ช่วงโควิดลูกติดพนันออนไลน์!/ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

ประโยคพาดหัวคือคำพูดของคุณแม่ท่านหนึ่งที่กำลังประสบปัญหาลูกติดการพนันออนไลน์จนกลายมาเป็นทุกข์ร่วมของครอบครัว  

 ช่วงสถานการณ์โควิด-19 ทำให้ชีวิตของผู้คนต้องปรับตัวทุกรูปแบบเพื่อหาทางป้องกันไม่ให้เป็นผู้ติดเชื้อ และพยายามทำความเข้าใจที่จะต้องยอมรับว่าถึงเวลาก็ต้องอยู่ร่วมกับโรคนี้ให้ได้ เพราะเราต้องเผชิญกับสถานการณ์ New Normal หลายสิ่งอย่างในชีวิต
 
นอกจากต้องดูแลสุขอนามัยตัวเองอย่างเคร่งครัด ใส่หน้ากากอนามัย เว้นระยะห่างทางสังคม ทำให้หลายกิจกรรมต้องหันไปใช้ช่องทางออนไลน์มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเรียนการสอน การทำงาน การประชุม การจัดกิจกรรม ฯลฯ

ไม่เว้นแม้แต่การพนันออนไลน์!

คุณแม่ท่านนี้ก็เช่นกัน ลูกชายวัย 20 ปี ต้องอยู่บ้านเรียนออนไลน์ แรก ๆ ก็เรียนปกติ และใช้ชีวิตบนโลกออนไลน์ตลอดทั้งวัน ทั้งเรียนหนังสือ ดูหนัง ฟังเพลง เล่นเกม ใช้โซเชี่ยลมีเดียเป็นปกติ ถ้าวันไหนเล่นทั้งวัน คุณแม่ก็จะบ่นและต่อว่า แต่ก็เห็นใจลูกเหมือนกัน เพราะต้องอยู่บ้านทั้งวันไม่ได้ไปไหน ระยะหลังคุณแม่จึงไม่ได้บ่นหรือต่อว่าลูก และไม่ได้สนใจว่าลูกทำอะไรบนโลกออนไลน์บ้าง

จนกระทั่งวันหนึ่งรับรู้ว่าลูกติดการพนันออนไลน์ !

การพนันอยู่กับโลกของเรามานานแสนนาน มีอยู่ในทุกวงการ ทั้งพนันปากต่อปาก พนันเกมไพ่ พนันเกมกีฬา หรือพนันในรูปแบบเกมที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นมาเอง ซึ่งบางประเทศก็จะมีสถานที่สำหรับให้คนมาเล่นพนันกัน เช่น บ่อน คาสิโน ฯลฯ ซึ่งก็จะมีกฎเกณฑ์ระบุไว้ชัดเจนว่าคนที่สามารถเข้าไปได้นั้นต้องมีการยืนยันตัวตนและอายุของตัวเองว่าสามารถผ่านเกณฑ์ที่จะเข้าไปได้ ขณะที่ประเทศไทยแม้ไม่มีบ่อนหรือคาสิโนที่ถูกกฎหมาย แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าบ้านเรามีบ่อนผิดกฎหมายมากมาย หนำซ้ำยังมีข่าวให้เห็นอยู่บ่อยครั้งว่ามีการลักลอบทำบ่อนผิดกฎหมายอยู่ตลอด แต่ก็นั่นแหละบ่อนที่ผิดกฎหมายก็ยังมีกฎเกณฑ์ เพราะฉะนั้นการจะเข้าถึงสถานที่แบบนี้ ถ้าไม่ใช่คนรู้จักหรือคุ้นเคยจริง ๆ ก็คงไม่ใช่จะเข้าไปได้ง่าย ๆ
 
รวมถึงเยาวชนก็เช่นกัน
 
ต่างจากการพนันออนไลน์ที่เติบโตพร้อมกับความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างขึ้น ถ้าพูดถึงการพนันออนไลน์แล้ว ก็มีปรากฏให้เห็นแทบจะทุกหนทุกแห่งบนโลกออนไลน์ โดยเฉพาะบนโลกออนไลน์ที่เด็กและเยาวชนชอบเข้าไปท่องหรือใช้ช่องทางนั้นบ่อย ๆ เพราะมีโอกาสที่จะพบเว็บไซด์การพนันออนไลน์ที่มักจะตามไป และวิธีการเข้าถึงมันง่ายดายมาก
 
คุณแม่ที่เกือบจะสูญเสียลูกให้กับโลกการพนันออนไลน์เล่าให้ฟังว่า...

