สสส.ชี้ปัญหา "ติดพนัน" 1 คนกระทบ 17 คน นักวิชาการเผยรอบ 12 เดือนคนรุ่นใหม่เล่นพนันออนไลน์ 32.3% หรือเกือบ 3 ล้านคน 1 ใน 3 ระบุรับผลกระทบ เผย 5 สัญญาณบ่งบอกมีปัญหาการเล่น เครือข่ายหยุดพนันย้ำพนันไม่ใช่สินค้าปกติ อย่าเห็นแก่ภาษีบาป ห่วงพรรคการเมืองดันแต่ยังไม่เห็นองค์กรกำกับดูแล ด้าน "ก้าวไกล" แจงเอนเตอร์เทนเมนต์ คอลเพล็กซ์ มีคาสิโนแค่ 5% ยังไม่ไฟนอล ขณะที่จิตแพทย์ย้ำจะทำถูกกฎหมาย ต้องผ่านด่าน 3 ข้อก่อน
เมื่อวันที่ 17 ก.ค. ที่โรงแรมอมารี ดอนเมือง ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน ร่วมกับ มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดการประชุมศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน ปี 2566 การพนันในสังคมก้าวหน้า : ก้าวให้ทันความท้าทาย เพื่อเสนอแนวทางสร้างการรู้เท่าทันพนันในสังคมไทย
ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุน สสส. กล่าวว่า สถานการณ์การพนันเป็นหนึ่งในความท้าทายสำคัญของผู้กำหนดนโยบายและทุกภาคส่วน เพราะธรรมชาติของการพนัน ถ้าคนเล่นพนันครั้งแรกชนะพนัน จะทำให้เกิดความอยากเล่นพนันบ่อยขึ้น และมีโอกาสก้าวเข้าสู่ภาวะเสี่ยงที่จะเป็นนักพนันที่มีปัญหา หรืออาจถึงขั้นเป็น "โรคติดการพนัน" ซึ่งเป็นโรคทางสมองอย่างหนึ่ง ยิ่งเล่นยิ่งติด ยิ่งกระตุ้นสมองให้มีพฤติกรรมการอยากเข้าไปเล่นมากยิ่งขึ้น ยิ่งอายุน้อยยิ่งเสี่ยง ทั้งนี้ ปัญหาจากการพนันเป็นต้นทุน ทั้งต่อตัวบุคคล ครอบครัว ชุมชน และสังคม เมื่อคนเสพติดการพนัน ทักษะความสามารถในการจัดการปัญหาทั้งด้านความคิด จิตใจ และอารมณ์จะลดลง ก่อให้เกิดปัญหาต่อการดำเนินชีวิต ตามมาด้วยผลกระทบ ทั้งสุขภาพกาย สุขภาพจิต ความสัมพันธ์ในครอบครัว ความรุนแรง หนี้สิน การทุจริต อาชญากรรม
"งานวิจัยพบว่า คนติดการพนัน 1 คน ส่งผลกระทบต่อคนในครอบครัวและคนใกล้ชิด 10-17 คน การประชุมครั้งนี้จะช่วยชี้ให้เห็นแนวทางการรับมือกับปัญหาที่เกิดจากพนัน ในฐานะปัจจัยเสี่ยงสุขภาพและสังคม เชื่อว่าการอภิปรายในแต่ละเวทีจะนำไปสู่การออกแบบนโยบาย มาตรการ หรือกลไกที่เหมาะสมต่อการจัดการกับการพนันในสังคมไทย โดยเฉพาะการปกป้องกลุ่มเป้าหมายสำคัญ คือ เด็กและเยาวชน ผลักดันให้รัฐบาลมีนโยบายที่เข้มแข็ง” ดร.สุปรีดา กล่าวว่า
