สสส. เปิดความสำเร็จ “1413 สายด่วนเลิกเหล้า” ศูนย์ให้บริการปรึกษาเลิกดื่มทางโทรศัพท์ พร้อมนวัตกรรมล่าสุด ‘แชทบอทน้องตั้งใจ’ ที่จะช่วยให้ทุกคนเลิกเหล้าได้อย่างปลอดภัย อีกทั้งเตรียมความพร้อมขยายการให้บริการช่วงเข้าพรรษา 3 เดือน และยกระดับให้บริการปรึกษาปัญหาติดสิ่งเสพติดทุกชนิด
สำหรับสายดื่มที่ต้องการจะเลิกเหล้า ฟังทางนี้ เราอยากให้คุณได้อ่านข้อความสั้น ๆ จากนางสาวพรชนก รักษาเสรี ที่เลิกเหล้าได้สำเร็จผ่านกระบวนการ 1413 ซึ่งเชื่อแน่ว่า จะเป็นแรงบันดาลใจให้กับคุณได้ไม่มากน้อยในการบอกลาชีวิตนักดื่ม
“ดิฉันเริ่มดื่มเพราะปัญหาสุขภาพจิต ดื่มทุกคืน ดื่มคนเดียว เพราะเชื่อว่าช่วยคลายความทุกข์ความกังวลความเศร้าใจได้ แต่ยิ่งดื่ม ยิ่งทำให้สุขภาพจิตแย่ เนื่องจากแอลกอฮอล์มีผลต่อสารเคมีในสมอง ทำให้การตัดสินใจแย่ลง และถึงขั้นทำร้ายร่างกายตัวเองจนต้องเข้าโรงพยาบาล จึงเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำให้อยากเลิก โดยโทรปรึกษา 1413 เพราะรู้สึกละอายใจที่จะปรึกษาคนรอบข้าง
“ซึ่งการรับบริการของ 1413 มีความสะดวกให้คำแนะนำการลด ละ เลิกทางโทรศัพท์ด้วยวิธีที่ถูกต้องและมีการติดตามด้วยการโทรมาหาตลอด เป็นระยะ ๆ ซึ่งเหนือความคาดหมายสำหรับการบริการที่ไม่มีค่าใช้จ่าย เหมือนมีคนคอยห่วงใย เป็นความรู้สึกที่ดีมาก ๆ คอยกระตุ้นให้ไม่ลืมความตั้งใจ การเลิกเหล้าทำพร้อมไปกับการรักษาสุขภาพจิตด้วย ทั้งนี้ ขอบคุณเจ้าหน้าที่สายด่วนเลิกเหล้าที่เป็นส่วนสำคัญคอยอยู่เคียงข้าง ทำให้เลิกเหล้าได้สำเร็จ”
ด้วยใบหน้าที่ยิ้มแย้ม เพราะมีทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด นางสาวพรชนก พร้อมบอกต่อให้ทุกคนที่ต้องการจะเลิกดื่มเหล้า เข้าไปใช้บริการของ 1413 ซึ่งช่วยให้คนเลิกเหล้าได้สำเร็จมาแล้วจำนวนมาก
“1413 สายด่วนเลิกเหล้า” หรือ ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เป็นบริการให้คำปรึกษาการเลิกดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสิ่งเสพติดแก่ประชาชน โดยเฉพาะผู้ที่อยากเลิกดื่ม ให้สามารถ ลด ละ เลิกดื่มได้อย่างถูกต้อง ปลอดภัย ลดผลกระทบต่อสุขภาพ และนอกจากผู้ดื่มแล้ว ศูนย์แห่งนี้ยังได้ให้บริการให้คำปรึกษาแก่ครอบครัวและคนใกล้ชิดของผู้ดื่มที่ได้รับผลกระทบด้วย อีกทั้งยังมีการติดตามผลระยะยาวเพื่อป้องกันการกลับไปดื่มซ้ำ และเชื่อมโยงกับสถานพยาบาลเพื่อส่งต่อเข้าสู่กระบวนการบำบัดในระบบบริการสุขภาพ
