กรมวิทย์ฯ เปิดตัวแพลตฟอร์มดิจิทัล “ผูกพันธุ์” รายงานผลตรวจเภสัชพันธุศาสตร์ "ยีนแพ้ยารุนแรง" 4 ชนิด ทั้งยารักษาเกาต์ ยากันชัก ยาต้านเอชไอวี และยาวัณโรค เป็นข้อมูลให้แพทย์ เภสัชกร เลือกใช้ยา วางแผนรักษาเหมาะสมผู้ป่วย ป้องกันอาการแพ้ยารุนแรง ปชช.ตรวจสอบข้อมูลได้
เมื่อวันที่ 21 ก.พ. นพ.ยงยศ ธรรมวุฒิ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พร้อมด้วย นพ.บัลลังก์ อุปพงษ์ รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ ดร.ปนัดดา เทพอัคศร ผู้อำนวยการสถาบันชีววิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ แถลงข่าวเปิดตัวแพลตฟอร์มดิจิทัล “ผูกพันธุ์” เชื่อมโยงข้อมูลพันธุกรรมสู่การรักษาที่แม่นยำ โดยความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยมหิดล
นพ.ยงยศ กล่าวว่า การตรวจยีนแพ้ยามีความสำคัญ พบว่า อัตราการพบยีนแพ้ยาในคนไทยอยู่ที่ร้อยละ 15 หรือ 9.7 ล้านคน และพบในผู้ป่วย 42,000 – 100,000 คน ซึ่งการตรวจยีนก่อนให้ยาจะลดการเกิดผื่นแพ้ยารุนแรง การแพ้ยา ลดอัตราตายได้มากกว่าร้อยละ 90 และช่วยประหยัดงบประมาณค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลผู้ป่วยจากอาการแพ้ยารุนแรงของประเทศได้มากกว่า 250 ล้านบาทต่อปี กรมฯ จึงสร้างระบบแพลตฟอร์มดิจิทัล “ผูกพันธุ์” ขึ้น เพื่อรายงานผลการตรวจพันธุกรรมของผู้ป่วย และประเมินโอกาสที่จะเกิดการแพ้ยารุนแรงของผู้ป่วย ว่ามีโอกาสมากน้อยเพียงใด ซึ่งการตรวจทางเภสัชพันธุศาสตร์จะทำให้แพทย์ผู้รักษาเลือกใช้ยาหรือปรับขนาดยาที่เหมาะสมกับผู้ป่วย ทำให้ปลอดภัยจากการแพ้ยา โดยผลการตรวจเพียงครั้งเดียวสามารถใช้ได้ตลอดชีวิต ซึ่งแพทย์ เภสัชกร และผู้ป่วยสามารถดูผลการตรวจพันธุกรรมของตนเองที่ตรวจจากห้องปฏิบัติการของกรมฯ ได้
นพ.ยงยศ กล่าวว่า ปี 2566 กรมฯ เปิดให้บริการประชาชนตรวจเภสัชพันธุศาสตร์ เพื่อป้องกันการแพ้ยารุนแรง 4 การทดสอบ คือ 1.ตรวจยีน HLA-B*58:01 สำหรับกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับยาลดกรดยูริค อัลโลพูรินอล (Allopurinol) หรือยารักษาโรคเกาต์ 2.ตรวจยีน HLA-B*15:02 สำหรับกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับยากันชักคาร์บามาซีปีน (Carbamazepine) 3.ตรวจยีน HLA-B*57:01 สำหรับกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับยาต้านไวรัสเอชไอวี อะบาคาเวียร์ (Abacavir) และ 4.ตรวจยีนย่อยยา NAT2 ในผู้ป่วยวัณโรคที่ได้รับยาไอโซไนอาซิด (Isoniazid) กรมฯ หวังว่า “ผูกพันธุ์” จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีของทางการแพทย์ ช่วยให้แพทย์นำข้อมูลไปใช้วางแผนป้องกันและรักษาโรคอย่างเฉพาะเจาะจงและแม่นยำมากยิ่งขึ้น โดยปี 2567 จะขยายการใช้ระบบแพลตฟอร์มดิจิทัล “ผูกพันธุ์” เชื่อมข้อมูลระบบสารสนเทศของ รพ. ในการเข้าถึงผลการตรวจทางเภสัชพันธุศาสตร์ ไปยัง รพ.ต่างๆ เพิ่มมากขึ้น