รศ.ดร.นวลน้อย ตรีรัตน์ ผอ.ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน กล่าวว่า สังคมไทยมีการพนันถูกกฎหมายอยู่แล้ว และปัญหาจากการพนันมีให้เห็นชัดเจน การจะให้มีพนันถูกกฎหมายมากขึ้นเป็นเรื่องท้าทายอย่างยิ่งและมีความเชื่อมโยงกับอีกหลายปัญหา สังคมไทยควรมีหน่วยงานหรือกลไกรับผิดชอบด้านการป้องกันก่อน ต้องมีหน่วยงานเฉพาะในการดูแลผู้ป่วยด้วยโรคติดพนัน และต้องมีระบบหรือหน่วยงานให้คำปรึกษาแบบเฉพาะกับนักพนันที่มีปัญหา เผยแพร่ให้คนไทยรู้ว่าการติดพนันเป็นโรคทางจิตเวชที่รักษาได้ สังคมต้องตระหนักถึงการปกป้องเด็กและเยาวชนจากพนัน ทั้งนี้ การศึกษาพฤติกรรมการเล่นพนันออนไลน์ในกลุ่มคนรุ่นใหม่ ปี 2566 พบว่า ในรอบ 12 เดือนที่ผ่านมามีคนรุ่นใหม่เล่นพนันออนไลน์ 32.3% หรือประมาณ เกือบ 3 ล้านคน ประมาณ 1 ใน 3 ระบุว่าตนเองได้รับผลกระทบจากการเล่นพนันออนไลน์ และกลุ่มคนรุ่นใหม่เล่นพนันออนไลน์ถึง 23% เข้าข่ายเป็นนักพนันที่เป็นปัญหา เป็นกลุ่มที่ควรเข้ารับบริการให้คำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต ในจำนวนนี้เป็นเด็ก 15-18 ปี 1.12 แสนคน เป็นเยาวชน 19-25 ปี 5.77 แสนคน
"สัญญาณบ่งชี้พฤติกรรมการเล่นพนันที่เป็นปัญหา 5 อันดับแรกคือ ต้องเพิ่มจำนวนเงินเพื่อให้ได้ความรู้สึกตื่นเต้นเร้าใจหรือได้ลุ้นเหมือนเดิม หวนกลับไปเล่นพนันแก้มือเพื่อหวังจะได้เงินที่เสียไปคืนมา เล่นพนันด้วยเงินจำนวนมากกว่าที่มีจ่าย รู้สึกผิดกับการเล่นพนันหรือผลที่ตามมาจากการเล่นพนัน และรู้สึกว่าอาจมีปัญหาจากการเล่นพนัน" รศ.ดร.นวลน้อยกล่าวและว่า ที่ผ่านมามักได้ยินว่า เอาการพนันขึ้นมาถูกกฎหมาย รัฐบาลจะได้เงิน การพูดเช่นนี้หลงลืมไปว่า การพนันมีต้นทุนทางสังคมสูงมาก ทั้งทำลายคน และคนที่ถูกทำลายก็ไปก่ออาชญกรรมมากมาย แต่การพนันถูกกฎหมาย การเปิดคาสิโนก็มีการพูดกันในต่างประเทศเหมือนกันเกี่ยวกับผลกระทบ อย่างสิงคโปร์พูดชัดเจนว่า เน้นนักท่องเที่ยว ถ้าคนในประเทศจะเข้ามาต้องจ่ายสูง แต่เมื่อถึงขั้นหนึ่งเมื่อคนติดพนันกลับยอมจ่าย แต่รัฐบาลมีนโยบายว่าให้คนในครอบครัวที่ได้รับผลกระทบจากคนเล่นพนัน แจ้งไปยังคาสิโนว่า ห้ามคนๆ นี้เข้าเล่น ตรงนี้เห็นชัดว่า กลายเป็นปัญหาแล้ว เมื่อมองมาที่ไทย เรามีระบบจัดการดีหรือไม่ ระบบการกำกับดูแลเราอ่อนแอสิ้นเชิง