ทั้งนี้จากการให้ข้อมูลโดย นางสาวรุ่งอรุณ ลิ้มฬหะภัณ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ระบุว่า ศูนย์สายด่วนเลิกเหล้า 1413 เริ่มมีมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 และค่อย ๆ พัฒนาคุณภาพวิชาชีพขึ้นมา โดยปัจจุบัน ศูนย์แห่งนี้อยู่ภายใต้การดูแลของคณะแพทย์ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่ช่วยดูแลทุกขั้นตอนในการให้คำปรึกษาซึ่งผ่านกระบวนวิจัยมาแล้วอย่างดี เพื่อให้ทุกบริการได้มาตรฐานและปลอดภัยสำหรับผู้ที่มารับคำปรึกษา รวมถึงการดูแลอย่างปลอดภัยในแง่ของการไม่เผยแพร่ข้อมูลของผู้ที่เข้าใช้บริการเป็นรายบุคคลให้เกิดความเสื่อมเสีย
“นับเป็นความท้าทายในการสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงการให้บริการปรึกษาเลิกดื่มได้ โดย สสส. มีความพยายามอย่างยิ่งยวดในการรณรงค์ให้คนลด ละ เลิก การดื่มสุรา ซึ่งในวันนี้ นอกจากส่วนด่วนเลิกเหล้า 1413 ที่ให้คำปรึกษาทางโทรศัพท์แล้ว สสส. ได้พัฒนาการให้บริการผ่านระบบแชทบอท แอปพลิเคชันไลน์ ชื่อ “น้องตั้งใจ” ให้คำปรึกษาและติดตามปัญหาการดื่มผ่านสมาร์ทโฟน ที่สะดวก รวดเร็วขึ้นและขยายประเด็นให้บริการ โดยเพิ่มนักจิตวิทยาให้คำปรึกษาเรื่องการเลิกสิ่งเสพติดทุกชนิด เพื่อหนุนเสริมระบบงานบำบัดผู้มีปัญหาการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสิ่งเสพติดทุกชนิด” นางสาวรุ่งอรุณ ลิ้มฬหะภัณ กล่าวถึงความท้าทายและการพัฒนาช่องทางให้คำปรึกษาเพื่อประโยชน์ของผู้ที่ต้องการเลิกดื่ม
จากสถิติการให้บริการ 5 ปีล่าสุดของสายด่วนเลิกเหล้า 1413 คือตั้งแต่ปี พ.ศ.2561 ถึง พ.ศ.2565 พบว่า มีประชาชนขอรับบริการและฟังเสียงข้อความอัตโนมัติเกี่ยวกับการเลิกสุรา จำนวนสูงถึง 148,255 ราย ในจำนวนนี้มีการให้บริการจากเจ้าหน้าที่ให้คำปรึกษา 11,709 และยังมีมาตรการเชิงรุกในการติดตามทั้งผู้ที่ดื่มและผู้ที่ได้รับผลกระทบ รวมทั้งสิ้น 25,022 ราย
ที่น่ายินดีอย่างมากก็คือ เฉพาะปี 2565 ปีเดียว มีผู้โทรเข้ามาขอรับคำปรึกษา 6,369 สาย และในจำนวนนี้ได้รับบริการจากนักจิตวิทยา และยินยอมให้ติดตามจำนวน 1,702 ซึ่งจากการติดตามผลครบ 1 ปี มีผู้เลิกสุราได้สำเร็จ 297 คน ทั้งนี้ รศ.พญ.รัศมน กัลยาศิริ ผู้อำนวยการศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด (1413 สายด่วนเลิกเหล้า) ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดเผยว่า สำหรับผู้ที่ต้องการเลิกสุรา สามารถโทรศัพท์สสายด่วน 1413 ได้ทุกวันจันทร์- ศุกร์ เวลา 08.00-20.00 น. จะมีนักจิตวิทยาให้บริการ 8 คู่สาย หากให้บริการเต็มทุกคู่สาย หรือนอกเวลาทำการ สามารถฝากเบอร์ให้โทรกลับได้ และที่สำคัญ ในช่วงเข้าพรรษา 3 เดือนของทุกปี ได้ขยายเวลาให้บริการทุกวันไม่เว้นวันหยุด เพื่อตอบสนองการรับบริการที่มีจำนวนมากกว่าช่วงเวลาปกติมากกว่าเท่าตัว