“ขอแค่เรามีบัญชีที่ลงทะเบียนออนไลน์กับธนาคารต่าง ๆ ก็สามารถเริ่มเล่นได้เลย เพียงแค่โอนเงินให้กับเจ้ามือเท่านั้น จะทุนหลักสิบ หรือหลักร้อย ก็เริ่มเล่นได้หมด ซึ่งโดยทั่วไปถ้าไม่ใช่ขาพนันตัวจริงก็คงไม่หลุดเข้าไปเล่นเท่าไหร่ แต่มักจะมีโฆษณาชวนเชื่ออยู่เสมอ ตามเว็ปไซด์ดัง ๆ หรือเพจเฟสบุ๊คที่มีผู้ติดตามจำนวนมาก หรือช่องทางอื่น ๆ ที่เราเห็นซ้ำ ๆ ทุกวัน”
 
คุณแม่ท่านนี้เล่าให้ฟังโดยละเอียดหลังจากที่ลูกยอมรับและสามารถสืบสาวเรื่องไปจนถึงรายละเอียดรายทางและมารู้ในภายหลังจากลูก
 
“เพื่อนของเพื่อนเขาเป็นเจ้ามือในเว็บไซต์การพนันรายหนึ่ง เล่ากลไกว่าเขาสามารถควบคุมสถานการณ์ทุกอย่างได้ ว่าจะให้ได้ตอนไหนเสียตอนไหน หรือจะปล่อยให้เป็นกลไกของการเสี่ยงโชคปกติก็ยังได้ โดยวิธีที่เขามักจะใช้อยู่เป็นประจำก็คือการค่อย ๆ ปล่อยให้เราได้ เราเสีย วนไปวนมาอยู่แบบนี้หลาย ๆ วัน ให้เรารู้สึกติดใจ และเข้ามาเล่นทุกวัน เพราะเมื่อเป็นเว็บไซต์พนันออนไลน์แล้ว ย่อมไม่มีคำว่าปิด สามารถเปิดทำการตลอดเวลา เรานึกอยากเล่นก็เข้าไป เรานึกจะพอก็พอ แต่เมื่อเราติดมันแล้ว เราจะเลิกยากมาก โดยเจ้ามืออาจจะปล่อยให้เราได้หรือเสียวนไปวนมา และถ้าเราเสียมาก ๆ จนถึงจุดที่เราเทหมดหน้าตัก เขาก็อาจจะเอาเราไปหมดตัวเลยก็ว่าได้”
 
“หรือต่อให้เราได้เงินมาจากการพนันมากมายก่ายกอง แต่สุดท้ายเงินที่ได้มานั้นมันก็เป็นเงินร้อน สุดท้ายเราก็คงเอาเงินพวกนี้กลับมาเล่นพนันอยู่ดี สรุปแล้วมันมีได้มีเสีย หรือมีแต่เสียกับเสียกันแน่ และยิ่งเป็นการพนันออนไลน์ที่ไม่ถูกกฎหมายและไม่สามารถตรวจสอบได้ เราจะได้เงินจากเขาได้จริง ๆ หรือ”

ยิ่งอยู่ในยุคที่สถานการณ์โควิด-19 ยังระบาดไม่หยุดและคงต้องใช้ชีวิตบนโลกออนไลน์ไปอีกซักพัก สิ่งที่น่าเป็นห่วงที่สุดคือเด็กและเยาวชนมีโอกาสเข้าไปติดการพนันออนไลน์อยู่ตลอดเวลา เพราะแค่มีบัญชีออนไลน์ที่ผูกกับธนาคาร และโทรศัพท์มือถือ ก็สามารถเล่นพนันออนไลน์ได้แล้ว ยิ่งความเครียดจากการเรียนออนไลน์ การที่ห่างจากสังคมเพื่อน การเข้าไปเล่นเพื่อหวังแค่สนุก คลายเครียด อาจเป็นจุดเริ่มต้นทำให้ต้องเสียผู้เสียคนได้เลยทีเดียว
 
องค์การอนามัยโลกกำหนดให้พฤติกรรมติดการพนันเป็นความผิดปกติทางจิตชนิดหนึ่ง เรียกว่า Pathological Gambling หรือ โรคติดพนัน ซึ่งผู้เล่นการพนันจะมีความทุกข์จากการเล่นพนัน แต่ก็หยุดไม่ได้ยังคงต้องเล่นต่อไป
 
สถาบันวิจัยเกี่ยวกับสุขภาพจิตในอเมริกา (National Institute of Mental Health) โดย Ernts และคณะ ได้ศึกษาโครงสร้างสมองของวัยรุ่นด้วยการถ่ายเอ็กซเรย์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) พบว่า สมองของวัยรุ่นยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ชี้ให้เห็นว่า ช่วงวัยรุ่นตอนต้นเป็นวัยที่ยังขาดความยับยั้งชั่งใจ ซึ่งสมองส่วนหน้าที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการคิดที่ใช้เหตุผล (Prefrontal Cortex) จะพัฒนาสมบูรณ์ในช่วงอายุ 20 ปีขึ้นไป ถ้าวัยรุ่นหมกมุ่นหรือติดการพนันจะส่งผลให้สมองส่วนนี้ไม่เพิ่มเนื้อสมอง ซึ่งจะไม่พัฒนาอย่างถาวรและยังอาจถูกตัดทิ้ง (Pruning) เพราะไม่ได้ใช้งาน ส่งผลต่อระบบคิดและพฤติกรรมที่จะติดตัวไปตลอดชีวิต จะกลายเป็นผู้ใหญ่ที่ไม่อดทนรอความสำเร็จ หวังได้เงินมาง่าย ๆ และรวดเร็ว
 