ด้านนายธนากร คมกฤส เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน กล่าวภายในเวทีอภิปราย "การพนันถูกกฎหมายในกระแสเสรีนิยม" ว่า การพนันไม่ใช่สินค้าปกติ เป็นสินค้าที่ไม่อิ่ม ก่อผลกระทบทางลบสูง หากจะให้ถูกกฎหมายจะยิ่งมีผลกระทบ เรียกว่าการสินค้าที่นำไปสู่การเมาที่มองไม่เห็น เราจะเห็นตอนมีปัญหา คือ เริ่มไม่มีเงิน ส่วนที่ระบุว่า จะทลายทุนผูกขาด ซึ่งปัจจุบันเรามีทุนผูกขาดคือ สลากกินแบ่งรัฐบาล พรรคก้าวไกลจะทลายทุนผูกขาดนี้หรือไม่ ที่ต้องคิดคือ การขจัดจะเท่ากับขยายหรือไม่ หากจะเอาการพนันถูกกฎหมาย ต้องควบคุมไม่ใช่กำกับดูแล การเอาขึ้นมาต้องยอมรับว่า กิจการพนัน เป็นสีเทา เป็นกิจการเอาเปรียบผู้เล่นในตัวเองอยู่แล้ว เปรียบเหมือนเสือ ไล่กัดคนได้ ส่วนเรื่องภาษีบาปนั้น จากแนวคิดฝั่งการเมืองเป็นวิธีการแบบเจ้าพ่อ โดยอุปถัมภ์บนความอ่อนแอ เอาเงินบาปมาสร้างบุญ จริงๆสังคมต้องการทุนแบบกองทุนพัฒนานวัตกรรม ไม่ใช่ทุนสงเคราะห์ ยกตัวอย่าง การใช้ทุนแบบ สสส. ทำให้สังคมแข็งแรงมากขึ้น และที่สำคัญอย่าดีใจว่าเก็บภาษีได้เยอะ เพราะเป็นภาพย้อนแย้ง อย่างกิจการรัฐวิสาหกิจที่ส่งเงินเข้ารัฐมากสุด คือ สลากกินแบ่งรัฐบาล ทำเงินให้รัฐมากสุดด้วยกิจการพนัน เป็นเงินภาษีที่เกิดจากกิจการซ้ำเติมความเหลื่อมล้ำ เพราะดูดเงินจำนวนมากสู่กระเป๋าเจ้ามือและคนชนะพนัน
“การพนัน ต้องควบคุม ไม่ใช่กำกับดูแล ปัญหาของไทยในเรื่ององค์กรกำกับดูแลล้มเหลวมาก จึงต้องฝากพรรคการเมืองที่จะดันเรื่องการพนันถูกกฎหมาย ต้องเชื่อมั่นองค์กรนั้นจริงๆว่า ทำได้หรือไม่ อย่างกฎหมายการพนันเราก็เก่ามากที่สุด จะครบ 80 ปีแล้ว หลายประเทศมีกฎหมายพนันหลายฉบับ เพื่อทำให้ซี่กรงถี่ขึ้นในการจัดการการพนัน เพราะจักรวาลการพนันกว้างมาก” นายธนากรกล่าว
นายธนากร กล่าวว่า หากจะเกิดกิจการการพนันขอฝากไว้ “5 ย” คือ 1. “ยาก” ต้องให้เกิดยากๆ วางเงื่อนไขและให้ตายง่ายๆ ทำผิดต้องล้มเลย 2. “เยอะ” การพนันต้องไม่เยอะ ต้องถูกจำกัด 3.“ยั้วเยี้ย” ต้องไม่ยั้วเยี้ย ต้องอยู่เป็นที่เป็นทาง ไม่ให้เข้าถึงง่ายเกินไป 4. “ยั่วยุ” ต้องไม่มีการยั่วยุ ไม่มีการโฆษณา อย่างตอนกองสลากพลัสเคยโฆษณาประชาสัมพันธ์ ซึ่งหลักการพนันต้องไม่ทำ และ 5. “ยุ่ง” ต้องไม่ยุ่งกับเด็ก
