออกแบบกระบวนการเรียนรู้ และนี่คือสิ่งที่ศึกษานิเทศก์ต้องสนับสนุนให้เกิดขึ้นในทุกโรงเรียน
ศึกษานิเทศก์: จากผู้ติดตามสู่ “โค้ชทางวิชาการ”
ดร.เอกราช ดีนาง รองอธิการบดี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี กล่าวว่า “หัวใจของการเปลี่ยนแปลงการศึกษาไทยในศตวรรษที่ 21 คือการพัฒนาศึกษานิเทศก์ให้เป็น โค้ชชิ่ง ที่สามารถทำงานร่วมกับครูประถมและมัธยม เพื่อออกแบบการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงกับทักษะชีวิต ความคิดสร้างสรรค์ และการเปลี่ยนแปลงของโลกในยุคดิจิทัล”
ดร.เอกราช ย้ำว่า Active Learning และ GPAS 5 Steps ไม่ได้เป็นเพียงเครื่องมือจัดการเรียนรู้ แต่คือเครื่องมือ “สร้างคน” ที่ตอบโจทย์อนาคตของประเทศ
มุมมองจากผู้บริหารพื้นที่: ศึกษานิเทศก์ต้องเข้าใจบริบทของโรงเรียน
ว่าที่ร้อยเอก ดร.ทินกร ภูโทถ้ำ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษานครราชสีมา กล่าวถึงความสำคัญของการอบรมในครั้งนี้ว่า “ในพื้นที่ของเรามีโรงเรียนจำนวนมากที่ต้องการการเติมเต็ม ไม่ใช่ด้วยแผนงานจากส่วนกลางเพียงอย่างเดียว แต่ด้วยคนที่เข้าใจบริบทของพื้นที่ และคนคนนั้นคือศึกษานิเทศก์”
ดร.ทินกร ยังกล่าวอีกว่า ศึกษานิเทศก์จำเป็นต้องเปลี่ยนบทบาทจากผู้ควบคุมหรือประเมินผล มาเป็น “พี่เลี้ยงทางวิชาการ” ที่ช่วยให้ครูในโรงเรียนเติบโตและสามารถประยุกต์ใช้แนวคิด Active Learning ได้อย่างแท้จริง
ด้าน ดร.ดำเนิน เพียรค้า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 7 เสริมว่า “เด็กไม่ได้ขาดความรู้ แต่ขาดพื้นที่ในการคิด โรงเรียนไม่ได้ขาดครู แต่ขาดคนที่ช่วยให้ครูเติบโต การสร้างศึกษานิเทศก์ให้เป็นโค้ช จึงสำคัญที่สุดในเวลานี้”
ดร.ดำเนิน มองว่า จุดแข็งของการอบรมในครั้งนี้ คือการสร้างความเข้าใจให้ศึกษานิเทศก์สามารถถ่ายทอดแนวคิดเชิงนโยบายให้กลายเป็นแนวทางปฏิบัติในโรงเรียน โดยยึดบริบทของท้องถิ่นเป็นฐาน และเชื่อมโยงกับทุนทางวัฒนธรรมในพื้นที่ ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดเรื่อง “Soft Power in Learning”
สู่การสร้างต้นแบบเพื่อขยายผลทั่วประเทศ
การอบรมครั้งนี้มีศึกษานิเทศก์เข้าร่วมกว่า 200 คนจาก 9 จังหวัดอีสานตอนล่าง โดยผู้เข้ารับการอบรมจะกลับไปทำหน้าที่เป็น “โค้ชชิ่งในพื้นที่” ร่วมกับครูประจำการ เพื่อสร้างต้นแบบห้องเรียนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง และถอดบทเรียนเป็นคลิปต้นแบบเพื่อเผยแพร่และขยายผลไปยังโรงเรียนอื่นทั่วประเทศ
การพัฒนาคุณภาพการศึกษาไทย ไม่สามารถเริ่มที่ผู้เรียนได้โดยตรง หากปราศจากการพัฒนาผู้สอน และผู้สนับสนุนผู้สอนอย่าง "ศึกษานิเทศก์" หากศึกษานิเทศก์คือกลไกสำคัญที่เชื่อมโยงนโยบายสู่การปฏิบัติในระดับห้องเรียนได้จริง — การศึกษาไทยก็ย่อมมีโอกาสก้าวไปข้างหน้าอย่างมั่นคงและเท่าทันโลกยุคใหม่
