ดูแลสุขภาพลำไส้ เสริมภูมิคุ้มกันและชะลอวัย

ผศ.นพ.พันธ์ศักดิ์ ศุกระฤกษ์
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ หลักสูตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการชะลอวัยและฟื้นฟูสุขภาพ
วิทยาลัยการแพทย์บูรณาการ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิต

คุณเคยสงสัยไหมว่า ทำไมบางวันตื่นขึ้นมารู้สึกสดชื่น ร่างกายกระปรี้กระเปร่า แต่บางวันกลับเหนื่อยล้า ไม่มีเรี่ยวแรง หรือมีปัญหาผิวพรรณต่างๆ สาเหตุหนึ่งอาจมาจาก “ลำไส้” นั่นเอง เพราะลำไส้ไม่เพียงทำหน้าที่แค่ลำเลียงอาหารไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย แต่ยังดูดซึมสารอาหารและลำเลียงของเสียออกจากร่างกายอีกด้วย

•สุขภาพที่ดี เริ่มต้นที่สุขภาพลำไส้
ลำไส้ของคนเรามีเซลล์ประสาทกว่า 100,000,000 เซลล์ ซึ่งมากเป็นอันดับ 2 รองจากสมอง การทำงานของสำไส้จึงมีความซับซ้อนและพิเศษเช่นเดียวกับสมอง สามารถร่วมสั่งการ และควบคุมและตัดสินใจให้อวัยวะอื่นทำงาน ในลำไส้มีระบบประสาทลำไส้ที่เชื่อมโยงกับระบบประสาทส่วนกลางที่อยู่ในสมอง ระบบการติดต่อสื่อสารนี้เรียกว่า “Gut-Brain Axis” มีหน้าที่ควบคุมการย่อยอาหาร ระดับน้ำตาลในเลือด ระบบภูมิคุ้มกัน และความเครียด ฯลฯ
นอกจากนี้ในลำไส้ยังมีจุลินทรีย์อาศัยอยู่มากกว่า 100 ล้านล้านตัว ทั้งชนิดดีและไม่ดี เพื่อสุขภาพที่ดีควรมีจุลินทรีย์ที่ดีมากกว่า 70% ของทั้งหมด ทำให้เกิดความสมดุลและช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานเป็นปกติ แต่ถ้าหากจุลินทรีย์เสียสมดุลจะทำให้เซลล์เกิดการอักเสบและติดเชื้อ ส่งผลให้ผิวแพ้ง่าย หรือมีการทำงานของแนวเคลือบผิว (Skin Barrier) ที่ผิดปกติ สุขภาพลำไส้และสุขภาพผิวจึงมีความเกี่ยวข้องกันโดยตรง เรียกว่า “Gut-Skin Axis”

•จุลินทรีย์ดีที่ร่างกายต้องการ
1.โพรไบโอติกส์ (Probiotics) คือ จุลินทรีย์ดีที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ช่วยปรับสมดุลการทำงานของลำไส้ และระบบต่างๆ ของร่างกาย มีอยู่ในอาหารจำพวก โยเกิร์ต กิมจิ เป็นต้น
2.พรีไบโอติกส์ (Prebiotics) คือ แหล่งอาหารของจุลินทรีย์ดี ยิ่งมีปริมาณมาก ยิ่งเสริมทำให้ลำไส้แข็งแรง เสริมภูมิต้านทานได้ดีขึ้น พบได้ในผักผลไม้ ถั่วเหลือง เป็นต้น
3.โพสไบโอติกส์ (Postbiotics) คือ สารทางชีวภาพที่ถูกสร้างขึ้นจากกระบวนการย่อยอาหารของเชื้อแบคทีเรียชนิดดี อุดมด้วยสารอาหารที่ร่างกายสามารถดูดซึมได้ เช่น วิตามินบี วิตามินเค กรดอะมิโน กรดไขมันสายสั้น และยังช่วยในการเจริญเติบโตของแบคทีเรียดี โพสไบโอติกส์มีประโยชน์ในการช่วยกระตุ้นการทำงานของเซลล์และเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ยับยั้งการเพิ่มจำนวนไวรัส ปรับสมดุลลำไส้ เพิ่มจำนวนจุลินทรีย์ดี ช่วยลดการอักเสบในร่างกาย ช่วยดูดซึมอาหารดีต่อระบบทางเดินอาหาร

•ปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้
การปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้ไม่เพียงช่วยเสริมสร้างสุขภาพร่างกาย แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงของปัญหาสุขภาพเรื้อรัง โดยผ่านกลไกการทำงาน “Prebiotic-Postbiotic Synergistic Therapy” ตัวอย่างเช่นที่พบในนวัตกรรมอินโนกัส (INNOGUTZ) เป็นการทำงานเสริมฤทธิ์กันของ โพสไบโอติกส์ heat-killed Lactobacillus paracasei MCC1849 และ พรีไบโอติกส์ 2 ชนิด ได้แก่ อินูลิน (Inulin Extract) ที่เป็นใยอาหารชนิดที่ไม่ละลายน้ำ (Insoluble Fiber) และ โพลีเด็กซ์โตรส (Polydextrose) ที่เป็นใยอาหารชนิดที่ละลายน้ำ (Soluble Fiber) ทำหน้าที่เพิ่มเยื่อเมือกที่ผนังของลำไส้ ลดการเกิดภาวะลำไส้รั่ว ป้องกันการติดเชื้อและการเสียสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ และเสริมสร้างการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน

•สุขภาพลำไส้ดี...เสริมภูมิคุ้มกัน
โพสไบโอติกส์ Heat-Killed Lactobacillus paracasei MCC1849 เป็นผลจากการศึกษาการใช้จุลินทรีย์สายพันธุ์ Lactobacillus paracasei MCC1849 และได้จดสิทธิบัตร US 10,653,730 B2 ในปี 2020 จากการทำวิจัยในประเทศญี่ปุ่นเรื่อง LACTIC ACIDBACTERIUM, DRUG, FOOD OR DRINK AND FEED WHICH CONTAIN THE LACTIC ACID ที่ผลิตจากเซลล์พิเศษ Lactobacillus paracasei MCC1849 พบว่า สามารถป้องกันหรือรักษาโรคที่เกี่ยวข้องจากการอักเสบต่างๆ เช่น แผลในกระเพาะอาหาร การแพ้อาหาร โรคหอบหืด หลอดลมอักเสบ ลมพิษ การแพ้เกสรดอกไม้ ภาวะช็อกจากการแพ้ หรือการติดเชื้อทั่วไป(1) นอกจากนี้ผลวิจัยทางคลินิกจาก Kato et al. พบว่า Heat-Killed Lacticaseibacillus paracasei MCC1849 ยังช่วยส่งเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้ถึงในระดับยีน(2)

•สุขภาพลำไส้ดี...ฟื้นฟูสุขภาพผิว ชะลอวัย
นอกจากระบบภูมิคุ้มกันแล้ว Lactobacillus paracasei ยังมีผลดีต่อสุขภาพผิว โดยช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของผิวหนัง ลดการอักเสบและการติดเชื้อของผิว ป้องกันผิวแก่ชราจากผลของรังสียูวีจากแสงแดด ทั้งนี้มีผลวิจัยทางคลินิกของ A. Guenchiche พบว่า L. paracasei สามารถปรับปรุงสภาพผิวบอบบางและไวต่อการระคายเคืองได้และเพิ่มอัตราการฟื้นฟูการทำงานของปราการผิว(3)
การศึกษาของ Pimazzoni et al. พบว่า Heat-Killed L. paracasei สามารถควบคุมการอักเสบของผิวหนังและเสริมสร้างปราการผิวได้(4)
นอกจากนี้งานวิจัยของ Xu et al. ที่ศึกษากลไกการใช้ Heat-Killed L. paracasei เพื่อช่วยลดความเสียหายจากการออกซิเดชันของผิวหนัง และการแก่จากแสงแดด และแสงยูวีบี (UVB) พบว่า Heat-Killed L. paracasei ป้องกันความเป็นพิษจากแสงยูวีบี และช่วยกระตุ้นการสร้างกลูต้าไธโอน รวมถึงกิจกรรมของเอนไซม์ต้านอนุมูลอิสระ ออกฤทธิ์ต้านการสร้างเม็ดสี โดยการยับยั้งกิจกรรม และ/หรือการแสดงออกของ Tyrosinase และ TYRP-1 ซึ่งเกี่ยวข้องกับการยับยั้งสัญญาณ PKA/CREB/MITF ในเซลล์ B16F10 จึงช่วยเร่งให้ผิวขาวสว่างขึ้น(5)