นพ.บัลลังก์ กล่าวว่า การใช้งาน “ผูกพันธุ์” โดยผู้ที่ใช้งานต้องกรอกรายละเอียดส่วนบุคคล และทำการยืนยันตัวตนในขั้นตอนสมัครใช้งานระบบ เพื่อให้เกิดความปลอดภัยในข้อมูลของผู้ป่วย โดยผู้ใช้งานแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 1.ประชาชน สามารถเข้าถึงข้อมูลผลตรวจของตนเอง 2.แพทย์และเภสัชกร สามารถเข้าถึงข้อมูลผลตรวจจากการค้นหาข้อมูลด้วยเลขบัตรประชาชน หรือชื่อและนามสกุล และต้องส่งคำขอเข้าถึงข้อมูลไปยังประชาชนผู้เป็นเจ้าของก่อนถึงจะดูข้อมูลได้ และ 3.เจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการเป็นผู้รายงานผลตรวจลงในระบบ นอกจากนี้ ยังสามารถรองรับการแสดงข้อมูลผลการตรวจบนแอปพลิเคชันระเบียนสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์ส่วนบุคคลต่างๆ เช่น หมอพร้อม, health link เป็นต้น ช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลผลการตรวจเภสัชพันธุศาสตร์ของตนเองได้ ลดค่าใช้จ่ายจากการตรวจซ้ำซ้อน และค่าใช้จ่ายในการรักษาหากมีอาการแพ้ยารุนแรงเกิดขึ้น รวมทั้งเชื่อมโยงข้อมูลกับระบบสารสนเทศของ รพ. ทำให้ส่งข้อมูลผลตรวจเข้าสู่ระบบของ รพ.ได้ แต่จะต้องได้รับความยินยอมจากผู้ป่วยก่อน
“ผูกพันธุ์” เป็นสื่อกลางเข้าถึงผลตรวจทางพันธุกรรม และอำนวยความสะดวกบุคลากรทางการแพทย์ในการเข้าถึงผลการตรวจได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้อง ช่วยให้ผู้ป่วยเข้าถึงผลการตรวจด้วยตนเอง เป็นแพลตฟอร์มที่รองรับทั้งรูปแบบเว็บไซต์ และแอปพลิเคชันของสมาร์ทโฟน ทั้งระบบ iOS และ Android เพียงลงทะเบียนและยืนยันตัวตนผ่านบัตรประชาชนออนไลน์ ThaiD ก็สามารถเข้าถึงผลการตรวจของตนเองได้
ด้าน ดร.ปนัดดา กล่าวว่า ปัจจุบันการตรวจยีนแพ้ยาบรรจุอยู่ในสิทธิประโยชน์ระบบบัตรทอง 30 บาท ประกันสังคม และสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ โดยเป็นผู้ป่วยที่มีข้อบ่งชี้ตามความเห็นของแพทย์ สามารถส่งตรวจที่กรมฯ คือ สถาบันชีววิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ และส่วนภูมิภาค คือ ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ทั้ง 14 แห่งทั่วประเทศ ได้แก่ เชียงใหม่ เชียงราย พิษณุโลก นครสวรรค์ สมุทรสงคราม ชลบุรี ขอนแก่น อุดรธานี นครราชสีมา อุบลราชธานี สุราษฎร์ธานี ภูเก็ต สงขลา และตรัง นอกจากนี้ยังมีห้องปฏิบัติการของโรงเรียนแพทย์ที่สามารถตรวจยีนแพ้ยาได้เช่นกัน รพ.ที่สนใจใช้งานแพลตฟอร์มดิจิทัล “ผูกพันธุ์” สามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดได้ที่ ศูนย์การแพทย์จีโนมิกส์ สถาบันชีววิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ โทร. 02 951 0000 ต่อ 98095, 98096 หรือเว็บไซต์ http://phukphan.dmsc.moph.go.th. และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ 14 แห่งทั่วประเทศ
