มูลนิธิเข้าถึงเอดส์ ชี้ยาต้านไวรัสเอดส์ขาดแคลน ทำผู้ป่วยได้รับยาน้อย เหตุ อภ.ทยอยผลิตส่งเข้าระบบแบบดินพอกหางหมู ได้ไม่ครบตามจำนวนที่ใช้ รพ.มีปัญหาคีย์ข้อมูล เสนอมีศูนย์บริหารจัการคลังยาระดับชาติ จัดซื้อยาร่วม บริหารสต๊อกยา หวังบอร์ดพัฒนาสุขภาพร่วมแก้ไข
เมื่อวันที่ 16 ต.ค. นายนิมิตร์ เทียนอุดม ผอ.มูลนิธิเข้าถึงเอดส์ กล่าวถึงปัญหายาต้านไวรัสเอชไอวีขาดแคลน ทำให้ รพ.ไม่สามารถจ่ายยาให้แก่ผู้ป่วยได้เพียงพอ จากเดิมจ่ายยาให้ผู้ป่วย 3-6 เดือน ปัจจุบันบางรายได้เพียง 1 เดือนหรือน้อยกว่านั้น ว่า โจทย์ใหญ่อยู่ที่องค์การเภสัชกรรม(อภ.) ยังไม่สามารถผลิตยาต้านไวรัสเอชไอวีได้ครบตามจำนวนที่ต้องใช้ แต่เป็นการทยอยผลิตและทยอยส่งเข้าระบบ จะเหมือนกับดินพอกหางหมู คือ สมมติว่าขาดอยู่ 100 แต่พอผลิตและส่งได้ประมาณ 60 ก็เลยสมทบกันเพิ่มขึ้นอีก เป็นปัญหาสะสมไปเรื่อยๆ นอกจากนี้ ยังมีปัญหาสต๊อกภายใน รพ. คือ อาจมีปัญหาในเรื่องคีย์เข้าระบบ เช่น ได้ยามาแล้วจ่ายออกไป แต่ไม่ได้คีย์ข้อมูล หรือคีย์ข้อมูลไม่ทัน จึงไม่สามารถเช็กจำนวนที่แน่นอนได้ว่า ยาที่มีอยู่ใน รพ.มีอยู่เท่าไร เหมือนกับมีแล้วก็ใช้ไป สะสมทับถมไป นี่เป็นปัญหาใหญ่ เคยไปดูที่ รพ.แห่งหนึ่ง ตัว รพ.ก็หนักใจเพราะเช็กสต๊อกลำบาก เนื่องจากการจัดระบบไม่ดี
เมื่อถามว่า อภ.จะต้องปรับระบบอย่างไร นายนิมิตร์ กล่าวว่า ปัญหานี้เกิดขึ้นหลายส่วน ไม่ใช่ อภ.อย่างเดียว ตั้งแต่การคำนวณสูตรยา มีการปรับเปลี่ยนสูตรยา ก็จะมีปัญหาผลข้างเคียงบางคนใช้ไม่ได้อีก ต้องกลับมาสูตรเดิม แต่สูตรเดิมมีแผนเลิกอีก ปัญหาก็เกิดวนเวียน การปรับเปลี่ยนสูตรยาที่ไม่นิ่งก็กลายเป็นปัญหาเชิงระบบ เรื่องนี้ต้องจัดการภาพรวม เพราะเป็นเรื่องการจัดการระบบ จะเห็นว่าปัญหาหลายส่วนมาก
ถามว่านอกจากยาต้านไวรัสเอชไอวี ยังมีปัญหายาโอเซลทามิเวียร์ด้วยหรือไม่ นายนิมิตร์ กล่าวว่า ยาไข้หวัดใหญ่อย่างโอเซลทามิเวียร์ มีปัญหาตั้งแต่คาดไม่ถึงว่าจะใช้ตัวนี้ เนื่องจากตอนโควิดมีการนำไปใช้รักษา เมื่อโควิดดีขึ้น จึงพยายามกลับมาใช้ไข้หวัดใหญ่ แต่จำนวนสต๊อกไม่เพียงพอ รวนไปหมด นี่ก็เป็นอีกปัญหาเช่นกัน มองว่าควรมีการจัดทำเป็นศูนย์บริหารจัดการคลังยาระดับชาติ ตั้งแต่การจัดซื้อยาร่วมกัน การดูระบบการบริหารสต๊อกยา จริงๆ สปสช.มีศักยภาพในการเป็นเจ้าภาพ เพราะมีเรื่องกำลังคน มีระบบจัดการ มีเรื่องการใช้เยอะ เพราะที่ผ่านมา สปสช.จัดซื้อยามากที่สุด เมื่อมีศักยภาพในการจัดซื้ออยู่แล้วก็ควรให้ดูแล ที่ผ่านมามีการหยิบยืมยา เวลาตัวไหนขาดก็ไปยืม แต่หากระบบบันทึกไม่ดีก็เป็นปัญหาอีก ว่าเอายาของกองทุนอื่นมาใช้ ดังนั้น ถ้ามีระบบกลาง มีข้อมูลกลางในการจัดการเรื่องนี้จะดีมาก
ถามต่อกรณีข้อเสนอจัดตั้งศูนย์บริหารจัดการคลังยา คือ ดูทั้งสามกองทุน บัตรทอง ประกันสังคม และข้าราชการ จะเป็นการรวมสามกองทุนหรือไม่ นายนิมิตร์ กล่าวว่า ควรเป็นแบบนั้น อะไรรวมกันได้ก็ค่อยๆ ยิ่งระบบยาหากรวมกันได้ก็จะเป็นประโยชน์ในแง่การจัดซื้อจำนวนมาก ได้ราคาถูกลงก็ดีไม่ใช่หรือ ที่สำคัญหากใช้ระบบเดียว รหัสเดียวกัน ไม่ต้องแยกกองทุน ก็จะช่วยการบริหารจัดการดีขึ้นด้วย
ผู้สื่อข่าวถามว่าคณะกรรมการพัฒนาระบบสุขภาพแห่งชาติ ที่มีนายกฯ เป็นประธาน จะมาช่วยเรื่องการบริหารจัดการยาในประเทศให้เป็นระบบได้หรือไม่ นายนิมิตร์ กล่าวว่า หลักการควรมีการพิจารณาเรื่องนี้ ต้องมีกลไกใหญ่เคาะลงมาว่า ใครทำ เพื่อให้การบริหารจัดการเป็นระบบ แต่ตนไม่แน่ใจว่า บอร์ดดังกล่าวตั้งขึ้นมาจะแก้ปัญหานี้ด้วยหรือไม่ หรืออยากแก้ปัญหาเรื่องบุคลากรใน สธ.ไม่พอ แต่ถ้าทำจะเป็นเรื่องดีมาก เพียงแต่คิดว่า บอร์ดนี้อาจไม่ได้คิดเรื่องบริหารจัดการมากนัก อาจมุ่งไปที่นโยบาย แต่จริงๆนโยบายสาธารณสุขโอเคแล้ว แต่เราต้องการการปฏิบัติหรือคำสั่งที่ช่วยคนทำงานได้ดีกว่านี้
