คอลัมน์สายตรงสุขภาพกับศิริราช
ผศ.นพ. ปารยะ อาศนะเสน แพทย์หู คอ จมูก
วันก่อนเห็นเพื่อนจามจนน่ากลัว ยายอั๋นบอกว่าเป็นโรคภูมิแพ้หลังจากที่ไปทดสอบมา ยิ่งทำให้ฉันสนใจอยากไปลองทดสอบดูบ้าง เพราะอาการของฉันก็ไม่แตกต่างจากเพื่อนเท่าไหร่นัก ดีที่ไม่หนักเท่านั้น ว่าแล้วเพื่อนก็พาฉันไปหาพี่หมอทันทีเพื่อหาคำตอบ
โรคภูมิแพ้เป็น เป็นโรคเรื้อรังของประชากรไทยที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่ง โดยเฉพาะโรคภูมิแพ้ของทางเดินหายใจ อาทิ โรคหืด โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ เนื่องจากมีประชากรไทยถึง 18 ล้านคน ป่วยด้วยโรคนี้ พบในเด็กถึง 40 % ผู้ใหญ่ 26 %
ทำไมต้องทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง
เป็นการนำน้ำยาสกัดจากสารภูมิแพ้ชนิดต่าง ๆ ที่มีอยู่ในอากาศ เช่น ฝุ่นบ้าน ตัวไรในฝุ่น แมลงสาบ เกสรหญ้า วัชพืช เชื้อรา มาทำการทดสอบที่ผิวหนังของผู้ป่วย เพื่อให้รู้ว่าแพ้สารใด วิธีนี้เป็นวิธีที่ช่วยในการวินิจฉัยโรคภูมิแพ้ที่มีความไวและความจำเพาะสูง ทำง่าย และราคาไม่แพง สามารถทราบผลได้ทันที ผู้ป่วยสามารถเห็นปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่เกิดขึ้นด้วยตาของตนเอง
การทดสอบ มีอยู่ 2 วิธีได้แก่
1. สะกิด (Skin Prick Test) เป็นการทดสอบโดยหยดน้ำยาลงบนผิวหนังที่แขนและใช้เข็มสะกิดลงบนปลายหยดน้ำยา ซึ่งทำง่าย เร็ว ไม่เจ็บและใช้อุปกรณ์น้อย เสี่ยงต่อการแพ้ทั่วร่างกายน้อย
2. ฉีดเข้าผิวหนัง (Intradermal Test) เป็นการฉีดน้ำยาเข้าผิวหนังเป็นจุดเล็กๆ ซึ่งทำยากกว่าและเสียเวลามากกว่า เจ็บกว่าและใช้อุปกรณ์มากกว่า และทั้งเสี่ยงต่อการแพ้ทั่วร่างกายได้มากกว่า
ก่อนการทดสอบ ผู้ทดสอบจะได้คำแนะนำงดยารับประทานบางชนิดตามระยะเวลาที่กำหนด
ทำก่อนทดสอบ
เริ่มด้วยวิธีสะกิดก่อน เป็นการตรวจคัดกรอง (screening test) เพื่อดูว่าผู้ป่วยแพ้รุนแรงมากน้อยเพียงใด ถ้าผู้ป่วยให้ผลบวกชัดเจนต่อน้ำยาสกัดสารภูมิแพ้ชนิดใดแล้ว ไม่จำเป็นต้องทดสอบด้วยวิธีฉีดเข้าผิวหนังอีก แต่ถ้าการทดสอบโดยสะกิดให้ผลลบ จึงทดสอบด้วยวิธีฉีดเข้าผิวหนัง
ทดสอบอย่างไร
โดยทั่วไปการทดสอบจะใช้น้ำยาสกัดจากสารก่อภูมิแพ้ประมาณ 10-20 ชนิด และจะอ่านผลการทดสอบใน 15 - 20 นาที ถ้าผู้ป่วยแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด จะเกิดรอยนูนและมีผื่นแดง ๆ รอบ ๆ อาจรู้สึกคันเล็กน้อยตรงจุดนั้น เจ้าหน้าที่จะวัดขนาดของรอยนูนและบันทึกไว้ โดยมีแพทย์อธิบายให้รู้ว่าผู้ป่วยแพ้อะไร
หลังจากนั้น 24 ชั่วโมง ถ้ายังมีผื่นแดงที่บริเวณสดสอบภูมิแพ้นั้น ผู้ป่วยต้องวัดขนาดผื่นแดงและบันทึกไว้ เพื่อแจ้งให้แพทย์รู้ในการนัดครั้งต่อไป ซึ่งผู้ป่วยไม่ต้องกังวล เพราะผื่นนั้นจะค่อย ๆ หายไปเอง
