ธาตุเจ้าเรือนคือธาตุที่เกิดขึ้นติดตัวเรามาตั้งแต่ตอนที่มารดาเริ่มตั้งครรภ์ ซึ่งใครมีธาตุเจ้าเรือนแบบใดก็จะเป็นไปตลอดชีวิตไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ ธาตุเจ้าเรือนนี้เป็นตัวกำหนดบุคลิกและพฤติกรรมเบื้องต้น เช่น บางคนกินไม่จุแต่น้ำหนักขึ้นง่าย บางคนผอมทั้งที่กินจุ หรือ บางคนท้องผูกง่าย บางคนท้องเสียง่าย ซึ่งนี่เป็นเหตุว่าทำไมคนเราจึงมีบุคลิกต่างกัน สิ่งที่เหมาะสมกับคนหนึ่งอาจจะไม่เหมาะกับอีกคนหนึ่งก็ได้
ประศาสน์ สวัสดิ์อำไพรักษ์ ผู้จัดการสถานพยาบาลศาลายาไทย สถาบันส่งเสริมการแพทย์แผนไทย กระทรวงสาธารณสุข ให้ข้อมูลว่า การดูธาตุเจ้าเรือนอย่างละเอียดจะต้องดูวัน เดือน ปี เกิด ที่แท้จริง เพราะจะสามารถทราบวันที่เราปฏิสนธิได้ ซึ่งธาตุเจ้าเรือนจะมีธาตุเจ้าเรือนหลัก ธาตุเจ้าเรือนรอง และจุดอ่อนของสุขภาพ ถ้าเรารู้จุดอ่อนของสุขภาพเราก็จะสามารถกินอาหารให้สอดคล้องกับธาตุเจ้าเรือน เพราะถ้ากินอาหารที่ผิดจากธาตุเจ้าเรือนก็จะทำให้เจ็บป่วยได้
ทั้งนี้ ปกติธาตุในตัวเราและธรรมชาติ ประกอบด้วย ดิน น้ำ ลม ไฟ และอากาศธาตุ ซึ่งมีลักษณะตามธาตุที่แตกต่างกัน (โดยดูจากเดือนเกิด) ดังนี้
ธาตุดิน คือ คนที่เกิดเดือน ตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม เป็นคนที่มีรูปร่างสูงใหญ่ ผิวค่อนข้างคล้ำ ผมดกดำ กระดูกใหญ่ เสียงดังหนักแน่น ควรรับประทานอาหารรส ฝาด หวาน มัน และเค็ม เช่น สะตอผัดกุ้ง สมอไทย แกงบวดฟักทอง น้ำอ้อย นมถั่วเหลือง น้ำส้ม น้ำฝรั่ง ผู้มีธาตุเจ้าเรือนเป็นธาตุดิน มักจะไม่ค่อยเจ็บป่วยเพราะดินเป็นที่ตั้งของกองธาตุ
ธาตุน้ำ คือ คนที่เกิดเดือน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน จะมีรูปร่างสมบรูณ์ ผิวพรรณสดใส น้ำในตามาก ท่าทางเดินมั่นคง ผมดกดำงาม ทนหิว ทนร้อน ทนเย็นได้ดี เสียงโปร่ง อากัปกิริยามักเฉื่อย ควรรับประทานอาหารรสเปรี้ยว และขม เช่น มะนาว ส้ม แกงส้มดอกแค กระท้อนลอยแก้ว มะม่วงน้ำปลาหวาน น้ำมะนาว น้ำใบบัวบก น้ำมะเขือเทศ ส่วนโรคที่ควรระวังของคนธาตุน้ำ ได้แก่ ไข้หวัด ไซนัสอักเสบ โรคกระเพาะ หอบหืด ริดสีดวงทวาร
ธาตุลม คือคนที่เกิดเดือน เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน จะเป็นคนมีผิวหนังแท้หยาบกร้าน รูปร่างโปร่ง ผอมบาง ข้อกระดูก มักลั่นเมื่อ เคลื่อนไหว ขี้อิจฉา ขี้ขลาด รักง่ายหน่ายเร็ว ทนหนาวไม่ค่อยได้ นอนไม่ค่อยหลับ ช่างพูด เสียงต่ำ ออกเสียงไม่ชัดเจน ควรรับประทานอาหารรสเผ็ดร้อน เช่น ขิงข่า ตะไคร้ กระชาย พริกไทย กะทือ ดอกกระเจียว ขมิ้นชัน แกงปลาดุกใส่กะทือ ต้มข่าไก่ ต้มยำกุ้ง บัวลอยน้ำขิง เต้าฮวย น้ำขิง น้ำตะไคร้ น้ำข่า น้ำก้านพลู โรคของคนธาตุลมได้แก่ ภาวะหัวใจขาดเลือด เส้นเลือดฝอยตีบตัน ความดันโลหิต การปวดหลัง
