อ.นพ.สุสัณห์ อาสนะเสน
ภาควิชาอายุรศาสตร์
สัตว์ตัวจิ๋วที่บินไปมา พบเห็นบ่อย ๆ แต่แฝงไปด้วยอันตรายรอบตัวอย่างเจ้า “ยุงลาย” พาหะนำ “โรคไข้ซิกา” และ “โรคไข้เลือดออก” ยังคงเป็นปัญหาสุขภาพที่นำความเจ็บป่วยไม่สบายมายังมนุษย์ บางรายอาจถึงแก่ชีวิต ถ้าไม่รับการรักษาอย่างทันท่วงที วันนี้เราจะพาท่านไปรู้จักกับโรคทั้งสอง เริ่มด้วย...
“โรคไข้ซิกา”
ปัจจุบันพบผู้ติดเชื้อไวรัสซิกาในหลายจังหวัดของประเทศไทย ซึ่งกระทรวงสาธารณสุขได้ประกาศให้โรคนี้เป็นหนึ่งในโรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง ที่เมื่อใดพบผู้ป่วยจะต้องแจ้งต่อเจ้าพนักงานควบคุมโรคติดต่อทุกครั้ง
โรคไข้ซิกาเกิดจากการติดเชื้อไวรัสซิกา ซึ่งอยู่ในตระกูลฟลาวิไวรัส (flavivirus) จำพวกเดียวกับไวรัสไข้เหลือง ไวรัสเดงกี่ และไวรัสไข้สมองอักเสบเจอี โดยมียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยทั่วไปยุงลายเพศเมียจะกัด ในช่วงเช้า หรือ เย็นจนถึงพลบค่ำ ระยะฟักตัวของโรคประมาณ 3-14 วันหลังจากถูกยุงลายที่มีเชื้อกัด
การติดต่อ เกิดจากการถูกยุงลายที่มีเชื้อไวรัสซิกากัด นอกจากนี้ยังอาจติดต่อได้ทางเลือด การมีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่ติดเชื้อ หรือ แพร่จากมารดาที่ป่วยไปสู่ทารกในครรภ์
อาการ ที่พบบ่อย ได้แก่ มีไข้ มีผื่นแดง เยื่อบุตาอักเสบ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ซึ่งโดยปกติแล้วอาการเหล่านี้จะเป็นเพียงเล็กน้อย ไม่รุนแรง และเป็นอยู่ประมาณ 2-7 วัน ยกเว้นในหญิงตั้งครรภ์ บางรายอาจทำให้เด็กทารกที่คลอดออกมามีภาวะศีรษะเล็กได้
กลุ่มเสี่ยงติดเชื้อไวรัสซิกามากที่สุด คือ กลุ่มสตรีตั้งครรภ์ หากติดเชื้อแล้ว อาจทำให้ทารกในครรภ์ได้รับอันตราย เกิดความพิการแต่กำเนิด คือ เด็กจะมีศีรษะเล็กกว่าปกติ (microcephaly) และอาจส่งผลทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด หรือ เกิดการแท้งตามได้ ดังนั้นหากหญิงตั้งครรภ์มีอาการไข้ ออกผื่น ตาแดง ปวดข้อ หรืออาการที่สงสัยว่าอาจเป็นโรคนี้ ควรมารับการตรวจเพื่อวินิจฉัยโรค
นอกจากนี้ ผู้ใหญ่ หรือ เด็กโต บางรายที่ป่วยอาจมีอาการ ชาปลายมือปลายเท้า ร่วมกับ อาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งเป็นผลจากปลอกหุ้มเส้นประสาทหลายเส้นอักเสบเฉียบพลัน แทรกซ้อนตามมาได้
การรักษาทำได้ด้วยการพักผ่อนให้เพียงพอ และรักษาตามอาการ เช่น ใช้ยาพาราเซตามอลเพื่อลดไข้หรือบรรเทาอาการปวด ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคไข้ซิกาโดยเฉพาะ
วิธีป้องกัน โรคไข้ซิกาสามารถป้องกันได้ เพียงระมัดระวังไม่ให้ยุงกัด โดย นอนกางมุ้ง หรือ ติดมุ้งลวดป้องกันยุงเข้าบ้าน สวมเสื้อแขนยาว กางเกงขายาวให้มิดชิด กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลายโดยการทำความสะอาด เทน้ำในภาชนะทิ้ง หรือ ปิดฝาภาชนะที่สามารถบรรจุน้ำได้ เช่น กระถางต้นไม้ เพื่อป้องกันน้ำขังอันจะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุง ใช้สารทาป้องกันยุงกัด กรณีในหญิงตั้งครรภ์ ให้ใช้สารทาป้องกันยุงที่มีส่วนประกอบสำคัญ เช่น DEET ความเข้มข้น 10-30% ตามคำแนะนำของกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข (ก่อนซื้อสังเกตที่ฉลาก )
ผู้ที่ปวยแล้วจะลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อได้หรือไม่ ผุ้ป่วยสามารถลดการแพร่เชื้อได้โดย
1. ปฏิบัติตามมาตรการเพื่อป้องกันไม่ให้ยุงกัดเป็นระยะเวลา 3 สัปดาห์ หลังจากเริ่มมีอาการไม่สบาย เพราะในช่วงเวลาดังกล่าวอาจมีเชื้อเหลืออยู่ในกระแสเลือดหากถูกยุงกัดในช่วงนี้จะสามารถแพร่กระจายเชื้อให้ผู้อื่นได้
2. เพื่อลดการแพร่เชื้อทางเพศสัมพันธุ์ ควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธุ์ หรือ ใช้ถุงยางอนามัย ผู้ป่วยชาย เป็นระยะเวลา 3-6 เดือน และ ผู้ป่วยหญิง เป็นระยะเวลาอย่างน้อย 2 เดือน
(ยังมีต่อ...โรคไข้เลือดออก)
*****
กิจกรรมดีๆ ที่ศิริราช
#ขอเชิญชวนผู้มีจิตศรัทธาบริจาคเงิน พร้อมรับธงวันมหิดลเป็นที่ระลึก กับนักศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตบางกอกน้อย ซึ่งออกรับบริจาคใหญ่ เนื่องในวันมหิดล ในวันศุกร์ที่ 21 กันยายน 2561 ทั้งในกรุงเทพฯ และจังหวัดใกล้เคียง ได้แก่ ชลบุรี นครปฐม นนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา ราชบุรี สมุทรสงคราม สมุทรสาคร และสุพรรณบุรี และร่วมกับศิลปินและดาราที่อาคารมาลีนนท์ ศูนย์การค้าเอ็ม บี เค เซ็นเตอร์ สยามพารากอน และเซ็นทรัล ลาดพร้าว บริจาค 300 บาทขึ้นไป รับธงวันมหิดลพร้อมเสา บริจาค 20 บาทขึ้นไปรับ ธงวันมหิดลเป็นที่ระลึก ปีนี้ธงเป็นสีเหลือง เพราะวันมหิดล 24 กันยายน ตรงกับวันจันทร์
#ขอเชิญผู้สนใจเข้ารับฟังปาฐกถาเทิดพระเกียรติ เนื่องในวันมหิดล 24 กันยายน 2561 เวลา 09.00 น. เรื่อง “หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด วิสัยทัศน์ศิริราชก้าวไกล: อดีต-ปัจจุบัน-อนาคต” และเรื่อง “หุ่นยนต์ดินสอ ช่วยผู้ป่วยยุคใหม่ในศิริราช ณ ห้องประชุมอทิตยาทรกิติคุณ ตึกสยามินทร์ ชั้น 7