รพ.ราชวิถี ผ่าตัดปลูกถ่ายเนื้อเยื่อซ่อมลิ้น "ผู้ป่วยมะเร็งช่องปาก" เหตุถูกตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ เผยใช้เนื้อเยื่อได้ทั้งแขน ต้นขา หน้าแข้ง ใช้เทคนิคต่อเส้นเลือดที่ได้จากการผ่าตัดเลาะต่อมน้ำเหลืองหลังไรผมช่วยซ่อนรอยแผล ช่วยกลืน พูดได้ตามปกติ
นพ.ณัฐ นิยมอุดมวัฒนา นายแพทย์ชำนาญการกลุ่มศูนย์การแพทย์เฉพาะทางด้านโสต ศอ นาสิก รพ.ราชวิถี กล่าวถึงมะเร็งศีรษะและลำคอ ว่า จากสถิติของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ มะเร็งศีรษะและลำคอ เป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 6 ในเพศชาย และอันดับ 10 ในเพศหญิง ปัจจุบันมะเร็งที่รักษาได้ยากและพบบ่อย ได้แก่ มะเร็งช่องปาก ช่องคอ กล่องเสียง โพรงจมูกและไซนัส โพรงหลังจมูก ไทรอยด์ และต่อมน้ำลาย โดยแต่ละปี รพ.ราชวิถี มีผู้ป่วยมะเร็งศรีษะและลำคอรายใหม่เข้ามารักษาปีละประมาณ 600 กว่าราย สาเหตุของการป่วยส่วนใหญ่มาจากการสูบบุหรี่ ดื่มเหล้า ฟันผุที่ทำให้อักเสบเรื้อรัง การรักษาผู้ป่วยในระยะเริ่มต้น จะเป็นการผ่าตัดหรือการฉายแสง ขึ้นกับการเลือก แต่หากเป็นระยะลุกลาม อาจต้องผ่าตัดร่วมกับการฉายแสงและการให้ยาเคมีบำบัดควบคู่กันไป ซึ่งหากการรักษายิ่งใช้เทคโนโลยีสูงค่าใช้จ่ายก็ยิ่งสูงตามไปด้วย
นพ.ณัฐ กล่าวว่า ทั้งนี้ การรักษามะเร็งช่องปาก จะต้องมีการตัดชิ้นเนื้ออวัยวะส่วนที่เป็นมะเร็ง ไปตรวจ โดยจะตัดห่างจากขอบด้านละ 1-2 เซนติเมตรขึ้นไป ดังนั้น ยิ่งคนไข้มาระยะเยอะเท่าไรก็ยิ่งต้องตัดมากขึ้นเท่านั้น หากเป็นที่ลิ้นก็ต้องมีการตัดบางส่วนของลิ้นออกไป ทำให้เสียปริมาตรของลิ้นจนส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ทั้งการพูดและการกลืน จึงมีการพัฒนาเทคนิคการผ่าตัดเอาเนื้อเยื่อส่วนอื่นของร่างกายมาปลูกถ่ายเสริมเข้าไป ซึ่งใช้ได้หลายอวัยวะ เช่น แขน ต้นขา หน้าแข้ง ขึ้นกับว่าต้องการเนื้อเยื่อมากน้อยแค่ไหน และต้องซ่อมแซมกระดูกด้วยหรือไม่ หากเป็นที่กระดูกกรามก็อาจต้องตัดกรามไปด้วย ซึ่งการผ่าตัดปลูกถ่ายเนื้อเยื่อเพื่อเสริมแทนอวัยวะที่ถุกตัดไปตรวจชิ้นเนื้อ รพ.ราชวิถีดำเนินการสัปดาห์ละ 2-3 คน เพราะเป็นการผ่าตัดที่ค่อนข้างซับซ้อน
นพ.ณัฐ กล่าวว่า การปลูกถ่ายเนื้อเยื่อจะอาศัยการต่อเส้นเลือด โดยใช้เส้นเลือดที่เลาะออกมาจากการผ่าตัดต่อมน้ำเหลือง เนื่องจากหลักการมะเร็งมีโอกาสแพร่ไปทางลำคอบริเวณต่อมน้ำเหลือง อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองเดิมทีจะลงแผลตรงคอ แต่ทำให้เกิดแผลที่อาจดูไม่สวยงาม รพ.ราชวิถีจึงพัฒนาเทคนิคการผ่าตัด โดยผ่าตัดจากบริเวณหลังไรผมเพื่อซ่อนแผลเป็น ยิ่งผู้หญิงผมยาวก็ยิ่งมีประโยชน์ เพราะซ่อนรอยแผลได้ โดยอาศัยการผ่าตัดด้วยการส่องกล้อง ซึ่งพยายามเลียนแบบการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ระยะไกล ซึ่งมีราคาหลายร้อยล้านบาท หลังจากผ่าตัดแล้วจึงปลูกถ่ายเนื้อเยื่อเข้าไปต่อเส้นเลือดผ่านรูด้านหลัง ถือเป็นเทคโนโลยีที่สูงขึ้นไปอีกกว่าการปลูกถ่ายทั่วไป
"หลังปลูกถ่ายเนื้อเยื่อต้องนอน รพ.อย่างน้อย 7-10 วัน เพื่อรอให้ภาวะแทรกซ้อนผ่านพ้นไปก่อน ค่าใช้จ่ายก็ประมาณล้านกว่าบาท อย่างคนไข้ที่ตัดลิ้นไป การปลูกถ่ายเนื้อเยื่อจะเอาเนื้อมาห่อทำเป็นลิ้น ลากมาต่อเส้นเลือดกับบริเวณที่คอ ตัวลิ้นเทียมนั้นคนไข้รับรสไม่ได้ แต่ตัวปริมาตรที่เพิ่มมาทำให้คนไข้พอกลืนได้ การพูดใกล้เคียงแบบปกติ แต่ลิ้นตรงอื่นที่เหลืออยู่ยังสามารถรับรสได้" นพ.ณัฐ กล่าวและว่า มะเร็งศีรษะและลำคอจะรออาศัยการตรวจสุขภาพประจำปีไม่ได้ เพราะใช้เวลานานกว่าจะตรวจ คือ 6 เดือน ถึง 1 ปี แต่ควรจะต้องสังเกตอาการตัวเอง ถ้ามีอาการเจ็บคอเรื้อรัง เสียงแหบเรื้อรัง กลืนติดลำบากเรื้อรัง 2-3 สัปดาห์ แนะนำให้มาตรวจทันที