นายกัญจน์พงศ์ จงสุทธนามณี พรรคก้าวไกล กล่าวว่า ตนเคยเป็นหนึ่งในคณะกรรมาธิการวิสามัญ ที่ตั้งโดยผู้แทนราษฎร ซึ่งกระบวนการของคณะกรรมาธิการวิสามัญ ประกอบด้วยทุกพรรค โดยชุดนี้มีจำนวน ส.ส.ร่วมเป็นกรรมาธิการ 72 ท่าน ซึ่งมีการศึกษาเรื่อง เอนเตอร์เทนเมนต์ คอมเพล็กซ์ ขอยืนยันว่า ไม่ได้เท่ากับคาสิโน หรือกิจการพนัน โดยมีการศึกษาว่าจะมีการอนุญาตพื้นที่ทำคาสิโนเพียง 5% ของพื้นที่ทั้งหมด นอกนั้นยังมีกิจการอื่นๆอีก ดูตัวอย่างจากประเทศสิงคโปร เพราะเห็นว่าไทยควรมีสถานที่ท่องเที่ยว ดึงเงินลงทุนเข้ามาได้ แต่ตอนนี้ยังไม่จบ ที่ผ่านมาแค่นำเสนอผลการศึกษา ไม่ได้ชี้ถูกชี้ผิดว่าจะทำหรือไม่ ต้องเป็นการตัดสินใจของรัฐบาลในอนาคต
“การพนันออนไลน์เข้าไปง่าย เข้าไปในครัวเรือน ไปถึงห้องนอน ห้องน้ำ เด็กไปเล่นในห้องน้ำ จึงต้องเปิดใจยอมรับ และหาวิธีจัดการแก้ปัญหา แต่ผมขอยืนยันว่า 100% ของการพนันออนไลน์ คือ มิจฉาชีพ เป็นการโกง ไม่มีทางที่จะได้เงินจากการพนันออนไลน์ อาจได้บางครั้ง แต่สุดท้ายคือโกง ดังนั้น ภาครัฐต้องเข้าไปกวดขัน โดยต้องตั้งคำถามกับผู้บังคับใช้กฎหมาย ซึ่งต้องยอมรับเลยว่า การพนันทำไมจึงอยู่ได้ เพราะอะไร นี่คือความจริงในสังคม จริงๆมีทุกวงการ” นายกัญจน์พงศ์ กล่าว
นพ.ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์ ที่ปรึกษากรมสุขภาพจิต กล่าวว่า 5 ย โดยเฉพาะที่ไม่ควรยุ่งกับเด็กสำคัญ เนื่องจากการทำงานของสมอง จะมีทั้งสมองส่วนคิดและส่วนอยาก โดยสมองส่วนคิดจะเติบโต พัฒนาดีสุด คือ ช่วงอายุ 25 ปี ซึ่งระยะเวลา 12-25 ปีที่เป็นช่วงสมองกำลังเติบโตนั้น หากระหว่างนั้นหากไปกระตุ้นสมองส่วนอยาก ก็จะยิ่งส่งผลกระทบ อย่างการโฆษณาเบียร์ ซึ่งสมัยก่อนยังไม่มีกฎหมาย พบว่าเยาวชนหันมาเสพเยอะมาก นี่มีทั้งการยั่วยุ จนไปถึงเด็กเยาวชน ทำให้อัตราการเสพติดเพิ่มขึ้น ดังนั้น ในเรื่องเอนเตอร์เทนเมนต์ คอมเพล็กซ์ ซึ่งจะมีกิจการพนัน ก็ต้องมีการควบคุมไม่ให้ไปกระทบเด็กและเยาวชน สิ่งสำคัญต้องมีการวางโครงสร้างพื้นฐาน หรือ Infrastructure มารองรับให้ดีก่อน ทั้งระบบการศึกษา การควบคุมดูแล อย่างโรงเรียนต้องมีระบบการศึกษาให้ดี ไม่ใช่มุ่งแต่เรียน อย่างคนที่ไม่ได้เรียนเก่ง ก็ต้องมีทางเลือก มีกิจกรรมหลากหลายมารองรับ เราต้องปฏิรูปการศึกษาให้เด็กแสดงศักยภาพของตนเอง ขณะที่ระบบสุขภาพก็ต้องมีการปรับปรุงระบบสุขภาพจิตเยอะ ดังนั้น โครงสร้างพื้นฐานเป็นสิ่งจำเป็นแรกๆ เมื่อถึงเวลาให้พวกอยู่ใต้ดินมาอยู่บนดิน ปัญหาก็จะน้อยลงถ้าเรามีโครงสร้างระบบรองรับที่ดีแล้ว
