จมูกอักเสบแก้ได้

รศ.นพ.ปารยะ อาศนะเสน
ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา

โรคภูมิแพ้ทางจมูก เป็นเรื่องใกล้ตัวที่ทุกคนควรรู้จักและเรียนรู้ เพื่อจะได้หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นและลดปัจจัยเสี่ยงการเป็นจมูกอักเสบจนเรื้อรัง และเกิดภาวะแทรกซ้อน

ปัญหาจมูกอักเสบเรื้อรังมี 2 ชนิด คือ แบบภูมิแพ้ และไม่แพ้ ซึ่งเกิดจากเยื่อจมูกของเรามีความไวต่อสิ่งกระตุ้นมากผิดปกติ เมื่อผู้ป่วยสัมผัสกับสิ่งกระตุ้น จะทำให้มีอาการคัน, จาม, คัดจมูก, น้ำมูกไหล หรือมีเสมหะลงคอ โรคชนิดนี้ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ มักจะเป็นๆ หายๆ โดยจะขึ้นอยู่กับสิ่งกระตุ้น

การรักษาโดยการล้างจมูก สูดไอน้ำร้อน พ่นยาสเตียรอยด์ในจมูกและกินยา จะทำให้อาการอักเสบในเยื่อบุจมูกน้อยลง และผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น อย่างไรก็ดี วิธีนี้เป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ เมื่อหยุดการรักษาดังกล่าว และผู้ป่วยสัมผัสกับเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการ ผู้ป่วยก็จะกลับมามีอาการอีกดังเดิม

ทางที่ดีควรแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ โดยให้สังเกตสิ่งกระตุ้นที่ทำให้เกิดเยื่อจมูกอักเสบ และหลีกเลี่ยงให้ได้ สังเกตอาการว่า สัมผัสอะไรมาบ้าง ก่อนที่จะมีอาการ และควรหลีกเลี่ยงอากาศจากเครื่องปรับอากาศ อากาศที่เย็นเกินไป หากเป็นพัดลมไม่ควรเปิดจ่อ ให้ส่ายไปมา และเวลานอน ควรห่มผ้าหรือใส่เสื้อผ้าหนาๆ สัก 2 ชั้น เพื่อให้ร่างกายของเราอบอุ่น ก็จะช่วยลดอาการทางจมูกได้ ถ้าผู้ป่วยไม่ทราบว่าเหตุคืออะไร ผู้ป่วยก็จะสัมผัสกับเหตุดังกล่าวอยู่เรื่อยๆ ผลก็คือผู้ป่วยจะมีอาการทางจมูกเรื่อยๆ และก็ต้องรักษาและใช้ยาไปเรื่อยๆ แต่ถ้าผู้ป่วยทราบว่าเหตุที่ทำให้เกิดอาการทางจมูกคืออะไร (จากการสังเกต) และเหตุนั้นผู้ป่วยสามารถหลีกเลี่ยงได้ อาการทางจมูกซึ่งเป็นผล ก็จะไม่เกิด ทำให้ไม่ต้องใช้ยา แต่ถ้าเหตุนั้นเป็นเหตุที่ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ( เช่น อากาศเปลี่ยน, ฝนตก) ผู้ป่วยควรทำใจยอมรับว่าเมื่อมีเหตุ ผลหรืออาการทางจมูกก็ต้องเกิด ก็อาจจำเป็นต้องรักษาหรือใช้ยาในการบรรเทาอาการทางจมูก

นอกจากนี้ ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ ประเภทที่ทำให้หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็วขึ้นอย่างต่อเนื่อง อย่างน้อยวันละ 30 นาที อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน ก็เป็นอีกทางหนึ่งที่ทำให้มีอาการดีขึ้น โดยทำให้เยื่อบุจมูกมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นลดลง และทำให้เราลดการใช้ยาลงได้

เนื่องจากอาการทางจมูกยากที่จะคาดเดาว่า จะเกิดขึ้นเมื่อไร และเมื่อเราได้สัมผัสสิ่งกระตุ้น จะมีอาการทันที จึงควรมีน้ำเกลือล้างจมูก ยาสเตียรอยด์สำหรับพ่นจมูก และยากินติดตัวไว้ด้วยเสมอ จะได้ใช้ทันท่วงที เป็นการตัดไฟเสียแต่ต้นลม... ถ้าหากเราปล่อยให้มีอาการอักเสบที่รุนแรงและเป็นจนเรื้อรัง อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ไซนัสอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบ ริดสีดวงจมูกตามมาได้ครับ