วิทยาการความก้าวหน้าทางการแพทย์ในปัจจุบันมีหลายเรื่องที่น่าสนใจ และเรื่องที่อยู่อันดับต้นๆ ที่เรามักได้ยิน คือ การปลูกถ่ายสเตมเซลล์ “Stem Cell” เพื่อใช้รักษาโรค ซึ่งขณะนี้คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ได้จัดตั้ง “ศูนย์สเตมเซลล์จากรก” เพื่อช่วยชีวิตผู้ป่วยที่ทรมานจากโรคต่างๆ
มารู้จักสเตมเซลล์
เพื่อให้เกิดความเข้าใจสเตมเซลล์ ขอพูดถึงการปฏิสนธิ และการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์มารดาก่อน
มนุษย์เกิดจากการปฏิสนธิของเซลล์สืบพันธุ์ของฝ่ายชายและหญิง ได้มาซึ่งเซลล์เดียว หลังจากนั้นมีการแบ่งตัวจากหนึ่งเป็นสอง เป็นสี่ เป็นสิบหก และต่อเนื่องจนนับไม่ถ้วน และยังมีกระบวนการเปลี่ยนเซลล์เหล่านี้เป็นเนื้อเยื่อชนิดต่างๆ เช่น เม็ดเลือด ระบบประสาท ผิวหนัง และดวงตา เป็นต้น
เนื่องจากสเตมเซลล์ เป็นเซลล์ต้นกำเนิดที่สามารถเปลี่ยนไปเป็นเซลล์อวัยวะต่างๆ ของร่างกายได้ และเพิ่มจำนวนได้อย่างไม่จำกัด เมื่อฉีดเข้าไปในอวัยวะที่เสื่อมจะทำให้เกิดเซลล์ใหม่ทดแทน ซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างการศึกษาในหลายประเทศ
แหล่งสเตมเซลล์
ได้จากผู้บริจาค 2 กลุ่ม คือ
1. ผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพแข็งแรง จะต้องแจ้งความประสงค์บริจาคสเตมเซลล์และมาเข้ารับการตรวจเนื้อเยื่อเพื่อเก็บเป็นฐานข้อมูล และการบริจาคจะเกิดขึ้นต่อเมื่อมีการตรวจเนื้อเยื่อแล้วพบผู้ป่วยที่สามารถรับเนื้อเยื่อของผู้บริจาคได้ จากนั้นทางโรงพยาบาลจะติดต่อให้มาบริจาค
2. สุภาพสตรีที่กำลังจะคลอดบุตร โดยยื่นความจำนงที่จะบริจาค “รก” ของทารกในวันที่คลอดบุตร ซึ่งแพทย์จะเก็บเลือดที่ได้จากรกที่มีเซลล์ต้นกำเนิดเป็นจำนวนมากด้วยวิธีแช่แข็ง จากนั้นจะมีการตรวจเนื้อเยื่อว่าสามารถเข้ากับผู้ป่วยรายใด แล้วจึงนำสเตมเซลล์ดังกล่าวไปใช้รักษาผู้ป่วยต่อไป
ประโยชน์จากรกในทางการแพทย์
ลองคิดดู ถ้าสามารถแยกเก็บเซลล์ต้นกำเนิดได้ อีกทั้งสามารถสั่งให้เซลล์นี้แบ่งตัวและเจริญเติบโตเป็นเซลล์หรือเนื้อเยื่อที่ต้องการเพื่อรักษาหรือทดแทนส่วนที่เสียไปคงจะดีไม่น้อย การศึกษาทางการแพทย์ในปัจจุบัน มุ่งเน้นที่จะพัฒนาและเรียนรู้ที่จะเก็บเซลล์ชนิดนี้ โดยการเลี้ยงและเพิ่มจำนวน อีกทั้งคิดค้นสารกระตุ้นให้เซลล์เหล่านี้พัฒนาไปเป็นเซลล์หรือเนื้อเยื่อที่ต้องการ เช่น การปลูกถ่ายไขกระดูกเพื่อรักษาโรคต่าง ๆ โดยเซลล์ต้นกำเนิดที่ใช้สามารถนำมาจากพี่น้อง ผู้บริจาค หรือเซลล์ที่ได้จากเลือดในรกของทารกแรกเกิด
สำหรับคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เป็นสถาบันการแพทย์แห่งแรกของไทยที่เริ่มทำการรักษาผู้ป่วยโดยการปลูกถ่ายไขกระดูกที่ “ศูนย์ปลูกถ่ายไขกระดูกจุฬาภรณ์” ตึกอัษฎางค์ ชั้น 7 โดยใช้ สเตมเซลล์ทำการรักษาผู้ป่วยและประสบความสำเร็จอย่างมาก
แต่สเตมเซลล์ส่วนใหญ่มักได้จากการบริจาคของพี่น้องของผู้ป่วย ปัญหาใหญ่ที่พบ คือ มีผู้ป่วยบางรายที่ไม่มีพี่น้อง หรือมีพี่น้องแต่การตรวจเนื้อเยื่อไม่เข้ากัน ทำให้ไม่สามารถใช้ stem cell นั้นได้ บางครั้งต้องขอสเตมเซลล์จากผู้บริจาคต่างประเทศ ต้องเสียค่าใช้จ่ายนับล้านบาทในการติดต่อและขอจากศูนย์บริจาคต่างประเทศ เพราะในประเทศไทยเพิ่งจะเริ่มมีการบริจาคแต่ยังไม่แพร่หลาย การบริจาค “รก” ของมารดาที่คลอดบุตร ยังไม่เป็นที่รับรู้กันอย่างแพร่หลายเช่นกัน จึงมีผู้บริจาคจำนวนน้อย
ด้วยเหตุนี้คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จึงจัดตั้ง “ศูนย์สเตมเซลล์จากรก” เพื่อเป็นหน่วยงานกลางในการเก็บสเตมเซลล์เพื่อการรักษาผู้ป่วย โดยเปิดรับบริจาคจากประชาชน และที่สำคัญคือการบริจาค “รก” ของทารกในวันที่คลอด เพื่อนำมาเก็บเป็นเสมือนธนาคารสเตมเซลล์เพื่อใช้รักษาผู้ป่วยต่อไปในอนาคต
ถ้าบริจาคสเตมเซลล์จะส่งผลอย่างไรต่อร่างกาย
ขอยืนยันว่าการบริจาคสเตมเซลล์จะไม่เกิดผลเสียต่อผู้บริจาคแต่อย่างใด ไม่จำเป็นต้องนอนพักในโรงพยาบาล เมื่อบริจาคแล้วสามารถดำเนินชีวิตได้ตามปกติ เพราะเซลล์ต้นกำเนิดที่บริจาคเป็นเพียงส่วนน้อย ซึ่งจะมีการสร้างและแบ่งตัวทดแทนอยู่ตลอดเวลา ทั้งนี้ ผู้บริจาคจะต้องมีสุขภาพที่สมบูรณ์ไม่มีโรคที่อาจถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ได้
ผู้สนใจสอบถามเพิ่มเติม หรือบริจาคโดยตรงได้ที่ ธนาคารเลือด รพ.ศิริราช ตึก 72 ปี ชั้น 3 โทร. 0-2419-8081, 0-2419-7096 ต่อ 124
*******************
90 ปีภาควิชาอายุรศาสตร์
ขอเชิญแพทย์ร่วมประชุมวิชาการฉลองสู่ 90 ปี ภาควิชาอายุรศาสตร์ Update in Internal Landmark Discoveries and Recent Innovations in Internal Medicine วันที่ 6 – 10 พฤศจิกายน 2549 เวลา 08.30-16.00 น. ณ ห้องประชุมวีกิจ วีรานุวัตติ์ ตึกอัษฎางค์ ชั้น 3-4 รพ.ศิริราช พบกับวิทยาการใหม่ๆ พร้อมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ทางอายุรศาสตร์ สอบถามเพิ่มเติมที่ งานการศึกษาต่อเนื่อง โทร. 0-2411-2330
