โดย..นพ.โชค ลิ้มสุวัฒน์ ภาควิชาเวชศาสตร์ฉุกเฉิน
ในกรณีเจอคนหมดสติ การให้ความช่วยเหลือเบื้องต้นเพื่อที่จะช่วยชีวิตคนป่วยให้ปลอดภัยผ่านวิกฤตไปได้ก่อนรถพยาบาลจะมาถึง และส่งถึงมือหมอได้อย่างทันท่วงทีต้องทำอย่างไร มีคำแนะนำมาฝาก
การช่วยชีวิตเบื้องต้น คือ การช่วยเหลือผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจหยุดเต้นหรือหยุดหายใจกะทันหันให้หัวใจกลับมาเต้นและส่งถึงแพทย์ได้ทันท่วงที ซึ่งช่วยในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นลม หมดสติ และตรวจพบไม่มีชีพจรหรือไม่หายใจแล้ว
การช่วยเหลือเบื้องต้น คือ การทำ CPR หรือการกดหน้าอก ซึ่งการทำ CPR หรือการกดหน้าอกที่ถูกต้องจะช่วยเพิ่มโอกาสการรอดชีวิตของผู้ป่วยก่อนที่จะนำส่งโรงพยาบาล โดยการทำ CPR ร่วมกับการใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือ คือ เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจอัติโนมัติ หรือ AED จะช่วยเพิ่มโอกาสการรอดชีวิตผู้ป่วยมากขึ้นครับ โดยการช่วยชีวิตเบื้องต้นดังกล่าวควรทำพร้อมกับการตามทีมหน่วยกู้ชีพ หรือทีม EMS เพื่อนำผู้ป่วยไปส่งได้อย่างทันท่วงที
การช่วยเหลือเบื้องต้น โดยการทำ CPR หรือการกดหน้าอกมีขั้นตอน ดังนี้
1. เมื่อพบคนหมดสติ ให้ดูความปลอดภัยของสิ่งแวดล้อมก่อนเข้าไปช่วยเหลือผู้ป่วย เช่น ระวังอุบัติเหตุ ไฟช็อต หรือความเสี่ยงอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้น
2. ปลุกเรียกผู้ป่วยด้วยเสียงที่ดัง และตบไหล่ทั้งสองข้าง หากผู้ป่วยรู้สึกตัว หายใจเองได้ให้จัดท่านอนตะแคง แต่หากยังไม่หายใจให้ทำตามขั้นตอนต่อไป
3. เรียกผู้คนที่อยู่ในระยะใกล้เข้ามาร่วมช่วยเหลือผู้ป่วย ร่วมกับโทรศัพท์ขอความช่วยเหลือที่สายด่วน 1669 โดยขอผู้ช่วยพร้อมกับนำเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจอัติโนมัติ AED มาด้วย แจ้งสถานที่เกิดเหตุ สภาพผู้ป่วย เบอร์โทรติดต่อกลับ
4. ประเมินผู้ป่วย หากยังไม่รู้สึกตัว ไม่หายใจ ให้ทำการช่วยเหลือฟื้นคืนชีพ หรือ ทำ CPR ในทันที
5. ช่วยเหลือฟื้นคืนชีพด้วยการกดหน้าอก จัดท่าให้ผู้ป่วยนอนหงายบริเวณผิวที่แข็ง ปลอดภัย วางสันมือข้างหนึ่งตรงครึ่งล่างกระดูกหน้าอก และวางมืออีกข้างทับประสานกันไว้ เริ่มการกดหน้าอกด้วยความลึกอย่างน้อย 5 เซนติเมตร ในอัตราเร็ว 100-120 ครั้งต่อนาที
6. หากมีเครื่อง AED ให้เปิดเครื่องและถอดเสื้อผ้าผู้ป่วยออก
7. ติดแผ่นนำไฟฟ้า บริเวณใต้กระดูกไหปลาร้าด้านขวา และชายโครงด้านซ้าย และห้ามสัมผัสตัวผู้ป่วย
8. ปฏิบัติตามเครื่อง AED แนะนำ คือ หากเครื่องสั่งให้ช็อตไฟฟ้า ให้กดปุ่มช็อต และทำการกดหน้าอกหลังทำการช็อตทันที แต่หากเครื่องไม่สั่งช็อตให้ทำการกดหน้าอกต่อไป
9. กดหน้าอกต่อเนื่อง และปฏิบัติตามคำแนะนำ
10. ส่งต่อผู้ป่วยให้กับทีมหน่วยกู้ชีพเพื่อนำส่งโรงพยาบาล เพียงเท่านี้ก็จะช่วยให้ผู้ป่วยฉุกเฉินมีโอกาสรอดชีวิตได้มากยิ่งขึ้น
สิ่งที่สำคัญที่สุดในการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน คือ การทำ CPR หรือการกดหน้าอกอย่างถูกวิธี นอกจากนั้น การตามทีมหน่วยกู้ชีพ หรือ ทีม EMS ก็เป็นสิ่งสำคัญเพราะจะได้นำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลได้ทันท่วงทีและเพิ่มโอกาสการรอดชีวิตของผู้ป่วยได้มากขึ้น
******************
กิจกรรมดี ๆ ที่ศิริราช
#ศูนย์รับเลี้ยงและพัฒนาเด็กศิริราช จัดโครงการหลักสูตรฝึกอบรมพี่เลี้ยงเด็ก รุ่นที่ 27 ระหว่างวันที่ 4 มิถุนายน - 20 กรกฎาคม 2561 รับสมัครผู้ที่มีอายุไม่ต่ำกว่า 18 ปี การศึกษาไม่น้อยกว่ามัธยมศึกษาปีที่ 3 ขอเชิญผู้สนใจสมัครได้ตั้งแต่บัดนี้ถึง 18 พฤษภาคม 2561 ณ ศูนย์รับเลี้ยงและพัฒนาเด็ก ศิริราช (ข้างตึกปฐมภูมิ) ในวันและเวลาราชการ ดาวน์โหลดใบสมัครได้ที่ www.si.mahidol.ac.th/th/division/daycare สอบถามเพิ่มเติมโทร. 0 2419 5722, 0 2419 7626
# รพ.ศิริราชขานรับกรมบัญชีกลาง ตั้งแต่วันที่ 4 พฤษภาคม 2561 ผู้มีสิทธิเบิกจ่ายตรงค่ารักษาพยาบาล ประเภทผู้ป่วยนอกของโรงพยาบาลศิริราช ให้นำบัตรประชาชนแบบ Smart card มาแสดงสิทธิทุกครั้งในการรักษาพยาบาล หากท่านไม่ได้นำบัตรประบัตรประชาชน หรือเอกสารที่กรมบัญชีกลางกำหนด หรือบัตรประชาชนหาย ต้องจ่ายเงินค่ารักษาพยาบาลไปก่อน แล้วนำใบเสร็จรับเงินไปเบิกกับส่วนราชการต้นสังกัด สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ กรมบัญชีกลาง โทร. 0 2270 6400 (ในวันเวลาราชการ)