ปัจจุบันเด็กและเยาวชนเข้าถึงแหล่งพนันได้ง่าย ส่วนใหญ่เด็กและเยาวชนที่เล่นการพนันมักมีสภาพแวดล้อมที่ทำให้สุ่มเสี่ยง เช่น มีโต๊ะสนุกเกอร์อยู่ใกล้บ้าน เล่นบอล ฯลฯ ยิ่งปัจจุบันเข้าสู่โลกดิจิทัล รูปแบบการพนันออนไลน์ยิ่งเข้ามาปะทะตัวเด็กและเยาวชนได้ง่าย โดยเฉพาะเกมพนันที่ตอบสนองพฤติกรรมของวัยรุ่น คือ รู้ผลเร็ว, เล่นได้ทุกที่ทุกเวลา
 
เราต้องไม่ลืมว่า การพนันถูกออกแบบมาให้คนติดง่าย เมื่อเราตกไปในวังวนนี้ โอกาสที่จะเสพติดก็ง่าย บางคนก็ไม่สามารถออกมาจากการเสพติดนี้ได้ ผลกระทบจากการพนันทำให้หลายคนต้องเดินเข้าสู่ด้านมืดของสังคม สิ่งที่จะตามมาเป็นวงจรคือ การเป็นหนี้ ตามด้วยการโกหก การลักขโมย พฤติกรรมก้าวร้าว และนำไปสู่ความแตกร้าวของสัมพันธภาพระหว่างกันในครอบครัว
 
ฉะนั้นสิ่งที่พ่อแม่ ผู้ปกครองต้องระมัดระวัง และควรหมั่นสังเกตลูก ๆ ที่ต้องอยู่บนโลกออนไลน์แทบจะตลอดเวลา และเป็นเรื่องที่ต้องรู้เท่าทันว่า โลกออนไลน์คือแหล่งการพนันที่มีสิ่งเร้าอย่างมากในการเชิญชวนให้วัยรุ่นเข้าไปเสี่ยงโชค เพราะแค่คลิกปลายนิ้ว ซึ่งตรงกับจริตของวัยรุ่นที่จากแค่อยากลองเล่น แล้วก็ค่อย ๆ ขยายจำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นติด

และจำนวนไม่น้อยเกิดจากเพื่อนมักจะเป็นคนแนะนำให้เล่น ผนวกกับวัยรุ่นมีแนวคิดชอบลองและชอบเสี่ยงก็เลยลองเล่นสักหน่อย ซึ่งการพนันเป็นเกมที่ยั่วยุให้เกิดอารมณ์ความรู้สึกได้มาก ไม่ว่าผู้เล่นจะอยู่ในสถานการณ์ที่ได้หรือเสีย ดังนั้นเด็กและเยาวชนจึงเป็นช่วงวัยที่มีความเสี่ยงสูงมากที่จะติดการพนันได้ง่ายและถอนตัวได้ยาก

คุณแม่ท่านนี้รู้เรื่องเร็ว เพราะเห็นการใช้เงินของลูกที่ผิดปกติและมีพฤติกรรมบางอย่างทีเปลี่ยนไป เช่น โกหก และเก็บตัว จนสุดท้ายเธอต้องเข้าไปพูดคุย และแก้ไขปัญหาลูกแบบจริงจังด้วยวิธีที่ที่ให้ลูกร่วมมือที่จะถอนตัวจากการติดพนันด้วยตัวเองด้วย ไม่ได้ใช้วิธีการต่อว่าดุด่าอย่างเดียว
 
ด้วยต้นทุนที่ครอบครัวเธอมีสัมพันธภาพที่ดีเป็นเกราะป้องกันและแก้ไขปัญหาที่ดีที่สุด ลูกของเธอจึงหลุดออกมาจากวังวนการพนันได้ แต่ก็มีเด็กและเยาวชนจำนวนไม่น้อยที่ต้นทุนชีวิตครอบครัวมีปัญหา หรือรู้ไม่เท่าทันการพนันที่แฝงเข้ามาทางเทคโนโลยี ที่สำคัญรู้ไม่เท่าทันภัยเหล่านี้
 
สุดท้ายเรื่องราวอาจไม่จบสวยเหมือนคุณแม่แม่ท่านนี้ก็ได้