“เติมภูมิ เติมพลัง ร่วมคิดทำเพื่อสิ่งแวดล้อม”....คือชื่อกิจกรรมการเข้าค่ายของบรรดา “ทูตไบเออร์” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อทำกิจกรรมรณรงค์รักษ์สิ่งแวดล้อมให้เกิดขึ้นในหัวจิตหัวใจของเด็กๆ และเยาวชนไทย
ทั้งนี้ จุดหมายปลายทางของการเดินทาง(ล่องเรือ) ทำกิจกรรมในครั้งนี้อยู่ที่ “เกราะเกร็ด” จังหวัดนนทบุรี ซึ่งเป็นพื้นที่ที่สามารถเรียนรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี โดยการเข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ ทูตไบเออร์นอกจากจะได้รับความรู้ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมภาพรวมของชุมชนเกาะเกร็ด จากลุงพิศาล บุญผูก ปราชญ์ชาวบ้าน หรือได้รับความรู้ในเรื่องสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ และการจัดการสิ่งแวดล้อมกับชุมชนเกาะเกร็ด โดย ดร.จำเนียร วรรัตนพิชัยพันธ์แล้ว ก็ยังมีกิจกรรมที่ถือว่าเป็นไฮไลท์ของงานหรือสีสันของกิจกรรมการเข้าค่ายในครั้งนี้ ก็คือ การแบ่งสายของทูตไบเออร์ ออกเป็น 2 สาย เพื่อร่วมเดินรณรงค์การเก็บขยะ บนพื้นที่เกาะเกร็ด
ที่น่าสนใจก็คือ ในระหว่างการเดินเก็บขยะ ทูตไบเออร์จะมีโอกาสได้พบ และสัมผัสกับภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สำคัญบนเกาะเกร็ดอีกด้วย
ภูมิปัญญาแรกที่ทุกคนได้พบ ก็คือ หมอดิน สวนเกษตร ของลุงธงชัย เอี่ยมถ้วม ซึ่งเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านจะใช้เป็นจุดเรียนรู้ การทำปุ๋ยหมักแบบชีวภาพ โดยใช้วิธีการทางธรรมชาติที่มีอยู่บนเกาะ โดยใช้วัตถุดิบที่ขึ้นอยู่บนเกาะ ไม่ว่าจะเป็นการทำปุ๋ยหมักจากพืช หรือเปลือกผลไม้ เช่นเปลือกส้มโอ เป็นต้น ซึ่งก็จะมีการนำพืช หรือเปลือกผลไม้ที่ได้นำมาย่อยสลายจนกลายเป็นปุ๋ย ซึ่งประโยชน์ของปุ๋ยชีวภาพนี้ก็คือเพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้ดินร่วนซุย และที่สำคัญพืชที่นำมาใช้ก็มีอยู่ในชุมชน
กิจกรรมที่คณะทูตไบเออร์ได้ร่วมทำต่อไประหว่างการเดินรณรงค์เก็บขยะภายในเกาะก็คือการเยี่ยมชมปราชญ์ชาวบ้าน และวิถีชุมชนที่ศูนย์วัฒนธรรม เป็นกิจกรรมที่ทุกคนจะได้พบกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการประดิษฐ์เครื่องปั้นดินเผา ซึ่งชาวบ้านในหมู่บ้านจะรวมกลุ่มกันทำเป็นหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผา และทุกคนยังได้พบกับการนำพืชพรรณธรรมชาติที่ขึ้นอยู่บนเกาะมาใช้ประโยชน์ในเรื่องของการประกอบอาหาร ชาวบ้านที่ศูนย์วัฒนธรรม ได้สาธิตการทำอาหารที่ขึ้นชื่อของเกาะก็คือ ทอดมันหน่อกะลา ซึ่งเป็นพืชที่ขึ้นอยู่ในเกาะเกร็ดมีลักษณะคล้ายกับหน่อข่า หลังจากนั้นต้องนำหน่อกะลาที่ได้มาปอกเปลือกออกให้เหลือเพียงแค่ยอดอ่อนๆ แล้วนำมาทำเป็นชิ้นเล็กๆ เพื่อนำมาคลุกกับเครื่องทอดมัน แล้วนำมาทอดในกระทะ ซึ่งทอดมันหน่อกะลานี้ เป็นสิ่งที่บกบ่องได้ถึงภูมิปัญญาชาวบ้านที่ได้อย่างชัดเจนที่สุด เพราะถ้าเราพูดถึงทอดมันของภาคกลางก็คงจะเป็นทอดมันที่ใส่ปลา หรือกุ้งเป็นส่วนประกอบหลัก แต่ทอดมันหน่อกะลานี้จะใช่ยอดะลาเป็นส่วนประกอบหลักโดยที่ไม่มีเนื้อปลาหรือเนื้อกุ้งเป็นส่วนประกอบเลย และรสชาตินั้นก็ไม่ต่างกับทอดมันที่มีขายตามท้องตลาด
จากการสอบถามเยาวชนทูตไบเออร์ที่ได้มาร่วมทำกิจกรรมในครั้งนี้ หลายๆ คนต่างก็ตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า การทำกิจกรรมในครั้งนี้ทำให้เราได้มีโอกาสเรียนรู้วิถีชีวิต ของชาวบ้านว่าเราจะสามารถใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติ อย่างมีความสุขได้อย่างไร เพราะในปัจจุบันนี้มีแต่คนที่คิดจะเอาชนะธรรมชาติโดยลืมคิดไปว่า ธรรมชาตินั้นเป็นเพื่อนที่ดีกับเราเสมอ ถ้าเราคิดที่จะเรียนรู้และอยู่กับมัน
พงศ์ หรือพงศ์อาระยะ บุตรจันทรา ทูตไบเออร์รุ่นที่ 8 เป็นหนุ่มน้อยชาว ฉะเชิงเทรา เกิดและโตมากับธรรมชาติ เนื่องจากคุณพ่อรับราชการเป็นเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้ ก็เป็นอีกคนหนึ่งที่ได้สนใจในเรื่องของการใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติ โดยเฉพาะวิถีชีวิตของชาวบ้านในการดำเนินชีวิต
พงศ์บอกว่าการเข้าค่ายในครั้งนี้นอกจากเราจะได้มีโอกาส ได้ร่วมกันรณรงค์เก็บขยะ รักษาความสะอาดให้กับเกาะเกร็ดแล้ว ยังมีโอกาสได้ทราบอีกว่า พืชผักหรือผลไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะนั้นก็สามารถ นำมาปรุงเป็นอาหารได้ อย่างเช่น ทอดมันหน่อกรา และการนำดอกเข็มซึ่งเป็นดอกไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะนำมาชุบแป้งทอดได้
"จะนำความรู้ที่ได้รับวันนี้ ไปถ่ายทอดให้กับน้อง ๆ ในกลุ่มที่จังหวัดสระแก้วด้วย”
ด้าน "พันธ์" รัชชพล สระทองใจ ทูตไบเออร์รุ่นที่ 8 นักศึกษาจากรั้วทับแก้ว คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร บอกว่า ถึงแม้ตนเองจะเป็นนักศึกษาที่ได้ศึกษาวิชาที่อยู่กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ก็เป็นเพียงแค่การศึกษาที่มีอยู่ในห้องเรียน หรือในตำราเรียนเท่านั้น แต่การที่ได้มีโอกาสมาเข้าค่ายครั้งนี้เราจะมีโอกาสได้เรียนรู้ และได้มีโอกาสสัมผัสใกล้ชิดกับธรรมชาติมากขึ้น
ทั้งนี้ ระหว่างที่เรียนอาจารย์ก็ได้สอนในเรื่องของการ ผลิตปุ๋ยชีวภาพโดยใช้ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ แต่ก็ยังไม่มีโอกาสได้เห็นการผลิตที่เป็นกระบวนการแบบนี้ และการผลิตปุ๋ยชีวภาพของชาวบ้านเป็นวิธีที่มีการทำอย่างง่าย ๆ โดยที่ชาวบ้านในหมู่บ้านสามารถนำไปปฎิบัติทำกันได้เองที่บ้าน นับว่าเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่ปัจจุบันนี้จะหาได้อยากมากในชุมชนเมือง