ประโยชน์ของการทดสอบ
1.ทำให้รู้ว่าโรคที่ผู้ป่วยเป็น มีสาเหตุมาจากโรคภูมิแพ้ชนิดใด
2. ทำให้รู้ว่าตนเองแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด และมากน้อยเพียงใด
3. สามารถกำจัด หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ตนแพ้ ซึ่งจะทำให้เกิดอาการของโรคอื่นขึ้นได้
4. ถ้าจำเป็นต้องรักษาด้วยการฉีดวัคซีน แพทย์จะใช้ผลการทดสอบภูมิแพ้นี้เป็นข้อมูลในการสั่งวัคซีนสำหรับฉีดให้ผู้ป่วย
ระวังถ้าจะทดสอบภูมิแพ้
สำหรับผู้ป่วยที่แพ้มาก อาจเกิดอาการแพ้ทั่วร่างกายเช่นเดียวกับการแพ้ยาฉีดชนิดอื่น ได้แก่ การมีผื่นคัน ลมพิษทั้งตัว แน่นหน้าอก หายใจลำบาก หอบหืด และความดันโลหิตต่ำมากได้ แต่อาการเหล่านี้พบได้น้อยมาก
หลังการทดสอบ ต้องนั่งพักรอดูอาการอย่างน้อย 30 นาที จึงกลับบ้านได้
ขอบคุณพี่หมอค่ะที่ให้รายละเอียด ว่าแต่หนูขอทดสอบภูมิแพ้วันนี้เลยได้ไหม วัยรุ่นใจร้อนค่ะ
--------------------------------------------------------
“สารพันปัญหา : ปวดศีรษะ
ศิริราชขอเชิญผู้สนใจฟังบรรยาย (ฟรี) เรื่อง “สารพันปัญหา : ปวดศีรษะ” โดย ผศ.นพ.รังสรรค์ ชัยเสวิกุล ภาควิชาอายุรศาสตร์ ในวันที่ 11 พฤษภาคม 2550 เวลา 09.00 - 11.00 น. ณ ห้อง 7008 ตึกสยามินทร์ ชั้น 7 รพ.ศิริราช สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 7419 , 0 2419 8990
ผศ.นพ. ปารยะ อาศนะเสน แพทย์หู คอ จมูก
วันก่อนเห็นเพื่อนจามจนน่ากลัว ยายอั๋นบอกว่าเป็นโรคภูมิแพ้หลังจากที่ไปทดสอบมา ยิ่งทำให้ฉันสนใจอยากไปลองทดสอบดูบ้าง เพราะอาการของฉันก็ไม่แตกต่างจากเพื่อนเท่าไหร่นัก ดีที่ไม่หนักเท่านั้น ว่าแล้วเพื่อนก็พาฉันไปหาพี่หมอทันทีเพื่อหาคำตอบ
โรคภูมิแพ้เป็น เป็นโรคเรื้อรังของประชากรไทยที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่ง โดยเฉพาะโรคภูมิแพ้ของทางเดินหายใจ อาทิ โรคหืด โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ เนื่องจากมีประชากรไทยถึง 18 ล้านคน ป่วยด้วยโรคนี้ พบในเด็กถึง 40 % ผู้ใหญ่ 26 %
ทำไมต้องทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง
เป็นการนำน้ำยาสกัดจากสารภูมิแพ้ชนิดต่าง ๆ ที่มีอยู่ในอากาศ เช่น ฝุ่นบ้าน ตัวไรในฝุ่น แมลงสาบ เกสรหญ้า วัชพืช เชื้อรา มาทำการทดสอบที่ผิวหนังของผู้ป่วย เพื่อให้รู้ว่าแพ้สารใด วิธีนี้เป็นวิธีที่ช่วยในการวินิจฉัยโรคภูมิแพ้ที่มีความไวและความจำเพาะสูง ทำง่าย และราคาไม่แพง สามารถทราบผลได้ทันที ผู้ป่วยสามารถเห็นปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่เกิดขึ้นด้วยตาของตนเอง
การทดสอบ มีอยู่ 2 วิธีได้แก่
1. สะกิด (Skin Prick Test) เป็นการทดสอบโดยหยดน้ำยาลงบนผิวหนังที่แขนและใช้เข็มสะกิดลงบนปลายหยดน้ำยา ซึ่งทำง่าย เร็ว ไม่เจ็บและใช้อุปกรณ์น้อย เสี่ยงต่อการแพ้ทั่วร่างกายน้อย
