วิจัยตรวจเชื้อไวรัสเดงกี ชิคุนกุนยา และซิกา ในยุงลายบ้าน-ยุงลายสวน ผ่าน pool ตัวอย่างยุง พบนำมาใช้ประเมินระบาดวิทยาได้ วิเคราะห์แหล่งที่มาของการแพร่กระจายไวรัส เฝ้าระวังทางกีฏวิทยา
เมื่อวันที่ 14 เม.ย. นพ.รุ่งเรือง กิจผาติ ประธานคณะกรรมการ MIU (MOPH Intelligence Unit) กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กล่าวว่า โรคติดต่อนำโดยยุงลาย ทั้งโรคไข้เลือดออก โรคไข้ปวดข้อยุงลาย และโรคติดเชื้อไวรัสซิกา ยังเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของไทย สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 (สคร.) นครศรีธรรมราช ได้วิจัยการเฝ้าระวังเชื้อไวรัสเดงกี ไวรัสชิคุนกุนยา และไวรัสซิกา ในยุงลายบ้านและยุงลายสวน โดยศึกษากึ่งทดลองในกลุ่มตัวอย่างอาคารบ้านเรือน และกลุ่มตัวอย่างยุงลายเกาะพักในอาคารบ้านเรือน 6 พื้นที่เสี่ยงสูงต่อโรคไข้เลือดออก คือ ต.บ่อผุด ออ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี, ต.กะทู้ อ.กะทู้ จ.ภูเก็ต และ ต.กะไหล อ.ตะกั่วทุ่ง จ.พังงา อย่างน้อยพื้นที่ละ 200 หลัง บันทึกตำแหน่งโดยใช้เครื่องวัดพิกัด GPS และเก็บตัวอย่าง pool ของยุงลายพื้นที่ละ 100 pools ด้วยเครื่องดูดยุง เพื่อทำการสกัด RNA
นพ.รุ่งเรืองกล่าวว่า ผลการศึกษาพบการติดเชื้อร่วมระหว่างเชื้อไวรัสเดงกี ซีโรไทป์ 1, 2 และ 3 กับเชื้อไวรัสชิคุนกุนยาในตัวอย่าง pool ยุงลายบ้าน 1 pool คิดเป็นร้อยละ 1 จากพื้นที่จ.สุราษฎร์ธานี พบการติดเชื้อไวรัสเดงกี ซีโรไทป์ 1 ในตัวอย่าง pool ยุงลายบ้าน 1 pool คิดเป็นร้อยละ 1 จากพื้นที่จ.ภูเก็ต และไม่พบการติดเชื้อไวรัสในตัวอย่าง pool ยุงลายบ้าน จากพื้นที่จ.พังงา ส่วนตัวอย่าง pool ยุงลายสวน ซึ่งเก็บเฉพาะพื้นที่จ.สุราษฎร์ธานี ไม่พบการติดเชื้อไวรัส
สำหรับอาคารบ้านเรือนที่พบยุงลายตัวเต็มวัยเกาะพัก มีลักษณะกระจายเป็นกลุ่มก้อน สอดคล้องกับชีวนิสัยของยุงลายบ้านที่ชอบวางไข่ตามภาชนะรองรับน้ำในบ้านและรอบบ้าน มีระยะบินออกหากินเลือดและแหล่งเกาะพักเป็นช่วงสั้นๆ จึงพบว่าอาคารบ้านเรือนที่ยุงลายตัวเต็มวัยเกาะพักมีระยะใกล้กันมาก ชี้ให้เห็นว่า พื้นที่ชุมชนพักอาศัยอาจเป็นปัจจัยกำหนดสำคัญหนึ่งที่มีอิทธิพลต่อพลวัตประชากรยุงลายและการแพร่พันธุ์ของยุงลาย
จากผลการวิจัย ทำให้สามารถนำวิธีตรวจหาเชื้อไวรัสในยุงมาใช้เป็นเครื่องมือประเมินทางระบาดวิทยาโดยตรง เพื่อวิเคราะห์แหล่งที่มาของการแพร่กระจายไวรัสเดงกี ชิคุนกุนยา และซิกา เฝ้าระวังทางกีฏวิทยาของยุงลายและโรคติดต่อนำโดยยุงลาย โดยถ่ายทอดนวัตกรรมไปยังเครือข่ายบริการสุขภาพในเขตสุขภาพที่ 11 และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้ ยังสามารถศึกษาวิจัยต่อยอดได้ในประเด็นเกี่ยวกับจำนวนตัวอย่าง Pool ของยุงลายตัวเต็มวัยเกาะพักในบ้านที่จับได้จากพื้นที่ที่มีนิเวศวิทยาสิ่งแวดล้อมต่างกันและจากหลายจังหวัดที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรค รวมถึงประเด็นยุงลายตัวเต็มวัยเพศผู้ หรือยุงที่มีความสำคัญทางการแพทย์ชนิดอื่น มีความไวรับต่อการติดเชื้อไวรัสทั้ง 3 ตัวมากน้อยเพียงใด
