กรมทรัพยากรธรณีพบฟอสซิล “หมาหมี” ที่สมบูรณ์ที่สุดของเอเชีย ชนิดและสกุลใหม่ของโลก อายุ 13 ล้านปี เจอจากเหมืองถ่านหินแม่เมาะ จ.ลำปาง ตั้งชื่อ “แม่เมาะซิออน โพธิสัตย์ติ” เพื่อเป็นเกียรติแก่อธิบดีกรมทรัพย์ฯ คนปัจจุบัน
นายยงยุทธ ติยะไพรัช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) เป็นประธานงานวันครบรอบวันสถาปนากรมทรัพยากรธรณี 114 ปี โดยมีการแสดงผลงานการค้นพบซากดึกดำบรรพ์ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันพร้อมเตรียมเปิดพิพิธภัณฑ์ธรณีวิทยา ที่อาคารมรกต ถนนพระรามหก ให้เด็ก ๆ เข้าชมเนื่องในวันเด็กแห่งชาติ วันที่ 14 มกราคมนี้ ตั้งแต่เวลา 08.30-16.00 น.เป็นวันแรกด้วย
นอกจากนี้ ยังมีนิทรรศการการค้นพบแม่เมาะซิออน ฟอสซิลชนิดและสกุลใหม่ของโลก รวมทั้งกระดองเต่าขนาดใหญ่ อายุ 150 ล้านปีที่เจอจากจังหวัดมุกดาหาร รวมทั้งนิทรรศการผลกระทบจากคลื่นยักษ์สึนามิเมื่อ 26 ธันวาคม 2547
สำหรับผลงานที่ได้รับความสนใจอย่างมาก และได้รับการเปิดเผยจาก ดร.เยาวลักษณ์ ชัยมณี นักธรณีวิทยา 8 สำนักธรณีวิทยา กรมทรัพยากรธรณี ก็คือการค้นพบ “แม่เมาะซิออน โพธิสัตย์ติ” (Maemohcyon potisati Pigne et al.,2006 ) ซึ่งเป็นฟอสซิลสัตว์กินเนื้อ ที่มีลักษณะผสมผสานระหว่างสุนัขและหมี และนับป็นชนิดและสกุลใหม่ของโลก ในตระกูลแอมฟิซิโอนิเด ขนาดใหญ่ อายุ 13 ล้านปี ที่เหมืองถ่านหินลิกไนต์แม่เมาะ จ.ลำปาง ที่เพิ่งได้นำมาเปิดเผยเป็นครั้งแรกด้วย
ดร.เยาวลักษณ์ กล่าวว่า กรมทรัพยากรธรณี ได้ร่วมศึกษาวิจัยโครงการสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ร่วมกับประเทศฝรั่งเศส โดยล่าสุดเมื่อปี 2543 ทีมวิจัยได้ขุดเจอฟันกรามล่าง จำนวน 4 ซี่ พร้อมเขี้ยวที่สมบูรณ์จากชั้นถ่านหินในบ่อเหมืองเก่าแม่เมาะ จากนั้นได้ตรวจสอบร่วมกับ ดร.สเตฟาน พิกเน ศ.จอง จาริก เอเกอร์ มหาวิทยาลัยมองเปลีเอร์ที่สอง ประเทศฝรั่งเศส เป็นเวลากว่า 5 ปี จนได้ข้อสรุปว่าเป็นฟอสซิลสัตว์กินเนื้อในตระกูลแอมฟิซิโอนิเด ขนาดใหญ่
ทั้งนี้ อาจจะเรียกว่า หมาหมี หรือหมีหมา ก็ได้ เนื่องจากจะมีหน้าตาคล้ายสุนัขและรูปร่างคล้ายหมี แต่บางชนิดก็คล้ายแพนด้า แต่เป็นสัตว์นักล่ามีความสามารถในการเคลื่อนที่เร็วมาก และกินเนื้อเป็นอาหาร โดยสัตว์ในตระกูลนี้มีความหลากหลายของชนิดสูงมาก ในช่วงต้นสมัยไมโอซีน (25-30 ล้านปี) จนกระทั่งในช่วงตอนปลายสมัยไมโอซีน ประมาณ 10 ล้านปีก่อน สายพันธุ์พวกนี้สูญพันธุ์ไปไม่มีลูกหลานที่วิวัฒนาการมาเป็นสัตว์กินเนื้อชนิดใดในปัจจุบัน
“ถ้าเทียบกับสัตว์ปัจจุบันก็คงคล้ายกับหมีหมา แต่ไม่สามารถยืนได้ 2 ขาได้ นอกจากนี้ที่ฟันจะมีลักษณะพิเศษคือจะมีทั้งฟันบดเคี้ยวแบบหมี และฟันฉีกเนื้อแบบหมา มีส่วนสูงประมาณ 1 เมตร คล้ายหมีหมา หนักราว 40-50 กก. ซึ่งสัตว์ชนิดนี้สูญพันธุ์ไปประมาณ 10 ล้านปีแล้ว”
นักธรณีวิทยา กล่าวต่อว่า แม้จะเคยมีการขุดพบฟอสซิลดังกล่าวในยุโรปและสหรัฐบ้าง เนื่องจากเป็นสัตว์ที่มีชีวิตอยู่ที่นั่น แต่ก็เป็นคนละชนิดและขนาดกับที่พบในประเทศไทย จึงถือเป็นชนิดใหม่ของโลก และเป็นครั้งแรกในทวีปเอเชียที่พบฟอสซิลหมาหมีที่สมบูรณ์ที่สุด และจากการค้นพบครั้งนี้สันนิษฐานว่าหมาหมีพวกนี้อพยพมาจากประเทศยุโรปเมื่อ 13 ล้านปีก่อน จากนั้นก็มีการวิวัฒนาการเปลี่ยนไป จนกลายเป็นชนิดพันธุ์ใหม่ที่แตกต่างจากในยุโรป โดยจะมีขนาดตัวเล็กกว่า ทั้งนี้ได้ตั้งชื่อให้เป็นเกียรติแก่ นายสมศักดิ์ โพธิสัตย์ อธิบดีกรมทรัพยากรธรณี คนปัจจุบัน เนื่องจากเป็นผู้สนับสนุนงานด้านธรณีวิทยามาอย่างต่อเนื่อง