2. ฉีดเข้าผิวหนัง (Intradermal Test) เป็นการฉีดน้ำยาเข้าผิวหนังเป็นจุดเล็กๆ ซึ่งทำยากกว่าและเสียเวลามากกว่า เจ็บกว่าและใช้อุปกรณ์มากกว่า และทั้งเสี่ยงต่อการแพ้ทั่วร่างกายได้มากกว่า
ก่อนการทดสอบ ผู้ทดสอบจะได้คำแนะนำงดยารับประทานบางชนิดตามระยะเวลาที่กำหนด
ทำก่อนทดสอบ
เริ่มด้วยวิธีสะกิดก่อน เป็นการตรวจคัดกรอง (screening test) เพื่อดูว่าผู้ป่วยแพ้รุนแรงมากน้อยเพียงใด ถ้าผู้ป่วยให้ผลบวกชัดเจนต่อน้ำยาสกัดสารภูมิแพ้ชนิดใดแล้ว ไม่จำเป็นต้องทดสอบด้วยวิธีฉีดเข้าผิวหนังอีก แต่ถ้าการทดสอบโดยสะกิดให้ผลลบ จึงทดสอบด้วยวิธีฉีดเข้าผิวหนัง
ทดสอบอย่างไร
โดยทั่วไปการทดสอบจะใช้น้ำยาสกัดจากสารก่อภูมิแพ้ประมาณ 10-20 ชนิด และจะอ่านผลการทดสอบใน 15 - 20 นาที ถ้าผู้ป่วยแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด จะเกิดรอยนูนและมีผื่นแดง ๆ รอบ ๆ อาจรู้สึกคันเล็กน้อยตรงจุดนั้น เจ้าหน้าที่จะวัดขนาดของรอยนูนและบันทึกไว้ โดยมีแพทย์อธิบายให้รู้ว่าผู้ป่วยแพ้อะไร
หลังจากนั้น 24 ชั่วโมง ถ้ายังมีผื่นแดงที่บริเวณสดสอบภูมิแพ้นั้น ผู้ป่วยต้องวัดขนาดผื่นแดงและบันทึกไว้ เพื่อแจ้งให้แพทย์รู้ในการนัดครั้งต่อไป ซึ่งผู้ป่วยไม่ต้องกังวล เพราะผื่นนั้นจะค่อย ๆ หายไปเอง
ประโยชน์ของการทดสอบ
1.ทำให้รู้ว่าโรคที่ผู้ป่วยเป็น มีสาเหตุมาจากโรคภูมิแพ้ชนิดใด
2. ทำให้รู้ว่าตนเองแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด และมากน้อยเพียงใด
3. สามารถกำจัด หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ตนแพ้ ซึ่งจะทำให้เกิดอาการของโรคอื่นขึ้นได้
4. ถ้าจำเป็นต้องรักษาด้วยการฉีดวัคซีน แพทย์จะใช้ผลการทดสอบภูมิแพ้นี้เป็นข้อมูลในการสั่งวัคซีนสำหรับฉีดให้ผู้ป่วย
ระวังถ้าจะทดสอบภูมิแพ้
สำหรับผู้ป่วยที่แพ้มาก อาจเกิดอาการแพ้ทั่วร่างกายเช่นเดียวกับการแพ้ยาฉีดชนิดอื่น ได้แก่ การมีผื่นคัน ลมพิษทั้งตัว แน่นหน้าอก หายใจลำบาก หอบหืด และความดันโลหิตต่ำมากได้ แต่อาการเหล่านี้พบได้น้อยมาก
หลังการทดสอบ ต้องนั่งพักรอดูอาการอย่างน้อย 30 นาที จึงกลับบ้านได้
ขอบคุณพี่หมอค่ะที่ให้รายละเอียด ว่าแต่หนูขอทดสอบภูมิแพ้วันนี้เลยได้ไหม วัยรุ่นใจร้อนค่ะ
--------------------------------------------------------
“สารพันปัญหา : ปวดศีรษะ
ศิริราชขอเชิญผู้สนใจฟังบรรยาย (ฟรี) เรื่อง “สารพันปัญหา : ปวดศีรษะ” โดย ผศ.นพ.รังสรรค์ ชัยเสวิกุล ภาควิชาอายุรศาสตร์ ในวันที่ 11 พฤษภาคม 2550 เวลา 09.00 - 11.00 น. ณ ห้อง 7008 ตึกสยามินทร์ ชั้น 7 รพ.ศิริราช สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 7419 , 0 2419 8990