นพ.ยงยุทธ กล่าวว่า หลักๆ หน้าที่สมองที่สำคัญคือ สมองส่วนหน้า หรือสมองส่วนคิด และสมองส่วนกลาง คือ สมองทางอารมณ์ หรือเรียกว่าสมองส่วนอยาก อย่างมีความโกรธ ความพอใจก็ตรงนี้ ซึ่งสมองส่วนคิดจะควบคุมสมองส่วนอยาก แต่เมื่อเสพยาเสพติด จะกระตุ้นสมองส่วนอยาก กระตุ้นจนผิดปกติไปควบคุมสมองส่วนคิด นี่คือกลไกจากเสพสารเสพติดทั้งหมด ทั้งนี้ ช่วง 20 ปีที่ผ่านมา มีการค้นพบพฤติกรรมคนติดการพนันก็จะคล้ายกัน อย่างคนเสพติดจะโกหก ลักขโมย ใช้ความรุนแรงเพื่อให้ยามาเสพ ซึ่งคนติดการพนันก็เช่นกัน สิ่งเหล่านี้เป็นพฤติกรรมพื้นฐานของคนเสพติด แต่หากเขาไม่เสพติดเขาจะไม่มีพฤติกรรมเหล่านี้ ทำให้มีการนำเสนอเมื่อ 20 ปีที่แล้วว่า การเสพติดเป็นการเจ็บป่วยทางจิตใจที่เกิดความผิดปกติทางสมอง จนมีการบรรจุภาวะติดการพนัน และการติดเกม ให้เป็นโรคความผิดปกติทางจิตใจ ดังนั้น หากจะมีการพนันถูกกฎหมาย จะเห็นด้วยก็ต่อเมื่อ 3 ข้อ คือ
1. ถ้าถูกกฎหมายต้องมีระบบสังคม ระบบควบคุมดูแลที่แข็งแกร่งจริงๆ จะทำอย่างไรไม่ให้คนใช้มากเกินไป อย่างเหล้าบุหรี่ ห้ามโฆษณา ถ้าดารามาโฆษณาก็ยังถูกสังคมตั้งคำถามเลย เพราะเราห่วงสุดคือ วัยรุ่น เพราะวัยรุ่นอยู่ที่อายุ 12-25 ปี ตั้ง 13 ปีกว่าจะพัฒนาสมองส่วนคิดมาควบคุมสมองส่วนอยากได้ ดังนั้น วัยนี้หากติดสารเสพติดจะติดง่ายสุด เพราะสมองยังพัฒนาไม่เต็มที่ อย่างกัญชาในวัยรุ่น กับผู้ใหญ่ต่างกัน การเสพติด การพนันในวัยรุ่นจึงง่ายกว่า ดังนั้น ต้องควบคุมติดตามดีจริงๆ 2.หากจะทำจริงต้องมีระบบการดูแลช่วยเหลือที่ดี ทั้งเริ่มเสี่ยง เริ่มติด เริ่มใช้เงินมากขึ้น เสียงาน อดหลับอดนอน ไม่สามารถควบคุมตัวเองไม่ให้เล่นการพนัน อันนี้ต้องมีระบบช่วยหลือ อย่างกรณีรัฐบาลสิงคโปร์ ตนเคยไปศึกษาดูงานเหตุการณ์นี้ อย่างมาตรการหนึ่งคือ มีการเคลียร์ระบบสุขภาพว่า ต้องมีระบบบำบัดดูแลคนติดการพนัน ซึ่งสิงคโปร์ไม่เคยมีมาก่อน เนื่องจากที่ผ่านมาบทลงดทษติดสารเสพติดหนักมากถึงประหารชีวิต และ 3.ต้องมีระบบการศึกษาที่ดี ต้องทำให้คนมีวิจารณญาณ มีความรู้เท่าทัน และการเรียนต้องมีคุณภาพ ไม่ใช่แค่ท่องตำราเท่านั้น แต่ต้องคิด ตัดสินใจได้ ต้องมีการศึกษาแอบบแอกทีฟ เลิร์นนิ่ง แต่เรายังไม่เห็นว่ามีตรงนี้เลย
