ตี กัด เตะ ทำร้ายผู้อื่น เราจะหยุดพฤติกรรมก้าวร้าวนี้ได้อย่างไร/ดร.สุพาพร เทพยสุวรรณ

คุณแม่คุณพ่อหลายคนคงเคยพบกับปัญหาลูกทำร้ายเพื่อน หรือโดนเพื่อนทำร้ายมาบ้างแล้ว ปัญหาเด็กก้าวร้าวเป็นปัญหาที่ไม่ควรปล่อยใหัผ่านไป เราจะมีวิธีการที่ถูกต้องอย่างไรในการลดความก้าวร้าวในเด็ก คงเป็นการง่ายที่เราจะใช้วิธีตอบโต้ความก้าวร้าวของเด็กโดยการตะโกนหรือโกรธตอบ แต่ขั้นแรกคือเราต้องเข้าใจว่าเด็กมีเหตุผลอะไรในการแสดงความก้าวร้าวนั้น หากเรามีความเข้าใจมากเท่าไหร่ เราก็จะสามารถช่วยลูกได้มากเท่านั้น สำหรับเด็กวัย 18 เดือน ถึง 2 ขวบ การแสดงความก้าวร้าวจะเป็นวิธีทางหนึ่งในการติดต่อสื่อสาร เพราะเด็กวัยนี้ไม่รู้ว่าจะสื่อสารกับคนอื่นอย่างไร แต่สำหรับเด็กโต 3-6 ขวบการแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวอาจเกิดจากการไม่ได้รับการเรียนรู้และเลียนแบบที่เหมาะสม สาเหตุของความก้าวร้าวส่วนใหญ่มักเป็นเพราะ
• การป้องกันตัวเอง
• เพื่อใช้แทนที่ความกดดันที่ตนเองได้รับ
• ถูกปล่อยปละละเลย ไม่มีตารางประจำวัน
• หงุดหงิดใจหรือโกรธมาก
• มีพัฒนาการด้านการพูดไม่เพียงพอ
• ถูกกระตุ้นมากเกินไป
• เหนื่อย
• ไม่ได้อยู่ในสายตาของผู้ใหญ่
• เลียนแบบพฤติกรรมความก้าวร้าวจากผู้ใหญ่
การเริ่มต้นแก้ปัญหาทำได้โดยการสังเกตว่าพฤติกรรมเหล่านี้เกิดขึ้นในสถานการณ์ใด เกิดขึ้นกับใคร เกิดเป็นประจำหรือไม่ อารมณ์ประมาณไหน เวลาใด มีเรื่องการแย่งของเล่นร่วมด้วยหรือไม่ ลูกแสดงความก้าวร้าวโดยวิธีใด ลูกแสดงความรุนแรงโดยการพูดโต้ตอบก่อนแล้วจึงลงมือกระทำ หรือไม่อย่างไร หากเราสังเกตรายละเอียดได้มากเท่าไหร่จะช่วยแก้ปัญหาได้มากเท่านั้น หากเราตอบคำถามจากการสังเกตพฤติกรรมของลูกได้ นั่นจะเป็นการช่วยแก้ปัญหาไปเปลาะหนึ่งแล้ว
เทคนิคการแก้ไขความก้าวร้าวจะทำได้โดย
1. เข้าช่วยเหลือและหยุดพฤติกรรมนั้นทันที เมื่อเห็นลูกกำลังจะแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวให้ก้าวเข้าไปและเอาตัวลูกออกมาจากสถานการณ์นั้นทันที แต่ระวังอย่าใส่ใจกับการแสดงออกทางอารมณ็ของลูกมากจนเกินไป เพราะจะทำเป็นการกระตุ้นพฤติกรรมทางลบได้ เราควรจะใช้วิธีพูดสั้นๆกับลูกว่า เราไม่ใช้ปากในการกัดคนอื่น และดูว่าเพื่อนที่กำลังจะโดนทำร้ายเป็นอย่างไรบ้าง อีกตัวอย่างของการกระตุ้นทางลบคือการตะโกนว่าลูกให้ลูกอาย การบังคับให้ลูกขอโทษทันที หรือพูดคุยกับผู้ปกครองท่านอื่นต่อหน้าลูกว่าเรารู้สึกละลายใจในลูกคนนี้อย่างไร สิ่งเหล่านี้จะทำให้สถานการณ์แย่ลงไปกว่าเดิม ให้เราใช้วิธีปลอบโยนผู้ถูกทำร้ายอย่างตรงประเด็นและเพิกเฉยต่อผู้ทำร้าย หากลูกไม่สามารถสงบได้ ให้แยกลูกออกจากสถานการณ์นั้น และหาโอกาสพูดกับลูกเมื่อลูกสงบ ในกรณีที่ไม่สามารถแยกลูก