มารู้จักสเตมเซลล์
เพื่อให้เกิดความเข้าใจสเตมเซลล์ ขอพูดถึงการปฏิสนธิ และการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์มารดาก่อน
มนุษย์เกิดจากการปฏิสนธิของเซลล์สืบพันธุ์ของฝ่ายชายและหญิง ได้มาซึ่งเซลล์เดียว หลังจากนั้นมีการแบ่งตัวจากหนึ่งเป็นสอง เป็นสี่ เป็นสิบหก และต่อเนื่องจนนับไม่ถ้วน และยังมีกระบวนการเปลี่ยนเซลล์เหล่านี้เป็นเนื้อเยื่อชนิดต่างๆ เช่น เม็ดเลือด ระบบประสาท ผิวหนัง และดวงตา เป็นต้น
เนื่องจากสเตมเซลล์ เป็นเซลล์ต้นกำเนิดที่สามารถเปลี่ยนไปเป็นเซลล์อวัยวะต่างๆ ของร่างกายได้ และเพิ่มจำนวนได้อย่างไม่จำกัด เมื่อฉีดเข้าไปในอวัยวะที่เสื่อมจะทำให้เกิดเซลล์ใหม่ทดแทน ซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างการศึกษาในหลายประเทศ
แหล่งสเตมเซลล์
ได้จากผู้บริจาค 2 กลุ่ม คือ
1. ผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพแข็งแรง จะต้องแจ้งความประสงค์บริจาคสเตมเซลล์และมาเข้ารับการตรวจเนื้อเยื่อเพื่อเก็บเป็นฐานข้อมูล และการบริจาคจะเกิดขึ้นต่อเมื่อมีการตรวจเนื้อเยื่อแล้วพบผู้ป่วยที่สามารถรับเนื้อเยื่อของผู้บริจาคได้ จากนั้นทางโรงพยาบาลจะติดต่อให้มาบริจาค
2. สุภาพสตรีที่กำลังจะคลอดบุตร โดยยื่นความจำนงที่จะบริจาค “รก” ของทารกในวันที่คลอดบุตร ซึ่งแพทย์จะเก็บเลือดที่ได้จากรกที่มีเซลล์ต้นกำเนิดเป็นจำนวนมากด้วยวิธีแช่แข็ง จากนั้นจะมีการตรวจเนื้อเยื่อว่าสามารถเข้ากับผู้ป่วยรายใด แล้วจึงนำสเตมเซลล์ดังกล่าวไปใช้รักษาผู้ป่วยต่อไป
ประโยชน์จากรกในทางการแพทย์
ลองคิดดู ถ้าสามารถแยกเก็บเซลล์ต้นกำเนิดได้ อีกทั้งสามารถสั่งให้เซลล์นี้แบ่งตัวและเจริญเติบโตเป็นเซลล์หรือเนื้อเยื่อที่ต้องการเพื่อรักษาหรือทดแทนส่วนที่เสียไปคงจะดีไม่น้อย การศึกษาทางการแพทย์ในปัจจุบัน มุ่งเน้นที่จะพัฒนาและเรียนรู้ที่จะเก็บเซลล์ชนิดนี้ โดยการเลี้ยงและเพิ่มจำนวน อีกทั้งคิดค้นสารกระตุ้นให้เซลล์เหล่านี้พัฒนาไปเป็นเซลล์หรือเนื้อเยื่อที่ต้องการ เช่น การปลูกถ่ายไขกระดูกเพื่อรักษาโรคต่าง ๆ โดยเซลล์ต้นกำเนิดที่ใช้สามารถนำมาจากพี่น้อง ผู้บริจาค หรือเซลล์ที่ได้จากเลือดในรกของทารกแรกเกิด
สำหรับคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เป็นสถาบันการแพทย์แห่งแรกของไทยที่เริ่มทำการรักษาผู้ป่วยโดยการปลูกถ่ายไขกระดูกที่ “ศูนย์ปลูกถ่ายไขกระดูกจุฬาภรณ์” ตึกอัษฎางค์ ชั้น 7 โดยใช้ สเตมเซลล์ทำการรักษาผู้ป่วยและประสบความสำเร็จอย่างมาก
แต่สเตมเซลล์ส่วนใหญ่มักได้จากการบริจาคของพี่น้องของผู้ป่วย ปัญหาใหญ่ที่พบ คือ มีผู้ป่วยบางรายที่ไม่มีพี่น้อง หรือมีพี่น้องแต่การตรวจเนื้อเยื่อไม่เข้ากัน ทำให้ไม่สามารถใช้ stem cell นั้นได้ บางครั้งต้องขอสเตมเซลล์จากผู้บริจาคต่างประเทศ ต้องเสียค่าใช้จ่ายนับล้านบาทในการติดต่อและขอจากศูนย์บริจาคต่างประเทศ เพราะในประเทศไทยเพิ่งจะเริ่มมีการบริจาคแต่ยังไม่แพร่หลาย การบริจาค “รก” ของมารดาที่คลอดบุตร ยังไม่เป็นที่รับรู้กันอย่างแพร่หลายเช่นกัน จึงมีผู้บริจาคจำนวนน้อย
ด้วยเหตุนี้คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จึงจัดตั้ง “ศูนย์สเตมเซลล์จากรก” เพื่อเป็นหน่วยงานกลางในการเก็บสเตมเซลล์เพื่อการรักษาผู้ป่วย โดยเปิดรับบริจาคจากประชาชน และที่สำคัญคือการบริจาค “รก” ของทารกในวันที่คลอด เพื่อนำมาเก็บเป็นเสมือนธนาคารสเตมเซลล์เพื่อใช้รักษาผู้ป่วยต่อไปในอนาคต
ถ้าบริจาคสเตมเซลล์จะส่งผลอย่างไรต่อร่างกาย
ขอยืนยันว่าการบริจาคสเตมเซลล์จะไม่เกิดผลเสียต่อผู้บริจาคแต่อย่างใด ไม่จำเป็นต้องนอนพักในโรงพยาบาล เมื่อบริจาคแล้วสามารถดำเนินชีวิตได้ตามปกติ เพราะเซลล์ต้นกำเนิดที่บริจาคเป็นเพียงส่วนน้อย ซึ่งจะมีการสร้างและแบ่งตัวทดแทนอยู่ตลอดเวลา ทั้งนี้ ผู้บริจาคจะต้องมีสุขภาพที่สมบูรณ์ไม่มีโรคที่อาจถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ได้
ผู้สนใจสอบถามเพิ่มเติม หรือบริจาคโดยตรงได้ที่ ธนาคารเลือด รพ.ศิริราช ตึก 72 ปี ชั้น 3 โทร. 0-2419-8081, 0-2419-7096 ต่อ 124
*******************
90 ปีภาควิชาอายุรศาสตร์
ขอเชิญแพทย์ร่วมประชุมวิชาการฉลองสู่ 90 ปี ภาควิชาอายุรศาสตร์ Update in Internal Landmark Discoveries and Recent Innovations in Internal Medicine วันที่ 6 – 10 พฤศจิกายน 2549 เวลา 08.30-16.00 น. ณ ห้องประชุมวีกิจ วีรานุวัตติ์ ตึกอัษฎางค์ ชั้น 3-4 รพ.ศิริราช พบกับวิทยาการใหม่ๆ พร้อมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ทางอายุรศาสตร์ สอบถามเพิ่มเติมที่ งานการศึกษาต่อเนื่อง โทร. 0-2411-2330
