ตอนที่ 4 ผลสรุปการเก็บข้อมูลชุดแรกของการนำงานวิจัยในระดับปริญญาเอก สาขาการบริหารการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ในหัวข้อ “การบริหารจัดการสื่อดิจิทัลเพื่อเด็กปฐมวัย” มาสกัดเป็นภาษาง่าย ๆ กระชับ และสรุป เพื่อเผยแพร่เป็นตอน ๆ เพราะเชื่อว่าจะเกิดประโยชน์ต่อวงการการศึกษาปฐมวัย และผู้ที่เกี่ยวข้องเรื่องปฐมวัย โดยเฉพาะในอีก 10 ปีข้างหน้า
จากผลสรุปของการเก็บข้อมูลชุดแรก มีประเด็นสำคัญที่ค้นพบจากงานวิจัยอนาคตภาพในการบริหารจัดการสื่อดิจิทัลเพื่อเด็กปฐมวัย ที่ผู้ให้ข้อมูลทั้ง 17 คน มีความคิดเห็นสอดคล้องกันจากการวิจัยอนาคตภาพ เทคนิค Ethnographic Delphi Future Research (EDFR) เพื่อสัมภาษณ์ สังเคราะห์ข้อมูล จากนั้นให้ผู้เชี่ยวชาญยืนยันด้วยการตอบแบบสอบถาม เพื่อดำเนินการศึกษาอนาคตภาพในการบริหารจัดการสื่อดิจิทัลเพื่อเด็กปฐมวัย พบว่ามีองค์ประกอบสำคัญ 6 องค์ประกอบหลัก ซึ่งประกอบด้วย
1) การบริหารจัดการโดยภาครัฐ
2) การบริหารจัดการการใช้สื่อดิจิทัลอย่างมีประสิทธิภาพ
3) การบริหารจัดการบุคลากร
4) การบริหารจัดการงบประมาณ
5) การบริหารจัดการประสบการณ์การเรียนรู้
6) การมีส่วนร่วมในการพัฒนาการบริหารจัดการสื่อดิจิทัล
ตอนนี้เป็นข้อมูลข้อที่ 2 คือ การบริหารจัดการการใช้สื่อดิจิทัลอย่างมีประสิทธิภาพ พบว่ามีตัวแปรย่อย 18 ตัวแปร ประกอบด้วย
1) Hardware ที่ใช้ ควรมีทั้งแบบที่พกพาได้และแบบตั้งโต๊ะ
2) ควรเลือกใช้อุปกรณ์ดิจิทัลที่เหมาะสมกับพัฒนาการของเด็ก ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อพัฒนาการของเด็ก
3) Software ต้องมีเนื้อหาที่หลากหลาย และมีเพียงพอที่จะตอบสนองความต้องการของเด็กได้
4) สื่อดิจิทัลต้องเชื่อมต่อเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ไม่รู้จบ
5) เมื่อเด็กใช้สื่อ จะต้องมีคนแนะนำ เพื่อให้เด็กเรียนรู้อย่างเหมาะสมตามประเด็นที่เด็กสนใจ
6) ต้องมีองค์ความรู้ มีข้อมูล มีงานวิจัยที่จะช่วยตัดสินใจในการนำสื่อดิจิทัลมาใช้ เพื่อให้เกิดประโยชน์
7) ควรมีหลักเกณฑ์ในการใช้สื่อดิจิทัลสำหรับเด็ก เพื่อให้ใช้สื่อดิจิทัลให้เกิดประโยชน์มากกว่าโทษ
8) ต้องมี Program / Application ที่ช่วยในการกลั่นกรองเนื้อหา เพื่อให้ได้เนื้อหาที่เหมาะสมกับเด็ก
9) ควรมีกระบวนการในการคัดสรรสื่อดีสำหรับเด็ก โดยผู้มีความรู้ความสามารถ เพื่อช่วยกลั่นกรองคุณภาพของสื่อดิจิทัล โดยความคิดเห็นของนักวิชาการและผู้รู้ที่มีความหลากหลาย
10) ควรจัดระบบการให้ความรู้แก่ผู้ปกครองในการใช้สื่อดิจิทัลสำหรับเด็ก
11) ควรมีการกำหนดระยะเวลาในการใช้สื่อดิจิทัลให้เหมาะสมด้วยวิธีการต่างๆ
12) Software / เนื้อหา ต้องออกแบบให้เหมาะสมกับลักษณะการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย โดยให้ความสำคัญกับเนื้อหามากกว่ารูปแบบ
13) เนื้อหาของสื่อดิจิทัลต้องสอดคล้องกับแผนการศึกษาชาติ
14) รูปแบบของเนื้อหาต้องเน้นความสนุกสนาน เน้นเรื่องมิติสัมพันธ์ ความรู้ คุณธรรม จริยธรรม
15) รูปแบบของสื่อ ควรเน้นเรื่อง เชาว์ปัญญา (IQ) และความฉลาดทางอารมรณ์ (EQ) มีจิตอาสา รักธรรมชาติ และการเป็นคนดี
16) ครอบครัวหรือหน่วยเล็กที่สุดที่ใกล้ตัวเด็ก ต้องพัฒนาทักษะต่างๆ ให้เด็ก
