คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พัฒนายาสีฟันชนิดเม็ด ป้องกันฟันผุ

รองศาสตราจารย์ ดร. ทันตแพทย์หญิงทิพนาถ วิชญาณรัตน์ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
​คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พัฒนาผลิตภัณฑ์สำหรับสุขภาพช่องปาก เอ็มเด็นท์ ยาสีฟันชนิดเม็ด M Dent Toothpaste Tablets มีประสิทธิภาพในการย้อมสีแผ่นคราบจุลินทรีย์ โดยปกติแล้วคนส่วนใหญ่มักมองไม่เห็นว่าตัวเองแปรงฟันสะอาดแล้วหรือไม่ ยาสีฟันชนิดเม็ดนี้ช่วยทำให้มองเห็นแผ่นคราบจุลินทรีย์ และส่งเสริมให้คนไข้สามารถฝึกแปรงฟันให้สะอาดเองได้
​จุดเริ่มต้นของเอ็มเด็นท์ ยาสีฟันชนิดเม็ด โดย ภาควิชาทันตกรรมชุมชน คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้เข้าไปทำโครงการทันตกรรมป้องกันในนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา ซึ่งมีกิจกรรมการสอนแปรงฟันโดยย้อมแผ่นคราบจุลินทรีย์เพื่อตรวจดูว่าเด็กแปรงฟันสะอาดหรือไม่ แต่หลังจากช่วงโควิดไม่สามารถไปเจอเด็กที่โรงเรียนเพื่อสอนแปรงฟันได้ตามปกติ พบว่าเด็กส่วนใหญ่มีอนามัยช่องปากที่แย่ลงอย่างเห็นได้ชัด จึงมีแนวคิดในการทำยาสีฟันชนิดเม็ดที่มีคุณสมบัติย้อมแผ่นคราบจุลินทรีย์และสามารถใช้ได้ด้วยตนเองที่บ้าน ซึ่งยาสีฟันชนิดเม็ดนี้สามารถกระตุ้นให้เด็กสามารถแปรงฟันได้อย่างทั่วถึง และช่วยให้เด็กแปรงฟันนานขึ้น เนื่องจากพยายามกำจัดบริเวณที่ติดสี ซึ่งเป็นตำแหน่งที่ยังแปรงไม่สะอาดนั่นเอง

​ยาสีฟันเอ็มเด็นท์ ชนิดเม็ด มีอายุการใช้งาน 2 ปีเท่ากับยาสีฟันทั่วไป สีม่วง มีกลิ่นหอมของบลูเบอร์รี่ แนะนำให้ใช้ในเด็กอายุ 6 ขวบขึ้นไป วิธีการใช้คือเคี้ยวครั้งละ 1 เม็ดให้ละเอียดและใช้ลิ้นเกลี่ยให้ทั่วเพื่อสัมผัสกับผิวฟันทุกด้าน หลังจากนั้นให้บ้วนทิ้งและส่องกระจกเพื่อตรวจดูบริเวณที่ติดสี ซึ่งก็คือตำแหน่งที่ยังแปรงฟันไม่สะอาด หลังจากนั้นให้แปรงฟันเพื่อกำจัดบริเวณที่ติดสีออกให้หมดและบ้วนฟองออกให้หมด บ้วนน้ำแต่น้อยเพื่อคงปริมาณของฟลูออไรด์ในช่องปาก ยาสีฟันชนิดเม็ดนี้มีส่วนผสมของฟลูออไรด์ 1500 ppm (parts per million) มีฟองเหมือนยาสีฟันทั่วไป มีประสิทธิภาพในการป้องกันฟันผุได้อย่างดี โดยยาสีฟันที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันฟันผุควรมีความเข้มข้นของฟลูออไรด์อย่างน้อย 1000 ppm หากเป็นผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องการกลืนหรือเด็กเล็กที่ยังควบคุมการกลืนได้ไม่ดีอาจจะไม่แนะนำผลิตภัณฑ์ชนิดนี้ คนทั่วไปสามารถใช้ยาสีฟันชนิดเม็ดเพื่อตรวจเช็คคราบจุลินทรีย์ได้ โดยอาจจะไม่ต้องใช้ทุกวันก็ได้ เช่น อาจจะใช้ 2 – 3 วัน/ครั้ง หรืออาทิตย์ละครั้ง เพื่อช่วยประเมินว่าตอนนี้เราแปรงฟันเป็นอย่างไรบ้าง หรือคนไข้ที่ไปหาหมอฟันแล้ว หมอฟันบอกว่าคนไข้ยังแปรงฟันไม่สะอาด ยาสีฟันชนิดเม็ดนี้จึงเป็นตัวเลือกเพื่อช่วยแสดงตำแหน่งที่แปรงฟันไม่สะอาดหรือแปรงยังไม่ทั่วถึงได้ ข้อควรระวังคือ ระวังติดสีเสื้อผ้ากับภาชนะ นอกจากนี้จาก feedback ของผู้ใช้พบว่าหลังแปรงด้วยยาสีฟันเม็ดสีม่วงจะตัดสีเหลือง ทำให้ฟันดูขาวขึ้น เมื่อแปรงเสร็จจะรู้สึกว่าฟันสะอาดสดชื่น