ธาตุไฟ คือ คนที่เกิดเดือนมกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม มักขี้ร้อน หิวบ่อย กินเก่ง ผมหงอกเร็ว มักหัวล้าน ผิวหนังย่น ผม ขน และหนวดอ่อนนิ่ม ไม่ค่อยอดทน ใจร้อน ข้อกระดูกหลวม ควรรับประทานอาหารรส ขม เย็น และจืด เช่น ผัดผักบุ้ง แกงจืดตำลึง ผัดสายบัวใส่พริก ยำผักกระเฉด ผักหนามผัดน้ำมันหอย ซ่าหริ่ม น้ำแตงโมปั่น น้ำใบเตย น้ำเก๊กฮวย โรคของคนธาตุไฟได้แก่ ตับอักเสบ ดีซ่าน อาหารไม่ย่อย ถุงน้ำดีอักเสบ เป็นต้น
ประศาสน์ สวัสดิ์อำไพรักษ์ ผู้จัดการสถานพยาบาลศาลายาไทย สถาบันส่งเสริมการแพทย์แผนไทย กระทรวงสาธารณสุข ให้ข้อมูลว่า การดูธาตุเจ้าเรือนอย่างละเอียดจะต้องดูวัน เดือน ปี เกิด ที่แท้จริง เพราะจะสามารถทราบวันที่เราปฏิสนธิได้ ซึ่งธาตุเจ้าเรือนจะมีธาตุเจ้าเรือนหลัก ธาตุเจ้าเรือนรอง และจุดอ่อนของสุขภาพ ถ้าเรารู้จุดอ่อนของสุขภาพเราก็จะสามารถกินอาหารให้สอดคล้องกับธาตุเจ้าเรือน เพราะถ้ากินอาหารที่ผิดจากธาตุเจ้าเรือนก็จะทำให้เจ็บป่วยได้
ทั้งนี้ ปกติธาตุในตัวเราและธรรมชาติ ประกอบด้วย ดิน น้ำ ลม ไฟ และอากาศธาตุ ซึ่งมีลักษณะตามธาตุที่แตกต่างกัน (โดยดูจากเดือนเกิด) ดังนี้
ธาตุดิน คือ คนที่เกิดเดือน ตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม เป็นคนที่มีรูปร่างสูงใหญ่ ผิวค่อนข้างคล้ำ ผมดกดำ กระดูกใหญ่ เสียงดังหนักแน่น ควรรับประทานอาหารรส ฝาด หวาน มัน และเค็ม เช่น สะตอผัดกุ้ง สมอไทย แกงบวดฟักทอง น้ำอ้อย นมถั่วเหลือง น้ำส้ม น้ำฝรั่ง ผู้มีธาตุเจ้าเรือนเป็นธาตุดิน มักจะไม่ค่อยเจ็บป่วยเพราะดินเป็นที่ตั้งของกองธาตุ
ธาตุน้ำ คือ คนที่เกิดเดือน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน จะมีรูปร่างสมบรูณ์ ผิวพรรณสดใส น้ำในตามาก ท่าทางเดินมั่นคง ผมดกดำงาม ทนหิว ทนร้อน ทนเย็นได้ดี เสียงโปร่ง อากัปกิริยามักเฉื่อย ควรรับประทานอาหารรสเปรี้ยว และขม เช่น มะนาว ส้ม แกงส้มดอกแค กระท้อนลอยแก้ว มะม่วงน้ำปลาหวาน น้ำมะนาว น้ำใบบัวบก น้ำมะเขือเทศ ส่วนโรคที่ควรระวังของคนธาตุน้ำ ได้แก่ ไข้หวัด ไซนัสอักเสบ โรคกระเพาะ หอบหืด ริดสีดวงทวาร
ธาตุลม คือคนที่เกิดเดือน เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน จะเป็นคนมีผิวหนังแท้หยาบกร้าน รูปร่างโปร่ง ผอมบาง ข้อกระดูก มักลั่นเมื่อ เคลื่อนไหว ขี้อิจฉา ขี้ขลาด รักง่ายหน่ายเร็ว ทนหนาวไม่ค่อยได้ นอนไม่ค่อยหลับ ช่างพูด เสียงต่ำ ออกเสียงไม่ชัดเจน ควรรับประทานอาหารรสเผ็ดร้อน เช่น ขิงข่า ตะไคร้ กระชาย พริกไทย กะทือ ดอกกระเจียว ขมิ้นชัน แกงปลาดุกใส่กะทือ ต้มข่าไก่ ต้มยำกุ้ง บัวลอยน้ำขิง เต้าฮวย น้ำขิง น้ำตะไคร้ น้ำข่า น้ำก้านพลู โรคของคนธาตุลมได้แก่ ภาวะหัวใจขาดเลือด เส้นเลือดฝอยตีบตัน ความดันโลหิต การปวดหลัง
ธาตุไฟ คือ คนที่เกิดเดือนมกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม มักขี้ร้อน หิวบ่อย กินเก่ง ผมหงอกเร็ว มักหัวล้าน ผิวหนังย่น ผม ขน และหนวดอ่อนนิ่ม ไม่ค่อยอดทน ใจร้อน ข้อกระดูกหลวม ควรรับประทานอาหารรส ขม เย็น และจืด เช่น ผัดผักบุ้ง แกงจืดตำลึง ผัดสายบัวใส่พริก ยำผักกระเฉด ผักหนามผัดน้ำมันหอย ซ่าหริ่ม น้ำแตงโมปั่น น้ำใบเตย น้ำเก๊กฮวย โรคของคนธาตุไฟได้แก่ ตับอักเสบ ดีซ่าน อาหารไม่ย่อย ถุงน้ำดีอักเสบ เป็นต้น