ปลัดกระทรวงสาธารณสุข มอบรางวัลผลงานเครือข่ายโดดเด่นดีเยี่ยม Best of the Best ในการคุ้มครองผู้บริโภคด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ ให้แก่เครือข่าย อย. จากผลงานโดดเด่นของโรงเรียน อย. น้อยเครือข่าย บวร.ร. และภาคประชาชน รวม 106 รางวัล ที่ร่วมขับเคลื่อนแนวคิด “คนไทยคิดได้ ใช้เป็น” สร้างความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ ลดพฤติกรรมเสี่ยง NCDs สร้างสุขภาวะที่ดี
เมื่อวันที่ 20 มิ.ย. นายแพทย์โอภาส การย์กวินพงศ์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข ประธานงานมอบรางวัลผลงานเครือข่ายโดดเด่นดีเยี่ยม Best of the Best ในการคุ้มครองผู้บริโภคด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ เปิดเผยว่า กระทรวงสาธารณสุขมุ่งขับเคลื่อนพัฒนาระบบสาธารณสุขให้เข้มแข็งและมีความมั่งคงทางสุขภาพยิ่งขึ้น ภายใต้เป้าหมาย “ยกระดับการสาธารณสุขไทย สุขภาพแข็งแรงทุกวัย เศรษฐกิจสุขภาพไทยมั่นคง” โดยหนึ่งใน 7 นโยบายสำคัญของกระทรวงสาธารณสุขในปี พ.ศ. 2568 คือการสร้างความเข้มแข็งเครือข่ายสุขภาพเพื่อประชาชน เพื่อส่งเสริมงานสุขภาพเชิงรุกในชุมชน รวมถึงส่งเสริมสิทธิด้านสุขภาพของประชาชนทุกกลุ่ม และการมอบรางวัลในวันนี้เป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนนโยบายดังกล่าว เพื่อเป็นกำลังใจให้แก่เครือข่ายที่ช่วยขับเคลื่อนงานด้านการคุ้มครองผู้บริโภคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นายแพทย์สุรโชค ต่างวิวัฒน์ เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา กล่าวเพิ่มเติมว่า อย. ได้ขับเคลื่อนการสร้างความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพมาอย่างต่อเนื่อง โดยผ่านเครือข่ายครอบคลุม 3 กลุ่มวัย ได้แก่ วัยเด็ก/เยาวชน วัยทำงาน และวัยสูงอายุ ควบคู่ไปกับการพัฒนาทักษะสำคัญ 3 ด้าน คือ รู้ไว แจ้งไว และทำไว เพื่อช่วยสื่อสารและตอบโต้ปัจจัยเสี่ยงของปัญหาด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ ดำเนินงานโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน ภายใต้แนวคิด “คนไทยคิดได้ ใช้เป็น” ซึ่งเครือข่ายมีส่วนสำคัญในการสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ตามพันธกิจ อย. และมีความโดดเด่นในการขับเคลื่อนกิจกรรมลดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ซึ่งเป็นนโยบายสำคัญของกระทรวงสาธารณสุข โดยเครือข่ายต่างๆ ทั้งโรงเรียน อย.น้อย, ชุมชน บวร.ร. และหน่วยงานภาคประชาชน มีบทบาทสำคัญในการเผยแพร่ข่าวสารและให้ความรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ถูกต้องแก่ประชาชนในชุมชน ซึ่งจะนำไปสู่การลดพฤติกรรมเสี่ยงด้านสุขภาพและการส่งเสริมการมีสุขภาวะที่ดี สิ่งนี้สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขที่เน้นการส่งเสริมสุขภาพทุกมิติเพื่อลดโรค NCDs และผลักดันแนวคิดเวชศาสตร์วิถีชีวิตและสุขภาพองค์รวมสู่การปฏิบัติ
ปัจจุบัน อย. มีเครือข่ายที่ร่วมดำเนินงานอยู่ทั่วประเทศ 18,648 โรงเรียน อย. น้อย 259 ชุมชน บวร.ร. และ 36 หน่วยงานภาคประชาชน โดยการมอบรางวัลครั้งนี้ มีผลงานที่ส่งเข้าร่วมคัดเลือกจากทั่วประเทศกว่า 200 ผลงาน ซึ่งคณะกรรมการได้พิจารณาผลงานที่มีความโดดเด่นดีเยี่ยมสมควรได้รับรางวัลรวม 106 รางวัล และในงานนี้ยังเป็นเวทีการแสดงผลงานและแลกเปลี่ยนประสบการณ์การดำเนินงานเพื่อเป็นต้นแบบและสร้างแรงบันดาลใจในการขับเคลื่อนงานให้แก่เครือข่ายอื่นๆ ต่อไป
กระทรวงสาธารณสุขหรืออย. ดำเนินการส่งเสริมสร้างความเข้มแข็งเครือข่ายสุขภาพ ในเชิงรุกสู่ชุมชนมีการพัฒนาจากจุดเริ่มต้นต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
