บรรยากาศพิพิธภัณฑ์ปัตตานีคึกคักเป็นพิเศษ เนื่องจากชาวปัตตานีและจังหวัดใกล้เคียงแห่กันมาชมความงดงาม ประณีต "กริชโบราณ" อายุมากกว่า 100 ปี มากกว่า 200 เล่ม ที่บรรดานักสะสมกริชโบราณขนมาจัดโชว์ในงาน "วิถีถิ่น วิถีตานี วิถีอาเซียน “ศาสตร์และศิลป์ สายสัมพันธ์กริชอาเซียน” ในโครงการวัฒนธรรมเชื่อมใจชายแดนใต้สันติสุข ซึ่งเป็นความร่วมมือกันระหว่างกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) กับจังหวัดปัตตานี และสมาชิกอาเซียน จัดระหว่างวันที่ 15-17 สิงหาคมที่ผ่านมา โดยมี นายกฤษศญพงษ์ ศิริ ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานเปิดงาน “ศาสตร์และศิลป์ สายสัมพันธ์กริชอาเซียน” พลโทอุกฤษณ์ อากาศวิภาต ที่ปรึกษาผู้แทนพิเศษของรัฐบาล นายไกรศร วิศิษฎ์วงศ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดปัตตานี สภาวัฒนธรรมจังหวัดปัตตานี กงสุลอินโดนีเซียประจำจังหวัดสงขลา วัฒนธรรมจังหวัดปัตตานี นราธิวาส สงขลา สตูล นักเรียน นักศึกษา ประชาชน นักท่องเที่ยวชาวไทยและต่างชาติ มาร่วมชมกริชโบราณจำนวนมาก
ภายในงานมีการสาธิตการตีกริช การแกะหัวกริชและฝักกริช การพันผ้า นุ่งผ้า ภูมิปัญญาท้องถิ่นในปัตตานี (กริชและผ้าโบราณ) ที่ปัจจุบันหาชมได้ยากยิ่ง นอกจากนี้ยังมีการเดินแบบเครื่องแต่งกายของประเทศในอาเซียน การแสดงนิทรรศการ “ศาสตร์และศิลป์ สายสัมพันธ์ กริชอาเซียน” คือ กริชอาเซียน 8 สกุลช่าง 1. กริชสกุลช่างปัตตานี 2. กริชสกุลช่างสงขลา 3. กริชสกุลช่างชวา 4. กริชสกุลช่างคาบสมุทรตอนเหนือ 5. กริชสกุลช่างบูกิส 6. กริชสกุลช่างซุนดาหรือซุนดัง 7. กริชสกุลช่างบาหลีและมดูรา 8. กริชสกุลช่างสุมาตรา นอกจากนี้ยังมีการแสดงศิลปวัฒนธรรมของอินโดนีเซีย มาเลเซีย และกิจกรรมอื่นๆ อีกมากมาย
นายกฤษศญพงษ์ กล่าวว่า กระทรวงวัฒนธรรมมีนโยบายหลักในการใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือสร้างคนดีและสังคมดี สร้างรายได้และความมั่นคงจากทุนทางวัฒนธรรม รวมทั้งสร้างความสัมพันธ์และภาพลักษณ์ที่ดีของประเทศด้วยมิติทางวัฒนธรรม ทั้งยังเป็นการส่งเสริม สนับสนุน เผยแพร่ แลกเปลี่ยน และสร้างความร่วมมือทางด้านศิลปวัฒนธรรมในภูมิภาคอาเซียน โดยให้ความสำคัญกับการส่งเสริมเครือข่าย เพื่ออนาคตที่ยั่งยืนต่อการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนในกลุ่มประเทศอาเซียนและสนองนโยบาย ปีแห่งวัฒนธรรมอาเซียน 2562 ของกระทรวงวัฒนธรรม ภายใต้แนวคิด "หลากหลาย สร้างสรรค์ ยั่งยืน"
