ใครที่มีอาการปวดเมื่อยขา ขาบวมบ่อยๆ พึงระวังไว้ว่า คุณอาจจะมีอาการหลอดเลือดดำไม่สามารถรับเลือดจากขาเพื่อการไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้เป็นปกติ และอาจจะนำไปสู่การอุดตันและสร้างความเสียหายให้แก่เนื้อเยื่อได้
รศ.นพ.ปิติ พลังวชิรา ผู้อำนวยการศูนย์ผิวหนัง ม.ศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) บอกว่า เมื่อหลอดเลือดดำเกิดผิดปกติ จะทำให้หลอดเลือดดำไหลกลับสู่หัวใจได้น้อยลง เนื่องจากภายในหลอดเลือดไม่แข็งแรง จึงไม่สามารถควบคุมให้เลือดไหลไปในทิศทางเดียวได้ เลือดดำที่ไหลย้อนก็จะสร้างแรงดันย้อนกลับไปทำอันตรายลิ้นภายในหลอดเลือดดำที่อยู่ถัดไปเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไปจะเห็นว่าหลอดเลือดดำที่ขาเริ่มปูดขึ้นมา หรือที่หลายคนเรียกกันว่า “หลอดเลือดดำขอด” หรือ “เส้นเลือดดำขอด” นอกจากนี้ยังอาจเกิดเลือดคั่ง หรือการอุดตันภายในหลอดเลือดดำได้ด้วย
โรคหลอดเลือดดำเป็นได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง ปัจจัยเสี่ยงทำให้เกิดโรคหลอดเลือดดำ มาจากพันธุกรรม การผ่าตัด โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณสะโพกและกระดูกเชิงกราน อุบัติเหตุ การตั้งครรภ์ โรคอ้วน การขาดการออกกำลังกาย และยืนต่อเนื่องเป็นเวลานานๆ
สำหรับการดูแลตัวเอง ผู้ป่วยต้องยกขาสูงเพื่อลดอาการบวม และช่วยให้เลือดไหลเวียนกลับไปยังหัวใจได้ง่ายขึ้น นอกจากนั้น ทุกเช้าหลังตื่นนอนใหม่ๆ ควรยกหรือหนุนปลายเตียงให้สูงขึ้น 12 – 15 เซนติเมตร หมั่นขยับขาทั้งสองข้าง แม้ในขณะที่นั่งเฉยๆ ก็ต้องขยับเท้าและเกร็งน่องจะช่วยในการไหลเวียนของเลือด ถ้าต้องนั่งติดต่อกันนานๆ ให้หมั่นเดินยืดเส้นยืดสายทุกๆ ชั่วโมง การที่กล้ามเนื้อขาได้ทำงานจะไปบีบไล่เลือดให้ไหลกลับหัวใจได้ดีขึ้น ขณะนอนยกขาให้ใช้นิ้วโป้งเขียนวงกลมหรือตัวหนังสือในอากาศ การทำอย่างนี้สามารถช่วยให้การไหลเวียนเลือดจากขาไปยังหัวใจได้
นอกจากนี้การว่ายน้ำเป็นวิธีที่ดีที่สุดเพราะนอกจากได้ออกกำลังกายแล้ว น้ำยังช่วยพยุงหลอดเลือดดำ และที่ต้องจำให้ดีคือควรใส่ถุงเท้าที่ทำจากผ้ายืดเสมอหลังตื่นนอน และแม้ในขณะที่ออกกำลังกาย ยกเว้นตอนว่ายน้ำ ซึ่งถุงเท้าที่ทำจากผ้ายืดจะทำหน้าที่บีบรัดขาและหลอดเลือดดำ ทำให้เลือดคั่งอยู่ที่ขาและเท้าน้อยลง
เมื่อใส่ถุงเท้าผ้ายืดควรตรวจให้แน่ใจว่าขอบบนของถุงเท้าอยู่ต่ำกว่าขาพับหรือขาหนีบไม่น้อยกว่า 2 นิ้ว เพราะหากถุงเท้ายาวเกินไปจะไปขัดขวางการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำ และถุงเท้าผ้ายืดไม่ควรมีรอยย่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ข้อเท้าด้านหลังเข่าและบริเวณใกล้สะโพกเพราะอาจกดทับให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก ส่วนอายุการใช้งานถุงเท้าผ้ายืดใช้ได้ 3 – 6 เดือน