“กรณีที่เป็นผู้ดื่มโทรมา จะมีการคัดกรองระดับความเสี่ยงการดื่ม และใช้กระบวนการบำบัดอย่างย่อ ช่วยเสริมสร้างแรงจูงใจในการหยุดต่อเนื่องอย่างน้อย 1 ปี ซึ่งแต่ละคนจะมีวิธีแตกต่างกัน โดยเฉพาะผู้ที่ดื่มประจำ หรือดื่มจนติดมีข้อควรระวังคือ ภาวะถอนสุรา เช่น มือสั่น เหงื่อผุดเป็นเม็ด หรือรุนแรงถึงขั้นชัก เพ้อสับสน อาจอันตรายถึงชีวิตได้ ซึ่งจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเพื่อรับยาพื้นฐานบรรเทาอาการ แต่ถ้าเป็นผู้ได้รับผลกระทบโทรมา เช่น พ่อแม่ คนในครอบครัว จะมีแบบประเมินความเครียด พร้อมให้คำแนะนำช่วยเหลือ ดูแลผู้ดื่มในการเลิก” รศ.พญ.รัศมน ให้ข้อมูล
สำหรับรูปแบบการให้บริการของสายด่วนเลิกเหล้า 1413 มีการปฏิบัติตามแนวทางการบำบัดทางจิตวิทยาที่องค์การอนามัยโลกและกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ให้การยอมรับว่าใช้บำบัดรักษาผู้ติดสุราได้ผล ซึ่ง นายธวัชชัย กุศล รองผู้อำนวยการฝ่ายบริหารและการบริการ ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด ได้กล่าวถึงขั้นตอนวิธีการบำบัดว่า จะมีการบำบัด 4 ครั้งในช่วง 3 เดือน ครั้งแรกเป็นการพูดคุย หลังจากนั้นจะนัดหมายเมื่อครบทุก 7 วัน 1 เดือน 3 เดือน 6 เดือนและ 1 ปี โดยการบำบัดนี้เป็นกระบวนการปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจเป็นการกระตุ้น การทำให้กระจ่างชัด กระตุ้นให้ผู้รับการปรึกษาเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมด้วยตนเอง ไม่ได้เป็นการสอนทักษะการจัดการกับพฤติกรรม ผู้ให้การปรึกษาจะเคารพความเป็นตัวตนและให้อิสระในการเลือกของผู้รับการปรึกษา
“เบื้องต้น เราจะมีการถามก่อนว่าเคยหยุดดื่มหรือไม่ เพราะโดยส่วนใหญ่ คนที่โทรศัพท์เข้ามา เขาตั้งใจที่จะหยุดดื่มอยู่แล้ว และอาจจะเคยหยุดดื่ม แต่ก็หยุดไม่ได้เพราะมีอาการถอนที่รุนแรง โดยส่วนใหญ่เราจะแนะนำว่าเราจะให้เขาค้นหาโรงพยาบาลใกล้บ้าน แล้วนักจิตวิทยาจะทำการเช็กว่าโรงพยาบาลแห่งนั้นมีการจัดการ รูปแบบการรักษาอย่างไรบ้าง เมื่อได้ข้อมูลตรงนี้มาแล้ว เราจะแนะนำพร้อมถามความสมัครใจว่า ‘เขาพร้อมไหมที่จะเข้ารับการรักษาหรือไม่’ ถ้าผู้รับคำปรึกษาพร้อมที่จะเข้ารับการรักษา เราก็จะให้เบอร์โทรศัพท์ติดต่อและวิธีการพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ อันนี้เป็นกรณีที่เคสนั้นมีความรุนแรง ในกรณีที่ไม่มีความรุนแรง ก็คือกลุ่มเสี่ยงน้อยถึงปานกลาง ที่ดื่มเข้าสังคม หรือมีฟี้ดแบ็คจากที่ทำงาน ครอบครัว หรือคนใกล้ชิด นักจิตวิทยาก็จะให้คำแนะนำว่าควรปฏิเสธอย่างไรให้ไม่เสียเพื่อนและสามารถเซฟตัวเองได้ด้วย ถ้าหากผู้รับปรึกษาไม่รู้ว่าจะต้องทำอย่างไร นักจิตวิทยาก็จะขอติดตามและคอยกำลังใจ” นายธวัชชัย กุศล กล่าวถึงรูปแบบการให้บริการ
