จำไม่ลืม ลืมไม่ลง

ไม่น่าเชื่อในสมัยนี้นอกจากเรายังไม่สามารถไว้ใจคนอื่นได้แล้ว เรายังไม่สามารถไว้ใจความทรงจำของตัวเราเองได้อีกด้วย

ความทรงจำบางอย่างที่ฝังใจ เสมือนเพิ่งเกิดขึ้นไม่นานนี้ บางครั้งความทรงจำคร่าว ๆ บางอย่างมีผลกระทบต่อปัจจุบัน เป็นเรื่องที่ยากน่าดู หากเราทราบความจริงอย่างหนึ่งว่า ความทรงจำของที่ฝังใจมาตลอดไม่จำเป็นต้องถูกต้องเสมอไป

False memory คือความทรงจำเท็จ หรือการมโน นึกคิดไปเอง เนื่องมาจากการเชื่อมโยงความคิดคล้ายๆ หรือได้ยินได้ฟังจนฝังใจ เห็นได้จากพอดูละครเรื่องที่เศร้าหดหู่ไปนาน ๆ มีผลต่อจิตใจของเราในขณะนั้น แต่มันไม่ใช่แค่นั้นนะสิคะ เพราะบางครั้งมันเกิดการติด จนทำให้เมื่อเวลาผ่านมา เรากลับไปจำผิดคิดว่าชีวิตเราในวัยเด็กเคยผ่านเหตุการณ์นั้นมาก่อน ในอเมริกาเคยเกิด Mandela Effect ที่มีคนกลุ่มหนึ่งไปติดตากับภาพเหตุการณ์ที่เนลสัน เมนเดลา ติดคุกในปี 1964 และความวุ่นวายในช่วงนั้น จนมีข่าวลือว่าเนลสัน เมนเดลา เสียชีวิตในคุก ซึ่งไม่เป็นความจริงเลย เพราะประธานาธิบดี เนลสัน เมลเดลลา ออกจากคุกในปี 1988 และได้เป็นประธานาธิบดีของแอฟริกาใต้ และได้รับรางวัล Nobel Peace Prize

เคยมีทีมนักวิจัยของอเมริกาได้นำป้ายโฆษณาของการ์ตูน บั๊ก บันนี่ (Bug Bunny) ไปติดไว้ที่ดิสนีย์แลนด์ แล้วได้ซักถามกลุ่มคนที่เลือกมาทำการทดลอง กว่า 16% ของกลุ่มผู้ใหญ่ตอบว่า เคยเห็นป้ายแบบนี้ที่ ดิสนีย์แลนด์สมัยยังเด็ก ๆ ซึ่งเป็นไปไม่ได้เลย เพราะบั๊ก บันนี่ เป็นแคแร็กเตอร์การ์ตูนในเครือบริษัท วอร์เนอร์ ซึ่งไม่มาปรากฏตัวในดิสนีย์แลนด์แน่นอน

ความทรงจำที่ผิดพลาด เกิดจากการพบเจอ ผูกพันกับบางอย่าง ได้ยินได้ฟังบ่อย ๆ จนเกิดความสับสน เช่น บางคนชอบจำชื่อผิด เรียก แพรเป็นฝ้าย เรียกชื่อสัตว์เลี้ยงตัวเองชื่อ แบงคอก (Bangkok) เป็น ไทยแลนด์ (Thailand) หรือแม้แต่ความทรงจำในวัยเด็กผิดพลาดเช่น เราคิดว่าในงานเต้นบนเวทีนั้นเราแสดงด้วยทั้ง ๆ ที่จริง ๆ วันนั้นเราอาจจะป่วยนอนอยู่บ้าน มารู้อีกทีคือข้อมูลจากเพื่อน ๆ ช่วยกันบอกว่าไม่มีเรา