ส่วน น้องจูจี้ สุญญาตา เมี้ยนละม้าย ทูตไบเออร์รุ่นที่ 9 สาวน้อยวัย 19 ปี เป็นทูตไบเออร์ที่ได้มีโอกาสไปศึกษาดูงานที่ประเทศ เยอรมัน เกี่ยวกับเรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติ ก็ได้บอกกับเราว่า การมาเข้าค่ายที่เกาะเกร็ดในครั้งนี้จะเป็นการเดินทางที่ได้มีโอกาสสัมผัส กับวิถีชีวิตของชาวบ้านอย่างแท้จริง เพราะเนื่องจากว่าตนเป็นเด็กที่เกิด และโตในกรุงเทพฯ สิ่งที่รู้สึกชอบมากที่สุดก็คือการนำภูมิปัญญาชาวบ้านมาใช้ในการดำเนินชีวิตได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะการนำดอกไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะมาชุบแป้งทอด ไม่ว่าจะเป็นดอกอัญชัน หรือดอกเข็มทอด เป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่บนเกาะนำมาใช้ประโยชน์ได้เป็นอย่างดี เท่ากับเป็นการเกื้อกูลธรรมชาติ เพราะถ้าเมื่อไรที่เราไม่ทำลายธรรมชาติ ธรรมชาติก็ย่อมที่จะเป็นเพื่อนที่ดีกับเราเสมอ
นี่เป็นเพียงกิจกรรมบางส่วนที่ทูตไบเออร์ เพื่อสิ่งแวดล้อมได้ร่วมกันทำกิจกรรม ได้สัมผัสกับวิถีชีวิตของชุมชน ที่ถึงแม้ว่าจะเป็นจังหวัดที่มีอาณาเขตที่ติดกับความเจริญอย่างกรุงเทพมหานคร แต่ก็ยังมีวิถีชุมชนที่มีความใกล้ชิดกับธรรมชาติเป็นอย่างมาก นับว่าเป็นโอกาสที่ดี ที่เยาวชนจะได้เปิดโลกทัศน์ และนำความรู้ที่ได้รับนำไปประยุกต์ใช้เพื่อปกป้องสิ่งแวดล้อมของชุมชนและประเทศชาติต่อไป
ทั้งนี้ จุดหมายปลายทางของการเดินทาง(ล่องเรือ) ทำกิจกรรมในครั้งนี้อยู่ที่ “เกราะเกร็ด” จังหวัดนนทบุรี ซึ่งเป็นพื้นที่ที่สามารถเรียนรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี โดยการเข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ ทูตไบเออร์นอกจากจะได้รับความรู้ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมภาพรวมของชุมชนเกาะเกร็ด จากลุงพิศาล บุญผูก ปราชญ์ชาวบ้าน หรือได้รับความรู้ในเรื่องสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ และการจัดการสิ่งแวดล้อมกับชุมชนเกาะเกร็ด โดย ดร.จำเนียร วรรัตนพิชัยพันธ์แล้ว ก็ยังมีกิจกรรมที่ถือว่าเป็นไฮไลท์ของงานหรือสีสันของกิจกรรมการเข้าค่ายในครั้งนี้ ก็คือ การแบ่งสายของทูตไบเออร์ ออกเป็น 2 สาย เพื่อร่วมเดินรณรงค์การเก็บขยะ บนพื้นที่เกาะเกร็ด
ที่น่าสนใจก็คือ ในระหว่างการเดินเก็บขยะ ทูตไบเออร์จะมีโอกาสได้พบ และสัมผัสกับภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สำคัญบนเกาะเกร็ดอีกด้วย