ทั้งนี้ ข้อควรสังเกตว่าผู้ป่วยมีภาวะอันตรายและควรพบแพทย์ เริ่มจากมีอาการเจ็บหน้าอก หรือหายใจขัด มีเลือดออกมาก มีจ้ำเลือดหรือจ้ำเขียวขนาดใหญ่ ปัสสาวะมีเลือดและขาบวมเพิ่มมากขึ้น
รศ.นพ.ปิติ พลังวชิรา ผู้อำนวยการศูนย์ผิวหนัง ม.ศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) บอกว่า เมื่อหลอดเลือดดำเกิดผิดปกติ จะทำให้หลอดเลือดดำไหลกลับสู่หัวใจได้น้อยลง เนื่องจากภายในหลอดเลือดไม่แข็งแรง จึงไม่สามารถควบคุมให้เลือดไหลไปในทิศทางเดียวได้ เลือดดำที่ไหลย้อนก็จะสร้างแรงดันย้อนกลับไปทำอันตรายลิ้นภายในหลอดเลือดดำที่อยู่ถัดไปเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไปจะเห็นว่าหลอดเลือดดำที่ขาเริ่มปูดขึ้นมา หรือที่หลายคนเรียกกันว่า “หลอดเลือดดำขอด” หรือ “เส้นเลือดดำขอด” นอกจากนี้ยังอาจเกิดเลือดคั่ง หรือการอุดตันภายในหลอดเลือดดำได้ด้วย
โรคหลอดเลือดดำเป็นได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง ปัจจัยเสี่ยงทำให้เกิดโรคหลอดเลือดดำ มาจากพันธุกรรม การผ่าตัด โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณสะโพกและกระดูกเชิงกราน อุบัติเหตุ การตั้งครรภ์ โรคอ้วน การขาดการออกกำลังกาย และยืนต่อเนื่องเป็นเวลานานๆ
สำหรับการดูแลตัวเอง ผู้ป่วยต้องยกขาสูงเพื่อลดอาการบวม และช่วยให้เลือดไหลเวียนกลับไปยังหัวใจได้ง่ายขึ้น นอกจากนั้น ทุกเช้าหลังตื่นนอนใหม่ๆ ควรยกหรือหนุนปลายเตียงให้สูงขึ้น 12 – 15 เซนติเมตร หมั่นขยับขาทั้งสองข้าง แม้ในขณะที่นั่งเฉยๆ ก็ต้องขยับเท้าและเกร็งน่องจะช่วยในการไหลเวียนของเลือด ถ้าต้องนั่งติดต่อกันนานๆ ให้หมั่นเดินยืดเส้นยืดสายทุกๆ ชั่วโมง การที่กล้ามเนื้อขาได้ทำงานจะไปบีบไล่เลือดให้ไหลกลับหัวใจได้ดีขึ้น ขณะนอนยกขาให้ใช้นิ้วโป้งเขียนวงกลมหรือตัวหนังสือในอากาศ การทำอย่างนี้สามารถช่วยให้การไหลเวียนเลือดจากขาไปยังหัวใจได้
นอกจากนี้การว่ายน้ำเป็นวิธีที่ดีที่สุดเพราะนอกจากได้ออกกำลังกายแล้ว น้ำยังช่วยพยุงหลอดเลือดดำ และที่ต้องจำให้ดีคือควรใส่ถุงเท้าที่ทำจากผ้ายืดเสมอหลังตื่นนอน และแม้ในขณะที่ออกกำลังกาย ยกเว้นตอนว่ายน้ำ ซึ่งถุงเท้าที่ทำจากผ้ายืดจะทำหน้าที่บีบรัดขาและหลอดเลือดดำ ทำให้เลือดคั่งอยู่ที่ขาและเท้าน้อยลง
เมื่อใส่ถุงเท้าผ้ายืดควรตรวจให้แน่ใจว่าขอบบนของถุงเท้าอยู่ต่ำกว่าขาพับหรือขาหนีบไม่น้อยกว่า 2 นิ้ว เพราะหากถุงเท้ายาวเกินไปจะไปขัดขวางการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำ และถุงเท้าผ้ายืดไม่ควรมีรอยย่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ข้อเท้าด้านหลังเข่าและบริเวณใกล้สะโพกเพราะอาจกดทับให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก ส่วนอายุการใช้งานถุงเท้าผ้ายืดใช้ได้ 3 – 6 เดือน
ทั้งนี้ ข้อควรสังเกตว่าผู้ป่วยมีภาวะอันตรายและควรพบแพทย์ เริ่มจากมีอาการเจ็บหน้าอก หรือหายใจขัด มีเลือดออกมาก มีจ้ำเลือดหรือจ้ำเขียวขนาดใหญ่ ปัสสาวะมีเลือดและขาบวมเพิ่มมากขึ้น