ตอกเส้นรักษา แพทย์พื้นบ้านล้านนา รักษาปวดเมื่อย

ตอกเส้นรักษา แพทย์พื้นบ้านล้านนาโดยหมอเมือง รักษาปวดเมื่อย อัมพฤกษ์ อัมพาต กระดูกทับเส้น กรมแพทย์แผนไทยเตรียมถอดบทเรียนรวบรวมองค์ความรู้ หวังพัฒนากระบวนการรับรองหมอพื้นบ้านด้านการตอกเส้น

นพ.เกียรติภูมิ วงศ์รจิต อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวภายหลังเป็นประธานในพิธีเปิดงานโครงการพัฒนากระบวนการรับรองหมอพื้นบ้านด้านการนวดตอกเส้น ว่า การแพทย์พื้นบ้านล้านนา เป็นระบบการแพทย์พื้นบ้านของคนไทย ในภาคเหนือตอนบนที่ยังคงมีการใช้และดำรงอยู่จนถึงปัจจุบัน เชื่อมโยงสัมพันธ์กับวิถีชีวิต จิตวิญญาณ มิได้แปลกแยกจากธรรมชาติและสิ่งเหนือธรรมชาติ แม้ยุคสมัย จะเปลี่ยนไปเข้าสู่ยุคโลกาภิวัตน์ แต่ชาวล้านนาส่วนใหญ่ยังคงยึดถือปฏิบัติและรู้จักที่จะเลือกรับวัฒนธรรมมาประยุกต์ให้เข้ากับวิถีชีวิตของตนได้อย่างสอดคล้องและเหมาะสม เราจึงเห็นการใช้ยาสมุนไพรควบคู่ไปกับการใช้ยาแผนปัจจุบัน

นพ.เกียรติภูมิ กล่าวว่า การตอกเส้น เป็นภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านล้านนา ซึ่งต้องกระทำโดยผู้เชี่ยวชาญ คนภาคเหนือเรียกว่า “หมอเมือง” เป็นการสืบทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น ก่อนการตอกเส้นรักษา จะต้องมีการตรวจร่างกายวินิจฉัยอาการที่คนไข้เป็น ในเบื้องต้นก่อนเริ่มรักษาด้วยการตอกเส้น การนวดตอกเส้นจะตอกตามเส้นประธานสิบ โดยมีการทาน้ำมันงาหุงกับว่านสมุนไพรต่างๆ ตามแนวเส้นพร้อมเป่ามนต์เพื่อเพิ่มสัมฤทธิผลการรักษาทั้งอัมพฤกษ์ อัมพาต กระดูกทับเส้น เส้นเอ็นตึงปวดข้อเข่า

“ผู้ที่ทำการตอกเส้นจะตอกไปตามร่องกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นเลาะตามแนวกระดูก ผู้ที่ตอกจะระมัดวังไม่ให้โดนกระดูกโดยตรง จำเป็นจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความชำนาญ การตอกจะไปกระตุ้นในจุดที่เป็นปัญหาปวดเมื่อยเนื่องจาการเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อช่วยให้อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อดีขึ้น
ความรู้ดังกล่าว ส่วนใหญ่เป็นความรู้และประสบการณ์ในตัวหมอเมือง (Tacit knowledge)” นพ.เกียรติภูมิ กล่าว

นพ.เกียรติภูมิ กล่าวว่า วิทยาลัยการแพทย์พื้นบ้านและการแพทย์ทางเลือก มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย ได้ศึกษาและวิจัยองค์ความรู้ชุดที่ได้ สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข ได้บันทึกความรู้การตอกเส้นของหมออินสม สิทธิตัน มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ได้รวบรวมความรู้หมอพื้นบ้าน 8 จังหวัด ภาคเหนือตอนบน ไว้ 200 คน สาขาวิชาการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้รวบรวมองค์ความรู้หมอเมือง จังหวัดลำพูน จำนวน 80 คน ซึ่งเป็นต้นทุนที่ดี ของความร่วมมือ ที่จะสามารถรับรองหมอพื้นบ้านได้

การตอกเส้นในบัจจุบันได้รับความนิยมกันอย่างแพร่หลาย ทั้งโรงพยาบาล สถานพยาบาล สปา ร้านนวด หลายแห่ง ใช้การตอกเส้นเป็นหนึ่งในบริการถึงแม้ว่าการตอกเส้นจะเป็นการบำบัดที่ได้ผลที่ดีเยี่ยมแต่ผู้ที่ไปใช้บริการ ขอแนะนำให้เลือกใช้ในสถานบริการที่มีใบอนุญาตในการเปิดให้บริการจากสาธารณสุขอย่างถูกต้อง