17) เด็กสามารถเข้าถึงได้อย่างเท่าเทียมกัน
18) เด็กต้องรู้จักใช้ และต้องเลือกใช้อย่างเหมาะสมและมีความรู้เท่าทัน
และเมื่อนำค่าสถิติมาประเมินพบว่าความคิดเห็นของผู้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับการบริหารจัดการการใช้สื่อดิจิทัลอย่างมีประสิทธิภาพที่มีความเห็นสอดคล้องกันมากที่สุด ได้แก่ ข้อ 2 ข้อ 5 และข้อ 9
- เลือกใช้อุปกรณ์ดิจิทัลที่เหมาะสมกับพัฒนาการของเด็ก ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อพัฒนาการฯ
- เมื่อเด็กใช้สื่อ จะต้องมีคนแนะนำ เพื่อให้เด็กเรียนรู้อย่างเหมาะสมตามประเด็นที่เด็กสนใจ
- มีกระบวนการในการคัดสรรสื่อดีสำหรับเด็ก โดยผู้มีความรู้ความสามารถ เพื่อช่วยกลั่นกรองคุณภาพของสื่อดิจิทัล โดยความคิดเห็นของนักวิชาการและผู้รู้ที่มีความหลากหลาย
นับเป็นการตอกย้ำเรื่องการใช้สื่อดิจิทัลกับเด็กปฐมวัยที่มีความห่วงใยจากทุกภาคส่วน
การคัดเลือกสื่อดิจิทัลสำหรับเด็กปฐมวัยนั้นมีความสำคัญมาก แต่ทั้งนี้ ต้องขึ้นอยู่กับการใช้ หากใช้สื่อเทคโนโลยีในทางที่ไม่เหมาะสมและขาดการจัดการที่ดี ก็จะกลายเป็นภัยสำหรับเด็กปฐมวัย
The National Association for the Education of Young Children และ Fred Rogers Center for Early Leaning and Children’s Media at Saint Vincent College (NAEYC & the Fred Rogers Center, 2012) ยืนยันว่า การใช้เทคโนโลยี เช่น คอมพิวเตอร์ แท็บเล็ต โทรศัพท์มือถือ ดีวีดี และเกม กับเด็กแรกเกิดจนกระทั่งถึง 8 ปี จะช่วยส่งเสริมพัฒนาการของเด็กในเรื่องความคิด สติปัญญา และอารมณ์ แต่ทั้งนี้ต้องตั้งอยู่บนเงื่อนไขว่า จะต้องใช้อย่างถูกวิธีตามความเหมาะสม และความสามารถของครูปฐมวัยในเรื่องเทคโนโลยีเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการศึกษาของเด็กปฐมวัยในยุคปัจจุบัน
ดังนั้นการที่จะนำเอาเทคโนโลยีมาใช้กับเด็ก สิ่งที่ต้องคำนึงคือ วิธีการเลือกเครื่องมือ และแอพพลิเคชั่น เครื่องมือที่นำมาใช้ในเรื่องการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่ดีนั้นต้องช่วยให้เด็กสามารถค้นคว้า สร้างโอกาสและต้องส่งเสริมให้เด็กมีทางเลือกในการสร้างจินตนาการ และแก้ปัญหาด้วยตนเอง
หรือหากให้เด็กใช้โดยปราศจากการควบคุมดูแลของผู้ใหญ่ ใช้มากเกินไปหรือใช้ไม่เหมาะสมกับวัยของเด็กก็จะกลายเป็นภัยคุกคามที่ส่งผลต่อพัฒนาการการเรียนรู้และคุณภาพชีวิตของเด็กในด้านต่าง ๆ ได้ แต่หากใช้สื่อเทคโนโลยีในทางที่เหมาะสมช่วยเปิดประตูไปสู่ช่องทางการเรียนรู้ใหม่ ๆ และสามารถนำมาใช้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ได้
สรุปง่ายๆ ถึงแนวทางการใช้สื่อเทคโนโลยีหรือดิจิทัลที่เหมาะสมและสนับสนุนการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย สามารถทำได้ ด้วยแนวคิดของการ “ใช้” ดังนี้
1. ใช้เป็นทางเลือก
2. ใช้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้
3. ใช้เสริมสื่อหลัก
4. ใช้เท่าที่จำเป็น
5. ใช้ให้เหมาะสมกับวัย
6. ใช้วิธีกำหนดเวลา
7.ใช้ให้ปลอดภัย
8. ใช้ร่วมไปกับเด็ก ไม่ปล่อยให้เด็กใช้ลำพัง
และสิ่งสำคัญที่สุดคือ ผู้ใหญ่ต้องเป็นแบบอย่างของการใช้ค่ะ