กระทรวงสาธารณสุข โดย อย. มีบทบาทสำคัญในการคุ้มครองผู้บริโภค ผ่านการสร้างความเข้มแข็งเครือข่ายสุขภาพในชุมชนเน้นการทำงานเชิงรุกเพื่อให้ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจและมีส่วนร่วมในการคุ้มครองตนเองและคนในชุมชนจากผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่ปลอดภัยหรือไม่ถูกต้อง
อย.เริ่มดำเนินงานสร้างความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพเชิงรุกสู่ชุมชนจากโครงการอย.น้อยในปี 2546และสร้างความร่วมมือกับเครือข่ายภาคประชาชนในปี 2550ต่อยอดดำเนินงานสร้างชุมชนรอบรู้ด้วยผลิตภัณฑ์สุขภาพด้วยเครือข่ายบวร.ร. (บ้านวัดโรงเรียนโรงพยาบาล)ในปี 2561 ร่วมกับเครือข่ายในพื้นที่ได้แก่รพสต.อปท.อบจ.จนมาถึงปัจจุบันมีจำนวนโรงเรียน อย.น้อย กว่า 18,000โรงเรียนครอบคลุมทั้งประเทศ มีชุมชนรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ 259 ชุมชน รวม 59 จังหวัด และ เครือข่ายภาคประชาชน ทั้งหมด 36 หน่วยงาน
จากการดำเนินงานดังกล่าว อย.ได้มีการวัดผลการประเมินความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ ของกลุ่มเป้าหมายที่ร่วมดำเนินงาน พบว่าประชาชนมีความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี ทั้งนี้ในปีงบประมาณ 2567 อยู่ที่ร้อยละ 78.10
อย.ไม่เพียงแค่ให้ความรู้แต่ยังเสริมสร้างศักยภาพให้ชุมชนสามารถ "คิดตัดสินใจและดำเนินการ"เพื่อปกป้องตนเองและชุมชนได้อย่างยั่งยืน
การดำเนินงานในการสร้างความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ โดยเฉพาะแนวทางการพัฒนาเครือข่ายในการดำเนินงาน อย. ใช้กลยุทธ์ 3Sประกอบด้วย
1)Start upขยายฐานภาคีเครือข่ายใหม่ ร่วมขับเคลื่อนงานสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงาน สนับสนุนแนวทางในการเริ่มต้นการดำเนินงาน
2)Strengtheningส่งเสริมความเข้มแข็งภาคีเครือข่ายสนับสนุนบุคลากรในการให้ความรู้ รวมทั้งสนับสนุนสื่อความรู้เพื่อใช้ในการดำเนินงาน ติดอายุทางปัญหาเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่เครือข่าย
3)Scaling upขยายผลต่อยอดเครือข่ายแบบNetwork to Networkเผยแพร่ แลกเปลี่ยนเรียนรู้การดำเนินงานเพื่อให้เครือข่ายอื่น ๆ เห็นถึงความสำคัญและผลการดำเนินงานที่เกิดขึ้นจริง พร้อมที่จะผนึกกำลังในการดำเนินงานต่อไปในอนาคต
โดยกลยุทธ์ทั้ง 3Sนี้ เป้าประสงค์ก็เพื่อการสร้าง และขยายเครือข่ายให้ครอบคลุมทุกพื้นที่ เพื่อผสานพลังสร้างความเข้มแข็งแก่เครือข่ายในการดำเนินงานเพื่อมุ่งหวังสร้างความรอบรู้ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพเพื่อประชาชนปลอดภัยในทุกมิติ
การมอบรางวัลให้กับเครือข่าย ในงานวันนี้ เป็นการเชิดชูเกียรติและสร้างแรงจูงใจให้เครือข่ายมีส่วนร่วมมากขึ้น ดังนี้
1)สร้างการรับรู้และการยกย่องให้ผลงานที่โดดเด่น เป็นที่รู้จักในวงกว้าง ทำให้เครือข่ายที่ได้รับรางวัลได้รับการยกย่อง ซึ่งจะสร้างความภาคภูมิใจและเป็นแรงบันดาลใจให้กับเครือข่ายอื่น ๆ2)เป็นต้นแบบและแรงบันดาลใจเครือข่ายที่ได้รับรางวัลจะกลายเป็น"ต้นแบบ"ทำให้ชุมชนอื่น เห็นเป็นรูปธรรมว่าความร่วมมือและการทำงานเชิงรุกสามารถสร้างผลลัพธ์ที่ดีได้อย่างไร3)ผลักดันการขยายผล:เมื่อเครือข่ายที่ได้รับรางวัลเผยแพร่ผลงานและความสำเร็จออกไป ก็จะช่วยขยายแนวคิดและวิธีการทำงานที่ดีสู่ชุมชนอื่น ๆ เกิดการเรียนรู้และนำไปปรับใช้ ทำให้ขอบเขตของการมีส่วนร่วมขยายวงกว้างขึ้น
สำหรับผู้ที่สนใจเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภคด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพกับ อย. สามารถดำเนินการได้หลายวิธีโดยประสานงานกับ สำนักงานสาธารณสุขในพื้นที่ หรือติดต่อผ่านกองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือโทร02-590-7125 เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการคุ้มครองผู้บริโภคให้ปลอดภัย