ภูมิปัญญาแรกที่ทุกคนได้พบ ก็คือ หมอดิน สวนเกษตร ของลุงธงชัย เอี่ยมถ้วม ซึ่งเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านจะใช้เป็นจุดเรียนรู้ การทำปุ๋ยหมักแบบชีวภาพ โดยใช้วิธีการทางธรรมชาติที่มีอยู่บนเกาะ โดยใช้วัตถุดิบที่ขึ้นอยู่บนเกาะ ไม่ว่าจะเป็นการทำปุ๋ยหมักจากพืช หรือเปลือกผลไม้ เช่นเปลือกส้มโอ เป็นต้น ซึ่งก็จะมีการนำพืช หรือเปลือกผลไม้ที่ได้นำมาย่อยสลายจนกลายเป็นปุ๋ย ซึ่งประโยชน์ของปุ๋ยชีวภาพนี้ก็คือเพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้ดินร่วนซุย และที่สำคัญพืชที่นำมาใช้ก็มีอยู่ในชุมชน
กิจกรรมที่คณะทูตไบเออร์ได้ร่วมทำต่อไประหว่างการเดินรณรงค์เก็บขยะภายในเกาะก็คือการเยี่ยมชมปราชญ์ชาวบ้าน และวิถีชุมชนที่ศูนย์วัฒนธรรม เป็นกิจกรรมที่ทุกคนจะได้พบกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการประดิษฐ์เครื่องปั้นดินเผา ซึ่งชาวบ้านในหมู่บ้านจะรวมกลุ่มกันทำเป็นหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผา และทุกคนยังได้พบกับการนำพืชพรรณธรรมชาติที่ขึ้นอยู่บนเกาะมาใช้ประโยชน์ในเรื่องของการประกอบอาหาร ชาวบ้านที่ศูนย์วัฒนธรรม ได้สาธิตการทำอาหารที่ขึ้นชื่อของเกาะก็คือ ทอดมันหน่อกะลา ซึ่งเป็นพืชที่ขึ้นอยู่ในเกาะเกร็ดมีลักษณะคล้ายกับหน่อข่า หลังจากนั้นต้องนำหน่อกะลาที่ได้มาปอกเปลือกออกให้เหลือเพียงแค่ยอดอ่อนๆ แล้วนำมาทำเป็นชิ้นเล็กๆ เพื่อนำมาคลุกกับเครื่องทอดมัน แล้วนำมาทอดในกระทะ ซึ่งทอดมันหน่อกะลานี้ เป็นสิ่งที่บกบ่องได้ถึงภูมิปัญญาชาวบ้านที่ได้อย่างชัดเจนที่สุด เพราะถ้าเราพูดถึงทอดมันของภาคกลางก็คงจะเป็นทอดมันที่ใส่ปลา หรือกุ้งเป็นส่วนประกอบหลัก แต่ทอดมันหน่อกะลานี้จะใช่ยอดะลาเป็นส่วนประกอบหลักโดยที่ไม่มีเนื้อปลาหรือเนื้อกุ้งเป็นส่วนประกอบเลย และรสชาตินั้นก็ไม่ต่างกับทอดมันที่มีขายตามท้องตลาด
จากการสอบถามเยาวชนทูตไบเออร์ที่ได้มาร่วมทำกิจกรรมในครั้งนี้ หลายๆ คนต่างก็ตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า การทำกิจกรรมในครั้งนี้ทำให้เราได้มีโอกาสเรียนรู้วิถีชีวิต ของชาวบ้านว่าเราจะสามารถใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติ อย่างมีความสุขได้อย่างไร เพราะในปัจจุบันนี้มีแต่คนที่คิดจะเอาชนะธรรมชาติโดยลืมคิดไปว่า ธรรมชาตินั้นเป็นเพื่อนที่ดีกับเราเสมอ ถ้าเราคิดที่จะเรียนรู้และอยู่กับมัน
พงศ์ หรือพงศ์อาระยะ บุตรจันทรา ทูตไบเออร์รุ่นที่ 8 เป็นหนุ่มน้อยชาว ฉะเชิงเทรา เกิดและโตมากับธรรมชาติ เนื่องจากคุณพ่อรับราชการเป็นเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้ ก็เป็นอีกคนหนึ่งที่ได้สนใจในเรื่องของการใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติ โดยเฉพาะวิถีชีวิตของชาวบ้านในการดำเนินชีวิต