"ผมขอชื่นชมชาวปัตตานี จัดงานครั้งนี้ได้อย่างยิ่งใหญ่ และเสริมสร้างสังคมพหุวัฒนธรรมเชื่อมใจคนในพื้นที่ นำไปสู่ความสงบสุขและสมานฉันท์ เชื่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอาเซียนโดยการใช้วัฒนธรรมร่วมสมัย ในการปลุกจิตสำนึกรักศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ เกิดความภาคภูมิใจ เห็นคุณค่าและมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ สืบสาน ต่อยอด ศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่นต่อไป" นายกฤษศญพงษ์ กล่าว
ด้าน นายอาดาฮา ดะอุแม หนึ่งในสมาชิกสหกรณ์กริช รามัน ในฐานะผู้เชี่ยวชาญแกะสลักหัวกริช บอกว่า ในปัจจุบันมีช่างสืบสานการทำกริชน้อยมาก ขณะที่ความต้องการของตลาดมีค่อนข้างสูง เคยมีชาวต่างชาติและผู้ค้าจากตลาดจตุจักร ติดต่อสั่งทำเป็นจำนวนมาก ซึ่งเราไม่สามารถผลิตให้เขาได้ เพราะการทำกริชเป็นงานฝีมือ งานแฮนเมด กว่าจะแกะหัวกริชให้มีลวดลายงดงามอ่อนช้อย 1 หัว คือเราต้องใช้สิ่วขนาดเล็กๆ ค่อยๆแซะเนื้อไม้ให้ลึก ตื้น จนเกิดลวดลาย ซึ่งใช้เวลาประมาณ 30 วัน เมื่อทำหัวเสร็จจะต้องส่งต่อให้ช่างตีเหล็กทำกริช จากนั้นก็ส่งต่อไปให้ช่างทำปลอกกริช ดังนั้น กริช 1 เล่ม จะต้องใช้ช่างฝีมืออย่างน้อย 3 ส่วน
"การทำหัวกริช มีทั้งทำจากเงินแกะสลักลวดลาย ผมถนัดแกะสลักไม้ โดยใช้ไม้แก้วป่าทอง ไม้แก้วป่าดำ ไม้มะเกลือ ซึ่งถือเป็นไม้มงคลตามความเชื่อที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ อีกอย่างผมชื่นชอบลวดลายไม้ จะมีสีอ่อน เข้ม ต่างกัน ผมว่านี่ละเสน่ห์ มองกี่ครั้งก็ไม่เบื่อ สำหรับหัวกริช ที่ทำจากไม้ ผู้ที่ครอบครองจะต้องมั่นสังเกตไม่ให้เนื้อไม้แห้ง เพราะว่าถ้าปล่อยให้เนื้อไม้แห้งไปนานๆ เนื้อไม้อาจจะแตกได้ ดังนั้นจะต้องทาน้ำมัน เพื่อให้ไม้เกิดความชุ่มชื้นอยู่เสมอ" นายอาดาฮา แนะนำวิธีการดูแลหัวกริชที่ทำจากไม้
จากนั้น นายอาดาฮา ยังเสนอด้วยว่า ผมอยากให้มีช่างฝีมือรุ่นใหม่ๆ มาสืบสานการทำกริช จึงอยากให้หน่วยงานภาครัฐหรือเอกชน จัดงานเกี่ยวกับ กริช หากเป็นไปได้การจัดงานในครั้งถัดไป เพิ่มกิจกรรมจัดประกวดการทำกริชเหมือนประเทศมาเลเซีย เชื่อว่าจะปลุกพลังคนรุ่นใหม่หันมาอนุรักษ์ สืบทอด ต่อยอดการทำกริชเพิ่มมากขึ้น ที่สำคัญกริชแต่ละท้องถิ่นจะมีเอกลักษณ์ของตนเอง มั่นใจว่าหากมีการจัดประกวดจะเห็นพัฒนาการฝีมือคนรุ่นใหม่อย่างต่อเนื่อง ซึ่งกริชที่ทำใหม่ ในอีก 100 ปี 200 ปี ข้างหน้าจะกลายเป็นกริชโบราณให้คนรุ่นต่อไปได้ศึกษา นอกจากนี้ การทำกริชยังสร้างเป็นรายได้เสริมและรายได้หลักอีกด้วย
ใครพลาดโอกาสมาเที่ยวงานกริชอาเซียนครั้งนี้ ไม่ต้องเสียใจ ทางพิพิธภัณฑ์ปัตตานี จัดนิทรรศการถาวร "กริชโบราณ กริชอาเซียน" รวมทั้งเครื่องแต่งกาย ไว้ให้ผู้ที่สนใจได้เข้าชม