(ผู้ทำร้าย) ออกมาได้ให้แยกเด็กที่ถูกทำร้ายและตัวคุณพ่อคุณแม่ออกมาแทนและปลอบใจเด็กคนนั้น การแยกตัวของเราออกมาเป็นการส่งข้อความถึงลูกว่าเราจะกลับไปเมื่อลูกสงบ และเรากำลังสอนบทเรียนเรื่องความรับผิดชอบให้ลูกรู้ว่าให้สงบและแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสม
2.อย่าตะโกนหรือแผดเสียงแต่ให้ใช้วิธีลดน้ำเสียงลง ในฐานะผู้ปกครองเราต้องทำตัวเป็นตัวอย่างในการควบคุมอารมณ์ หากเราใช้คำพูดที่สุภาพเด็กก็จะทำตาม จำไว้ว่าเด็กๆกำลังเฝ้าดูวิธีการแก้ปัญหาของเรา ดังนั้นเราไม่ควรให้อารมณ์อยู่เหนือการควบคุม แต่ควรให้อารมณ์อยู่เหนือสถานการณ์นั้นๆ เทคนิคที่ได้ผลมากวิธีหนึ่งคือการลดน้ำเสียงลง เด็กส่วนใหญ่จะหันกลับมาฟังทันที แต่ในกรณีที่ลูกไม่สามารถสงบได้ ก่อนที่จะช่วยผู้ถูกทำร้ายให้เราหันมาพูดกับลูกว่า แม่ต้องการให้ลูกสงบเดี๋ยวนี้ แม่จะช่วยน้องแพงก่อนและเมื่อแม่กลับมาแม่หวังว่าลูกจะหยุดกรีดร้อง ส่วนใหญ่วิธีนี้จะได้ผล ลูกจะสงบและเมื่อลูกกลับมาเราให้เราชมลูกและพูดว่า แม่ขอบใจที่ลูกสงบลงได้ เราไม่ใช่ปากในการกัดน้องแพง มันทำให้น้องแพงเจ็บและน้องแพงจะเศร้าใจไม่มีความสุข บอกลูกว่าเมื่อเกิดเหตุการณ์เหล่านี้อีก แม่จะไปที่อื่น และเมื่อเกิดขึ้นอีกโดยที่ลูกไม่สามารถสงบได้ ให้คุณแม่ทิ้งลูกไว้ (แต่ให้อยู่ในสายตา) เพิกเฉยต่อการกระแทกตัวหรือโยเย เด็กเล็กๆส่วนใหญ่จะหยุดพฤติกรรมนั้นๆหากไม่มีผู้สนใจซึ่งเป็นการกระตุ้นพฤติกรรมทางลบ
3.บอกตัวช่วยในกรณีโกรธ สำหรับเด็กเล็กๆเราจะเน้นกับลูกว่า แม่รู้ว่าลูกโกรธแต่เราจะไม่ใช้วิธีการตี ห้ามตี สำหรับเด็ก 3-7 ปีให้ใช้วิธีการพูดคุยถึงความรู้สึกว่าความโกรธเป็นความรู้สึกที่สำคัญ บอกลูกว่าบางครั้งแม่ก็โกรธเหมือนกัน เวลาแม่โกรธ แม่จะพูดว่าแม่โกรธแล้ว และเดินออกจากห้อง เราอาจใช้วิธีสอนให้ลูกนับถึง 10 เพื่อให้ความโกรธน้อยลง หรือหายใจลึกๆ หรือใช้คำพูดแทนเช่น ตอนนี้โกรธ และโกรธมากๆ ด้วย สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ลูกออกจากความสนใจในความโกรธของตัวเองทันที และให้ใช้เวลาพูดคุยกับลูกว่าจะมีอะไรไม่ดีเกิดขึ้นหากเราไม่สามารถควบคุมอารมณ์ได้ และบอกลูกว่า แต่แม่เชื่อว่าลูกสามารถควบคุมอารมณ์ได้ แต่เมื่อไหร่ลูกรู้สึกว่าควบคุมไม่ได้ เราจะไม่กลับมาที่สนามเด็กเล่นอีก จนกว่าอาทิตย์หน้า เข้าใจใช่ไหม?
