ศูนย์สุขภาพชุมชนจอหอ รพ.มหาราชนครราชสีมา ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ป้องกันโรคไข้เลือดออก ใช้ปี๊บขนมดักยุง ตัดตอนก่อนโตเต็มวัย เผยสามารถดักยุงได้เฉลี่ย 20 ตัว/ปี๊บ/วัน ลดการเกิดยุงได้เกือบ 7 ล้านตัวใน 45 วัน แถมลดใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ชุมชนไม่มีผู้ป่วยไข้เลือดออก
ในการประชุมวิชาการสาธารณสุข เขต 13 ครั้งที่ 3 ประจำปี 2549 ของกระทรวงสาธารณสุข ที่จังหวัดชัยภูมิ มีการนำเสนอผลงานวิจัยด้านการแพทย์และสาธารณสุขจากนักวิชาการ แพทย์ พยาบาลกว่า 149 เรื่อง มีผลงานวิจัย ที่น่าสนใจ เช่น นวัตกรรมภูมิปัญญาไทย “ปี๊บฆ่าตัดตอน” ที่ใช้ประโยชน์ในการควบคุมโรคไข้เลือดออกซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขขณะนี้
นางพรพรรณ ผดุงเจริญ พยาบาลวิชาชีพ 7 ศูนย์สุขภาพชุมชนตำบลจอหอ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา เจ้าของผลงานกล่าวว่า ได้ร่วมกันคิดค้นนวัตกรรม “ปี๊บฆ่าตัดตอน” กำจัดยุงระยะเต็มวัยเพื่อควบคุมการเกิดโรคไข้เลือดออก หลังจากพบมีผู้ป่วยไข้เลือดออกทุกปี และพบได้ตลอดปี ทั้งในเด็กโต วัยรุ่น ผู้ใหญ่ ทำให้เป็นภาระของครอบครัว อีกทั้งมีผลต่อการเรียน การทำงาน สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลและอาจเสียชีวิตก่อนวัยอันควร ซึ่งการป้องกันโรคไข้เลือดออกที่ได้ผลดีที่สุด คือ การลดหรือทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย แม้ว่าการควบคุมยุงตัวแก่โดยการใช้สารเคมีที่ใช้พ่นหรือฉีดนั้น จะเป็นวิธีที่ได้ผลเห็นผลเร็ว แต่ได้ผลระยะสั้น สารเคมียังมีราคาแพง ต้องใช้อุปกรณ์พ่นโดยเฉพาะ และสารเคมีบางชนิดยังมีพิษสูงต่อคนและสัตว์เลี้ยง นอกจากนี้ยังมียุงบางส่วนพัฒนาความต้านทานต่อสารเคมีด้วย
นางพรพรรณ กล่าวอีกว่า การฆ่าตัดตอนยุงหรือการควบคุมยุงระยะเต็มวัยโดยใช้ปิ๊บเปล่าเป็นกับดักนี้ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งเป็นวิธีทางกายภาพ ไม่ต้องใช้เงินลงทุน ประหยัดมาก โดยการใช้ปี๊บขนมปังที่ใช้แล้ว ที่มีกระจกเป็นส่วนประกอบ 1 ด้านดักจับยุง ใช้ผ้าสีทึบวางไว้ที่ก้นปี๊บทุกใบ เพื่อให้เกิดความมืด ล่อยุงมาเกาะมากขึ้น และปิดทำลาย ทำให้ยุงไม่มีโอกาสเจริญเติบโตครบวงจรชีวิตได้ การลดจำนวนยุงนี้เป็นการควบคุมการเกิดโรคไข้เลือดออกได้เป็นอย่างดี
นางพรพรรณ กล่าวต่อว่า จากการทดลองในชุมชนจอหอ พบผลดีของปี๊บฆ่าตัดตอน สามารถดักยุงได้เฉลี่ย 20 ตัว/ปี๊บ/วัน ซึ่งลดการเกิดยุงได้ถึง 67,950,000 ตัวภายใน 45 วัน ในชุมชนจอหอไม่มีการใช้สารเคมีกำจัดยุง ทำให้ลดการใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพได้ทางหนึ่ง นอกจากนี้ได้ขยายผลการใช้ไปยังหมู่บ้านใกล้เคียง และในปีนี้ได้นำเข้าแผนชุมชนท้องถิ่นเพื่อกำหนดให้ทุกครัวเรือนนำไปปฏิบัติอย่างต่อเนื่องให้ยั่งยืนต่อไป จากการประเมินผลหลังการใช้ปี๊บดักยุงมาจนถึงขณะนี้ พบว่าในชุมชนจอหอไม่มีรายงานผู้ป่วยไข้เลือดออกแม้แต่รายเดียวตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2548 เป็นต้นมา