นอกจากนี้ รองศาสตราจารย์ ดร. ทันตแพทย์หญิงทิพนาถ วิชญาณรัตน์ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้กล่าวถึงความสำคัญในการดูแลสุขภาพฟันในเด็กประถมศึกษา ซึ่งเป็นวัยที่เริ่มสามารถดูแลตัวเองได้ ควรเสริมสร้างทัศนคติ ความเข้าใจ โทษของผลกระทบของการมีสุขภาพช่องปากที่ไม่ดี รวมถึงเป็นวัยที่ผู้ปกครองควรปลูกฝังในเรื่องการรับประทานอาหาร ลดเครื่องดื่มที่มีรสหวานซึ่งยังเป็นปัจจัยร่วมของโรคอื่นด้วย เช่น โรคอ้วน และเบาหวาน หากจัดการเรื่องอาหารได้ดี เด็กจะมีทั้งสุขภาพช่องปากที่ดีและร่างกายที่ดีตามมา ในส่วนขององค์กรที่เกี่ยวข้อง เช่น โรงเรียน สถานศึกษา ก็ควรมีส่วนในการปลูกฝังในเรื่องดังกล่าว โดยควรจัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสุขภาพที่ดี โดยส่งเสริมการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ ลดอาหารหวาน ไม่ขายเครื่องดื่มรสหวาน รณรงค์การดื่มน้ำเปล่าที่สะอาด และจัดสถานที่แปรงฟันอย่างเหมาะสมเพื่อให้เด็กนักเรียนสร้างสุขนิสัยในการแปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ซึ่งการจัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพที่ดีจะส่งผลให้เด็กเติบโตมาเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพที่ดีต่อไป

​ในส่วนการดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ ปัจจุบันผู้สูงอายุมีจำนวนมากขึ้น สถานการณ์นี้ทำให้ทั้งบุคลากรการแพทย์และทันตแพทย์ต้องตื่นตัว และทำความเข้าใจธรรมชาติของผู้สูงอายุมากขึ้น ต้องให้ความใส่ใจเป็นพิเศษทั้งในด้านการสื่อสาร โดยที่ผู้สูงอายุอาจมีการได้ยินที่ลดลง รวมถึงอาจมีอุปสรรคทางด้านการเดินทาง ผู้สูงอายุบางรายอาจจะมีเนื้อเยื่อในช่องปากที่เปลี่ยนไป น้ำลายน้อย ปากแห้ง หรือมีภาวะกลืนลำบาก โดยผู้สูงอายุส่วนใหญ่หากไม่ได้ดูแลตั้งแต่อายุน้อยก็จะเริ่มสูญเสียฟัน ส่งผลต่อการเคี้ยวและอาจจะส่งผลต่อสภาวะโภชนาการได้ ทั้งนี้การคงจำนวนฟันธรรมชาติไว้เป็นสิ่งที่สำคัญ ควรมีการส่งเสริมการดูแลสุขภาพช่องปากตั้งแต่วัยเด็ก วัยรุ่น วัยกลางคน จนกระทั่งเป็นผู้สูงอายุ เพื่อให้มีฟันธรรมชาติที่สามารถใช้งานและเคี้ยวได้อย่างปกติ ทำให้ร่างกายสมบูรณ์มีคุณภาพชีวิตที่ดี โรคในช่องปากส่วนใหญ่นั้นป้องกันได้ ดังนั้นผู้สูงอายุควรมาตรวจสุขภาพช่องปากเป็นประจำ บางท่านอาจคิดว่าฟันเหลือน้อยไม่ต้องมาพบทันตแพทย์ก็ได้ แต่ในความจริงแล้ว วัยสูงอายุควรต้องมาพบทันตแพทย์เพื่อตรวจเป็นประจำ เพราะนอกจากโรคฟันผุและโรคปริทันต์แล้ว ในวัยสูงอายุจะต้องระวังเรื่องเกี่ยวกับรอยโรคหรือมะเร็งในช่องปากที่มีอัตราเพิ่มมากขึ้น ซึ่งหากสามารถตรวจพบได้ในระยะแรก ๆ ก็จะเพิ่มอัตรารอดชีวิตได้ ดังนั้นจึงควรหมั่นสังเกตในช่องปาก มาพบทันตแพทย์เป็นประจำ หรือกรณีที่มีฟันปลอมบิ่น หลวม ชำรุด อาจจะทำให้เกิดแผลในช่องปาก ก็ควรได้รับการแก้ไขเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งช่องปาก รวมถึงลดพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ เช่นการสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และการใช้ผลิตภัณฑ์ยาสูบต่าง ๆ ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงมะเร็งช่องปากด้วยเช่นกัน

สุดท้ายนี้ได้ฝากถึงผลิตภัณฑ์ ยาสีฟันเอ็มเด็นท์ ชนิดเม็ด ซึ่งเป็นเครื่องมือหนึ่งในการช่วยแปรงฟันให้สะอาดขึ้น โดยทางคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล อยากส่งเสริมและกระตุ้นทำให้ประชาชนมีอนามัยช่องปากที่ดียิ่งขึ้น ซึ่งยาสีฟันชนิดเม็ดนี้ยังสนับสนุนเรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยบรรจุภัณฑ์ยาสีฟันเอ็มเด็นท์ชนิดเม็ด ที่เป็นกระดาษนั้น เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่าหลอดยาสีฟันชนิดครีมที่ทำลายยากและไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม นอกจากการแปรงฟันอย่างถูกวิธีแล้ว บุคคลทั่วไปควรพบทันตแพทย์อย่างน้อยทุก 6 เดือน เพื่อตรวจสุขภาพช่องปากอย่างสม่ำเสมอ หากตรวจพบอาการผิดปกติในช่วงแรกจะได้มีมีค่าใช้จ่ายที่น้อย การรักษาที่ไม่ยุ่งยาก และสามารถลดโอกาสการสูญเสียฟันในอนาคตได้