ความทรงจำผิดพลาดแบบนี้อ่านดูแล้วตลกดีนะคะ แต่ท่านผู้อ่านทราบมั้ยคะว่า False Memory หากเป็นหนัก ๆ ถึงขั้น False Memory Syndrome ถึงขั้นที่ทำให้คนที่ไม่มีความผิดหลายท่านถูกดำเนินคดี ติดคุก ติดตะรางไปแล้ว เพราะจากการถูกซักไซ้ไล่เลียง ตะล่อมไปมา สุดท้ายได้ยินได้ฟังมาก มันสมองถึงขั้นไปตอบว่าตนเองทำเอง

เหตุการณ์ที่เล่ามาของความทรงจำเท็จนี้ นักวิทยาศาสตร์อเมริกาพยายามหาสาเหตุและหาทางแก้ไข ถึงขั้นตั้งสมาคมรักษาผู้ป่วยความจำเท็จ (False Memory Syndrome Foundation) โดยการให้จิตแพทย์คุ้ยไปถึงความทรงจำในวัยเด็กที่ไม่เคยเกิดขึ้นและแก้ปมตรงนั้นซะ เด็กบางคนมีความทรงจำที่ผิดคิดว่าคุณพ่อเคยทำร้ายร่างกายตนเองตอน 5 ขวบ ซึ่งทุกคนในบ้านงงว่าเป็นไปได้อย่างไรเพราะคุณพ่อเด็กไม่เคยลงมือตีใคร

สิ่งที่ต้องระวังให้มาก ๆ คือ ความทรงจำเท็จ ไม่ได้เกิดจากสติปัญญา เพราะจากการทดลองของมหาวิทยาลัย แคลิฟอร์เนีย พบว่าทุกคนมีโอกาสมีความจำเท็จหมด แม้ว่าจะเป็นคนจำแม่นก็ตาม โดยได้คัดกลุ่มคนสองคน คือกลุ่มแรกเป็นกลุ่มที่ความจำดี จำชื่อ ตัวเลข รูปภาพได้แม่นกว่าคนทั่วไปทำคะแนนด้านความจำได้มาก ส่วนกลุ่มที่สองคือกลุ่มคนทั่วไป มาทำการทดลองเรื่อง False Memory โดยได้บอกรายการคำศัพท์ และสุดท้ายได้ถามทบทวนคำที่พูดไป โดยเพิ่มคำหลอกเข้าไป เช่น FEAR TEMPER HATRED FURY HAPPY EMOTION RAGE HATE MEAN MAD WRATH FIGHT

คำหลอกคือ Anger ซึ่งไม่มีในรายการ

รายการที่สอง STEAL ROBBER JAIL VILLIAN BANDIT CRIMINAL ROB COP MONEY BURGLAR CROOK CRIME GUN BANK

Thief คือ คำหลอก

ผลปรากฏว่ากลุ่มความจำดี ตอบผิดพอ ๆ กับกลุ่มคนทั่วไป

ความจำในวัยอดีตที่บิดเบือนเกิดขึ้นได้กับพวกเราทุกคน ดังนั้นความทรงจำบางอย่างหากมันบั่นทอนจิตใจและลพลังชีวิตและตัดมันออกไปเถอะค่ะ ให้เฝ้าเตือนตัวเองว่ามันอาจจะไม่รุนแรงขนาดนั้นก็ได้ ครูฮ้วงว่าเราอยู่กับปัจจุบันกับสิ่งที่เรามี ทำสิ่งที่เราสามารถทำได้ อย่าไปฝังใจอะไรมากนั้น ชีวิตก็ร่มเย็นเป็นสุขละค่ะ

ครูฮ้วง

-----------------

ครูฮ้วง-เสาวลักษณ์ ลี้รุ่งเรืองพร เจ้าของสถาบัน Campus Genius Center ผู้สอนหลักสูตรติวเข้มเพื่อการสอบ SAT ด้วยแนวคิดแบบ Critical Thinking ที่ช่วยให้นักเรียนสามารถยื่นคะแนนเข้าเรียน และประสบความสำเร็จในการเรียนคณะอินเตอร์ทั้งในและต่างประเทศ