จะเห็นว่าสุขภาพลำไส้มีความสำคัญอย่างมาก เพราะมีผลต่อการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกาย ดังนั้นการดูแลสุขภาพลำไส้และปรับสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้จึงจำเป็นมาก เพื่อให้ร่างกายมีปริมาณเชื้อจุลินทรีย์ดีเพิ่มขึ้น ส่งผลดีต่อระบบการย่อยอาหาร เพิ่มการดูดซึมอาหาร ลดระดับโคเลสเตอรอล ป้องกันโรคที่เกิดจากการบกพร่องทางลำไส้ ทำลายเชื้อจุลินทรีย์ที่ไม่ดี ที่สำคัญคือส่งเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้ถึงในระดับยีน และยังช่วยฟื้นฟูสุขภาพผิว ลดการอักเสบและการติดเชื้อของผิว ป้องกันผิวแก่จากแสงแดด จึงช่วยให้ผิวพรรณดีและช่วยชะลอวัย การหมั่นดูแลสุขภาพลำไส้ กินอาหารที่หลากหลาย ออกกำลังกายเป็นประจำ และพักผ่อนอย่างเพียงพอ จะส่งผลให้สุขภาพแข็งแรงจากภายในสู่ภายนอกอย่างแท้จริง

Reference
1.Tomohiro Tanaka, Noriyuki Iwabuchi, Yohei Sato, Kanetada Shimizu, Toshitaka Odamaki. Lactic acid bacterium, drug, food or drink, and feed which contain the lactic acid bacterium. United State Patent US10,653,730 B2 2020.
2.Kumiko Kato, Satoshi Arai, Soichiro Sato, Noriyuki Iwabuchi, Noriyuki Iwabuchi, Miyuki Tanaka., Effects of Heat-Killed Lacticaseibacillus paracasei MCC1849 on Immune Parameters in Healthy Adults - A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel-Group Study., Nutrients, 2024, 16, 216.
3.A. Gueniche, D. Philippe, P. Bastien, G. Reuteler, S. Blum, Castiel-Higounenc, L. Breton, J. Benyacoub. Randomised double-blind placebo-controlled study of the effect of Lactobacillus paracasei NCC 2461 on skin reactivity. Beneficial Microbes, 2014, 5, 2, 137 – 145.
4.Silvia Pimazzoni, Francesca Algieri, Nina Tanaskovic, Daniele Braga, Giuseppe Penna, Maria Rescigno. Lactobacillus paracasei CNCM I-5220-derived postbiotic counteracts skin inflammation and protects skin barrier integrity. BioRxiv, 2024, 16.
5.Jing Xu, Xiaofang Zhang, Yan Song, Bin Zheng, Zhengshun Wen, Miao Gong and Lingting Meng. Heat-Killed Lacticaseibacillus paracasei Ameliorated UVB-Induced Oxidative Damage and Photoaging and Its Underlying Mechanisms. Antioxidants, 2022, 11, 1875 – 1898.