ในการประชุมวิชาการสาธารณสุข เขต 13 ครั้งที่ 3 ประจำปี 2549 ของกระทรวงสาธารณสุข ที่จังหวัดชัยภูมิ มีการนำเสนอผลงานวิจัยด้านการแพทย์และสาธารณสุขจากนักวิชาการ แพทย์ พยาบาลกว่า 149 เรื่อง มีผลงานวิจัย ที่น่าสนใจ เช่น นวัตกรรมภูมิปัญญาไทย “ปี๊บฆ่าตัดตอน” ที่ใช้ประโยชน์ในการควบคุมโรคไข้เลือดออกซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขขณะนี้
นางพรพรรณ ผดุงเจริญ พยาบาลวิชาชีพ 7 ศูนย์สุขภาพชุมชนตำบลจอหอ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา เจ้าของผลงานกล่าวว่า ได้ร่วมกันคิดค้นนวัตกรรม “ปี๊บฆ่าตัดตอน” กำจัดยุงระยะเต็มวัยเพื่อควบคุมการเกิดโรคไข้เลือดออก หลังจากพบมีผู้ป่วยไข้เลือดออกทุกปี และพบได้ตลอดปี ทั้งในเด็กโต วัยรุ่น ผู้ใหญ่ ทำให้เป็นภาระของครอบครัว อีกทั้งมีผลต่อการเรียน การทำงาน สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลและอาจเสียชีวิตก่อนวัยอันควร ซึ่งการป้องกันโรคไข้เลือดออกที่ได้ผลดีที่สุด คือ การลดหรือทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย แม้ว่าการควบคุมยุงตัวแก่โดยการใช้สารเคมีที่ใช้พ่นหรือฉีดนั้น จะเป็นวิธีที่ได้ผลเห็นผลเร็ว แต่ได้ผลระยะสั้น สารเคมียังมีราคาแพง ต้องใช้อุปกรณ์พ่นโดยเฉพาะ และสารเคมีบางชนิดยังมีพิษสูงต่อคนและสัตว์เลี้ยง นอกจากนี้ยังมียุงบางส่วนพัฒนาความต้านทานต่อสารเคมีด้วย
นางพรพรรณ กล่าวอีกว่า การฆ่าตัดตอนยุงหรือการควบคุมยุงระยะเต็มวัยโดยใช้ปิ๊บเปล่าเป็นกับดักนี้ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งเป็นวิธีทางกายภาพ ไม่ต้องใช้เงินลงทุน ประหยัดมาก โดยการใช้ปี๊บขนมปังที่ใช้แล้ว ที่มีกระจกเป็นส่วนประกอบ 1 ด้านดักจับยุง ใช้ผ้าสีทึบวางไว้ที่ก้นปี๊บทุกใบ เพื่อให้เกิดความมืด ล่อยุงมาเกาะมากขึ้น และปิดทำลาย ทำให้ยุงไม่มีโอกาสเจริญเติบโตครบวงจรชีวิตได้ การลดจำนวนยุงนี้เป็นการควบคุมการเกิดโรคไข้เลือดออกได้เป็นอย่างดี
นางพรพรรณ กล่าวต่อว่า จากการทดลองในชุมชนจอหอ พบผลดีของปี๊บฆ่าตัดตอน สามารถดักยุงได้เฉลี่ย 20 ตัว/ปี๊บ/วัน ซึ่งลดการเกิดยุงได้ถึง 67,950,000 ตัวภายใน 45 วัน ในชุมชนจอหอไม่มีการใช้สารเคมีกำจัดยุง ทำให้ลดการใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพได้ทางหนึ่ง นอกจากนี้ได้ขยายผลการใช้ไปยังหมู่บ้านใกล้เคียง และในปีนี้ได้นำเข้าแผนชุมชนท้องถิ่นเพื่อกำหนดให้ทุกครัวเรือนนำไปปฏิบัติอย่างต่อเนื่องให้ยั่งยืนต่อไป จากการประเมินผลหลังการใช้ปี๊บดักยุงมาจนถึงขณะนี้ พบว่าในชุมชนจอหอไม่มีรายงานผู้ป่วยไข้เลือดออกแม้แต่รายเดียวตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2548 เป็นต้นมา
