หมอห่วงแนวโน้ม “สมองเสื่อม” สูงขึ้นจากสังคมสูงวัย เผยผู้ป่วยอัลไซเมอร์อายุเฉลี่ยราว 10 ปี หากครอบครัวดูแลดียืดอายุได้ถึง 20 ปี เตรียมจัดงานมหกรรมสมองเสื่อม 12 มี.ค. นี้ ให้ความรู้เรื่องสมองเสื่อมภัยเงียบที่ไม่ควรละเลย
วันนี้ (26 ก.พ.) นพ.สมศักดิ์ อรรฆศิลป์ อธิบดีกรมการแพทย์ แถลงข่าว “มหกรรมสมองเสื่อม : 4.0 เข้าใจ ห่างไกล...สมองเสื่อม” ว่า ในปี 2561 ประเทศไทยมีประชากรผู้สูงอายุ 11.6 ล้านคน หรือร้อยละ 17.5 และในปี 2562 ถือเป็นปีแรกที่ประเทศไทยจะมีประชากรผู้สูงอายุมากกว่าประชากรวัยเด็ก และจะเพิ่มขึ้นอีกมากจนกลายเป็นสังคมผู้สูงวัยแบบสมบูรณ์ในปี 2564 และจะกลายเป็นสังคมสูงวัยระดับสุดยอด คือ มีประชากรสูงอายุร้อยละ 28 ในปี 2574 ทั้งนี้ ปัญหาสำคัญของผู้สูงวัยคือ ภาวะสมองเสื่อม ผู้ป่วยจะมีความจำที่ลดลง และสูญเสียความจำในระยะยาว กระทบกับการใช้ชีวิตประจำวัน โดยภาวะสมองเสื่อมที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ คือ โรคอัลไซเมอร์ พบได้ถึงร้อยละ 60 - 70 ของผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมทั้งหมด และที่น่ากังวล คือ พบว่าผู้สูงอายุ 70 ปีขึ้นไปประมาณร้อยละ 10 มีปัญหาสมองเสื่อมระยะแรก ซึ่งจำเป็นต้องเข้าสู่ระบบการรักษาแบบบูรณาการ เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้
นพ.สมศักดิ์ กล่าวว่า สถาบันเวชศาสตร์สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ จึงร่วมกับสมาคมผู้ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มูลนิธิสาธารณสุขและผู้สูงอายุไทย พัฒนาระบบการดูแลรักษาผู้ป่วยสูงอายุภาวะสมองเสื่อมครบวงจร พัฒนาการดูแลแบบบูรณาการ ทำงานทั้งระดับพื้นที่ ชุมชน โรงพยาบาล และสังคม ดูแลรักษาในรูปแบบเฉพาะเจาะจงกับผู้ป่วยแต่ละราย นำร่องใน 4 จังหวัด คือ ขอนแก่น นครราชสีมา ลพบุรี และสุราษฎร์ธานี หากพบว่ามีภาวะสมองเสื่อมจะมีการรักษาต่อเนื่องโดยเน้นเครือข่ายครอบครัว ชุมชน และหน่วยบริการด้านสุขภาพ เป็นต้น
ผศ.พญ.สิรินทร ฉันศิริกาญจน นายกสมาคมผู้ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม กล่าวว่า ภาวะสมองเสื่อมพบได้ทุกวัย แต่พบมากในผู้สูงอายุ ซึ่งเมื่อป่วยแล้วร้อยละ 90 รักษาไม่หาย อาการจะเพิ่มขึ้น แต่จะช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับตัวผู้ป่วย การรักษา และการดูแลของครอบครัว ซึ่งการดูแลรักษาจะทำให้สามารถดำเนินชีวิตปกติให้ได้มากที่สุด ซึ่งการดูแลรักษาในกรณีผู้ป่วยอยู่ในระยะต้น แพทย์ก็จะดูแลรักษาแบบชะลออาการให้พวกเขาพึ่งพาตัวเองได้ แต่สุดท้ายคนไข้จะติดเตียง ความสามารถจะถดถอยลง สื่อสารไม่ได้ เดินไม่ได้ รับประทานอาหารไม่ได้ ต้องมีคนคอยดูแลตลอด สุดท้ายคนไข้จะจากไปในที่สุด ทั้งนี้ ผู้ป่วยภาวะอัลไซเมอร์จะมีอายุเฉลี่ย 10 ปี แต่หากได้รับการดูแลจากครอบครัวเป็นอย่างดี แม้จะมีรอยโรคเยอะ แต่ความเสื่อมของสมองกลับช้าลง อยู่ได้ถึง 20 ปี ดังนั้น การดูแลจึงสำคัญมาก
ผศ.พญ.สิรินทร กล่าวว่า อาการเริ่มแรกที่เจอบ่อยๆ ว่าจะเริ่มเข้าสู่สมองเสื่อม คือ เล่าเรื่องเดิมซ้ำๆ กับคนเดิมๆ หลายรอบ พูดแล้วพูดอีก รวมไปถึงถามซ้ำๆ กับเรื่องที่ตัวเองกังวล เช่น จะไปพบแพทย์ก็จะถามซ้ำๆ ว่าเมื่อไร เป็นต้น ส่วนอาการหลงลืมจะมาทีหลัง และอีกกลุ่มที่เกิดจากปัญหาหลอดเลือดไปเลี้ยงสมองไม่ดี ก็จะมีอาการที่เริ่มจากอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งสมองเสื่อมจากหลอดเลือดไปเลี้ยงสมองไม่ดี ต้องหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ เช่น ภาวะน้ำหนักเกินเกณฑ์ สูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ไม่ออกกำลังกาย นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ สิ่งเหล่านี้นอกจากทำให้สมองเสื่อมก็ยังทำให้เสี่ยงเป็นโรคต่างๆ จนอาจเกิดอัมพฤกษ์อัมพาตได้
นพ.ประพันธ์ พงศ์คณิตานนท์ ผู้อำนวยการสถาบันเวชศาสตร์สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ กล่าวว่า สำหรับกิจกรรมในมหกรรมสมองเสื่อม วันที่ 12 มีนาคม เริ่มตั้งแต่เวลา 08.00 - 14.30 น. ณ ลานตะวันยิ้ม สวนลุมพีนี เขตปทุมวัน มีการเสวนานิทรรศการโรคสมองเสื่อม ให้ความรู้เกี่ยวกับสมองเสื่อม ภัยเงียบที่ไม่ควรละเลย การประเมินภาวะความจำและกิจกรรมฝึกสมอง สิทธิและกฎหมายเกี่ยวกับสมองเสื่อม การจัดบ้านและสิ่งแวดล้อมสำหรับผู้ป่วยสมองเสื่อม เป็นต้น