เพราะการดื่มสุรา อาจไม่ได้สร้างปัญหาทางด้านสุขภาพเฉพาะของผู้ดื่ม แต่ยังอาจส่งผลกระทบถึงคนที่เรารักอย่างคนในครอบครัว ทั้งอาจนำไปสู่อุบัติเหตุการสูญเสียทั้งอวัยวะ หรือแม้กระทั่งชีวิต ตลอดจนค่ารักษาพยาบาลหากป่วยขึ้นมา และ นายดุลยรัตน์ พัฒนิบูลย์ อดีตสิงห์นักดื่ม ที่ปัจจุบันเลิกเหล้าได้สำเร็จด้วยกระบวนการ 1413 ก็ซึ้งใจในข้อนี้เป็นอย่างดี เขาเล่าว่า ตนเป็นคนชอบดื่มและสูบบุหรี่จัด ดื่มหนักจนภาพตัด เมาไม่มีสติ โวยวายเสียงดัง จนเพื่อนบ้านตำหนิและต้องย้ายบ้าน เกิดปัญหาความสัมพันธ์กับคนในบ้าน ทะเลาะกับภรรยา เป็นแบบนี้มาหลายปี จนกระทั่งเริ่มมีอาการมือสั่น สมองเบลอ คิดอะไรไม่ออก ยิ่งทำให้ดื่มหนักเพื่อลืมปัญหา จนเกิดจุดเปลี่ยนจากลูกสาวขอให้เลิกดื่ม เพราะกลัวถูกพ่อทำร้าย
“ผมจึงกลับมาคิดทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้น เราทำให้ครอบครัวอับอาย จึงหาที่พึ่งคือ 1413 สายด่วนเลิกเหล้าได้รับการตอบกลับอย่างรวดเร็ว จึงเริ่มกระบวนการเลิกสุราจากวันนั้นถึงวันนี้ เลิกมาได้แล้ว 6 เดือน ด้วยคำแนะนำดี ๆ จากเจ้าหน้าที่ ประกอบกับความตั้งใจเลิกอย่างจริงจังของตัวเรา ทำให้เกิดพลังใจเป็น 2 เท่า” คุณพ่ออดีตนักดื่ม เล่าด้วยน้ำเสียงปลื้มใจ
สำหรับใครที่ต้องการเลิกเหล้า โดยเฉพาะในช่วงเข้าพรรษานี้ที่นับเป็นโอกาสอันเหมาะที่จะเดินออกจากความเมา นอกจากสายด่วน 1413 แล้ว ยังมีแชทบอท น้อง “ตั้งใจ” ที่พร้อมจะให้คำปรึกษาและเป็นกำลังใจในการเลิกเหล้าให้สายดื่มทุกคน โดยขั้นตอนการใช้งานน้องตั้งใจ มีขั้นตอนดังต่อไปนี้
1. สแกน QR Code เพิ่มเพื่อนในไลน์ 1413
2. ระบบจะขออนุญาตการเข้าถึงสิทธิ์การเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคล
3. เข้าสู่เมนูการบันทึกประวัติส่วนตัว
4. กรอกข้อมูลของตัวเองให้ครบถ้วน เพื่อให้ทางศูนย์เข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลได้ง่ายขึ้น
5. กรอกข้อมูลประวัติการดื่มย้อนหลัง 7 วัน เพื่อวัดความเสี่ยงของผู้รับคำปรึกษา
6. ระบบจะมีการสรุปความเสี่ยงในการดื่มสุรา
7. ระบบจะเข้าสู่เมนูชักชวนวางแผนร่วมกันในการงด ละ เลิก ดื่มสุรา เพื่อหาแรงจูงใจ
8. ระบบจะพาเข้าไปคลังข้อมูลของระบบ 1413 หรือ http://www.1413.in.th ซึ่งในนี้ก็จะมีข้อมูลต่าง ๆ ในเรื่องของการหยุดดื่มให้ได้ศึกษาและปฏิบัติตาม
9. หลังจากผ่าน 3 เดือน ระบบจะมีชุดแบบสอบถามให้ประเมินความเสี่ยงอีกครั้ง เพื่อวัดและประเมินผล ซึ่งจะมีระดับความเสี่ยงจากต่ำ ปานกลาง และสูง
10. ระบบจะสรุปผลพร้อมแนะนำการดูแลสุขภาพตัวเองอย่างต่อเนื่อง
ที่สำคัญ ระบบสามารถใช้งานได้ตลอด 24 ชั่วโมง และมีฟังก์ชั่นอื่น ๆ ให้ใช้บริการอีกมาก