4.สอนลูกให้รู้ว่าความก้าวร้าวเป็นสิ่งไม่ถูกต้อง เป็นสิ่งที่จำเป็นที่เราต้องพูดคุยกับลูกถึงเรื่องความก้าวร้าวกับลูกในเวลาปกติ เพื่อลูกจะเข้าใจว่าการกัด ตี และเตะคนอื่น เป็นสิ่งที่ไม่ได้รับการยอมรับ สำหรับเด็กเล็ก 18 เดือนถึง 2 ขวบใช้วิธีพูดอย่างสั้นๆ เช่นตีไม่ได้ ผิด เราอาจจะต้องเน้นและย้ำอีกหลายครั้งสำหรับเด็กเล็ก จนกระทั่งลูกเข้าใจ ให้เราสม่ำเสมอกับสิ่งเหล่านี้ หากลูกยังทำพฤติกรรมเช่นนี้อีก ให้เราพาลูกไปนั่งนิ่งๆ ( Time Out) โดยใช้เวลาไม่นาน ส่วนในกรณีเด็กโต ซึ่งเริ่มรู้เรื่องแล้ว อาจอยากลองดี ว่าจะมีอะไรเกิดขึ้นเมื่อเขาเริ่มทำกิริยาไม่เหมาะสม เป็นหน้าที่ของเราที่จะบอกกับลูกโดยใช้ภาษาที่มีอธิบายมากขึ้น เช่น กัดไม่ได้เพราะทำให้คนอื่นเจ็บ ,ถ้าลูกทำร้ายเพื่อนจะไม่มีคนคบด้วย แล้วบอกลูกว่าหากมีการตี เตะหรือกัดคนอื่นเกิดขึ้นอีก ลูกจะถูกงดกิจกรรมหรือสิ่งที่ชอบ
5.สอนให้ลูกรู้จักใช้คำพูดแทน หลายครั้งที่การแสดงความก้าวร้าวเกิดจากการขาดทักษะการติดต่อสัมพันธ์กัน และเมื่อเด็กๆ ใช้ความรุนแรงเขารู้สึกว่าเป็นการแสดงอำนาจที่ง่ายกว่าการพูดดีๆ ช่วยลูกให้ใช้คำพูดแทนการแสดงความรุนแรง เช่น สอนให้ลูกใช้คำว่า ไม่ แทนการตอบสนองต่อพฤติกรรมที่รุนแรง สอนให้ลูกใช้วลีเมื่อไม่พอใจเพื่อน เช่น ไม่ได้ อันนั้นของฉัน ฉันไม่ชอบสิ่งที่เธอทำ หยุดนะ มันเจ็บ เป็นต้น สอน และพูดบ่อยๆ โดยเฉพาะเวลาพาลูกเข้าโรงเรียนอนุบาล เล่นของเล่นกับเพื่อน หรือเริ่มหงุดหงิด หากลูกยังเล็กและไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ อาจใช้วิธีงดการทำกิจกรรมกับเพื่อนก่อน 2-3 สัปดาห์ จนกว่าลูกเริ่มเข้าใจมากขึ้นจึงปล่อยให้ร่วมกิจกรรมนั้นๆ อีกครั้ง และหากเป็นเด็กโตให้ใช้วิธีพูดคุยและหาทางออกร่วมกัน
การให้กำลังใจลูกและทำให้ดูเป็นแบบอย่าง เป็นสิ่งที่ลูกจะลดพฤติกรรมความก้าวร้าวได้มากที่สุด สิ่งสำคัญคืออย่าโต้ตอบความโกรธด้วยความโกรธ คุณพ่อคุณแม่ต้องมีสติ และอย่าให้ลูกดูรายการทีวีที่มีพฤติกรรมรุนแรง อย่ารู้สึกว่าลูกเป็นตัวถ่วงและทำให้เราขายหน้า แต่ในกรณีลูกมีพฤติกรรมที่รุนแรงมากขึ้นให้ปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ (ศูนย์ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต Psychological Services International (PSI) โทรศัพท์ 02-259-1467 เป็นกำลังใจให้ทุกครอบครัวเสมอค่ะ
ข้อมูลอ้างอิง
http://www.empoweringparents.com/How-to-Stop-Aggressive-Behavior-in-Young-Children.php#ixzz2dOSnc8Bwn