พงศ์บอกว่าการเข้าค่ายในครั้งนี้นอกจากเราจะได้มีโอกาส ได้ร่วมกันรณรงค์เก็บขยะ รักษาความสะอาดให้กับเกาะเกร็ดแล้ว ยังมีโอกาสได้ทราบอีกว่า พืชผักหรือผลไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะนั้นก็สามารถ นำมาปรุงเป็นอาหารได้ อย่างเช่น ทอดมันหน่อกรา และการนำดอกเข็มซึ่งเป็นดอกไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะนำมาชุบแป้งทอดได้
"จะนำความรู้ที่ได้รับวันนี้ ไปถ่ายทอดให้กับน้อง ๆ ในกลุ่มที่จังหวัดสระแก้วด้วย”
ด้าน "พันธ์" รัชชพล สระทองใจ ทูตไบเออร์รุ่นที่ 8 นักศึกษาจากรั้วทับแก้ว คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร บอกว่า ถึงแม้ตนเองจะเป็นนักศึกษาที่ได้ศึกษาวิชาที่อยู่กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ก็เป็นเพียงแค่การศึกษาที่มีอยู่ในห้องเรียน หรือในตำราเรียนเท่านั้น แต่การที่ได้มีโอกาสมาเข้าค่ายครั้งนี้เราจะมีโอกาสได้เรียนรู้ และได้มีโอกาสสัมผัสใกล้ชิดกับธรรมชาติมากขึ้น
ทั้งนี้ ระหว่างที่เรียนอาจารย์ก็ได้สอนในเรื่องของการ ผลิตปุ๋ยชีวภาพโดยใช้ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ แต่ก็ยังไม่มีโอกาสได้เห็นการผลิตที่เป็นกระบวนการแบบนี้ และการผลิตปุ๋ยชีวภาพของชาวบ้านเป็นวิธีที่มีการทำอย่างง่าย ๆ โดยที่ชาวบ้านในหมู่บ้านสามารถนำไปปฎิบัติทำกันได้เองที่บ้าน นับว่าเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่ปัจจุบันนี้จะหาได้อยากมากในชุมชนเมือง
ส่วน น้องจูจี้ สุญญาตา เมี้ยนละม้าย ทูตไบเออร์รุ่นที่ 9 สาวน้อยวัย 19 ปี เป็นทูตไบเออร์ที่ได้มีโอกาสไปศึกษาดูงานที่ประเทศ เยอรมัน เกี่ยวกับเรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติ ก็ได้บอกกับเราว่า การมาเข้าค่ายที่เกาะเกร็ดในครั้งนี้จะเป็นการเดินทางที่ได้มีโอกาสสัมผัส กับวิถีชีวิตของชาวบ้านอย่างแท้จริง เพราะเนื่องจากว่าตนเป็นเด็กที่เกิด และโตในกรุงเทพฯ สิ่งที่รู้สึกชอบมากที่สุดก็คือการนำภูมิปัญญาชาวบ้านมาใช้ในการดำเนินชีวิตได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะการนำดอกไม้ที่ขึ้นอยู่บนเกาะมาชุบแป้งทอด ไม่ว่าจะเป็นดอกอัญชัน หรือดอกเข็มทอด เป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่บนเกาะนำมาใช้ประโยชน์ได้เป็นอย่างดี เท่ากับเป็นการเกื้อกูลธรรมชาติ เพราะถ้าเมื่อไรที่เราไม่ทำลายธรรมชาติ ธรรมชาติก็ย่อมที่จะเป็นเพื่อนที่ดีกับเราเสมอ
นี่เป็นเพียงกิจกรรมบางส่วนที่ทูตไบเออร์ เพื่อสิ่งแวดล้อมได้ร่วมกันทำกิจกรรม ได้สัมผัสกับวิถีชีวิตของชุมชน ที่ถึงแม้ว่าจะเป็นจังหวัดที่มีอาณาเขตที่ติดกับความเจริญอย่างกรุงเทพมหานคร แต่ก็ยังมีวิถีชุมชนที่มีความใกล้ชิดกับธรรมชาติเป็นอย่างมาก นับว่าเป็นโอกาสที่ดี ที่เยาวชนจะได้เปิดโลกทัศน์ และนำความรู้ที่ได้รับนำไปประยุกต์ใช้เพื่อปกป้องสิ่งแวดล้อมของชุมชนและประเทศชาติต่อไป
